In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-12&nbsp; Onderwerp: onthulling van het verzetsmonument en het bijzetten van de urnen, die met asresten van 10 gefusilleerde verzetsstrijders zijn gevuld.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Nabestaanden gefusilleerde verzetsstrijders&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-12&nbsp; Onderwerp: onthulling van het verzetsmonument en het bijzetten van de urnen, die met asresten van 10 gefusilleerde verzetsstrijders zijn gevuld.

Brief van S. Schoon inzake verzetsmonument en bijzetten van urnen

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Havelte

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Oorlogsweeskinderen

Oorlogspleegkinderen

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Hongerwinter

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 86

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-14 Onderwerp: verjaardag Aatje, op en oma zullen vanuit kamp Westerbork aan hem denken; vader is sinds 3 mei in het kampziekenhuis; de mensen van Philips worden toch zeker vrijgesteld?' op 11 mei zes pakketten verzonden; de pakketjes komen nu wel aan; naast Els is Siegfried heel erg bezig met regelen; het gaat iets beter met Jules, dankzij de uitstekende behandeling in het ziekenhuis.

Van: Alfred en Els Aan: Corrie en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-14 Onderwerp: verjaardag Aatje, op en oma zullen vanuit kamp Westerbork aan hem denken; vader is sinds 3 mei in het kampziekenhuis; de mensen van Philips worden toch zeker vrijgesteld?' op 11 mei zes pakketten verzonden; de pakketjes komen nu wel aan; naast Els is Siegfried heel erg bezig met regelen; het gaat iets beter met Jules, dankzij de uitstekende behandeling in het ziekenhuis.

Brief van Alfred en Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Kahn, Levie&nbsp; Aan: Knuppel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: verzoek om pakketjes. 'Mochten wij onverhoopt weg zijn, eventueel te zenden aan mijn zwager D. Goudsmit, barak 56, Zaal I, no 46…

Van: Kahn, Levie&nbsp; Aan: Knuppel, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10 Onderwerp: verzoek om pakketjes. 'Mochten wij onverhoopt weg zijn, eventueel te zenden aan mijn zwager D. Goudsmit, barak 56, Zaal I, no 46…

Brief van Levie Kahn aan de familie Knuppel vanuit kamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: een pakketje met onder ander kleding toegestuurd; over het brieven schrijven van Hanneke; over pakketjes; het thuisfront heeft genoeg voedsel, dus Hanneke kan vrij vragen; adviezen van moeder over omgang met mensen.

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: een pakketje met onder ander kleding toegestuurd; over het brieven schrijven van Hanneke; over pakketjes; het thuisfront heeft genoeg voedsel, dus Hanneke kan vrij vragen; adviezen van moeder over omgang met mensen.

Brief van moeder aan Hanneke

Dienstbereiche

Dienstbereich Erziehung und Fürsorge

Dienstbereich Werkstätten II

Industriebarakken kamp Westerbork

Matrassenfabriek kamp Westerbork

Organisatie voedselvoorziening kamp Westerbork

Keukenpersoneel kamp Westerbork

Dienstbereich Hauptküche

Gevangenissen

Gevangenis Weteringenschans

Joodse gemeenten in Gelderland

Joodse gemeente Apeldoorn

Dienstbereich Frauendienst

Dienstbereich Aussendienst

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: dank voor de foto's; er is geen muziek meer in het; ‘er was een revue daar waren we naartoe, heel mooi, nu is er niets.’ (in verband met quarantaine maatregelen); Stelly Batavier komt af en toe langs, haar vader is nog niet in het kamp; Jaap Soep is aan een breuk geholpen; bakken de tomaten met uien bij het brood; de brieven komen weer goed door…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-10-31 Onderwerp: dank voor de foto's; er is geen muziek meer in het; ‘er was een revue daar waren we naartoe, heel mooi, nu is er niets.’ (in verband met quarantaine maatregelen); Stelly Batavier komt af en toe langs, haar vader is nog niet in het kamp; Jaap Soep is aan een breuk geholpen; bakken de tomaten met uien bij het brood; de brieven komen weer goed door…

Brief van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon vanuit kamp Westerbork

Van: Der Israelitischen Kultusgemeinde, registatiekantoor Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1912-08-16

Van: Der Israelitischen Kultusgemeinde, registatiekantoor Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1912-08-16

Certificaat betreffende geboorte van Fritz Tauber

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Van: der Israelitischen Kultusgemeinde Aan: Büks, Helene en Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-27 Onderwerp: betreffende een bevestiging het burgerlijke en religieuze huwelijk van Helene en Fritz.&nbsp;

Akte betreffende het huwelijk van Helene Büks en Fritz Tauber

Van: Acohen-de la Bella, Maurits en Esther Aan: Polet, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: dat Tom niet meer in de brieven wordt genoemd, maakt Maurits en Esther verdrietig en angstig. Ze hebben gehoord dat er in Amsterdam kinderverlamming heerst; Ru moet niet zoveel brood sturen…; &nbsp;er geschrokken toen Maurits zijn zuster in het kamp zag. Haar scheiding van na 1940 werd niet geldig verklaard, waardoor zij geen Portugese-afstammings sper heeft gekregen; zaterdag sperziebonen met aardappelen gehad en 's avonds nog een bord pap. Normaal wordt dat nooit verstrekt; Maurits heeft een windjack gekregen voor de vroege werkweek, die de volgende week in zal gaan…

Van: Acohen-de la Bella, Maurits en Esther Aan: Polet, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-22 Onderwerp: dat Tom niet meer in de brieven wordt genoemd, maakt Maurits en Esther verdrietig en angstig. Ze hebben gehoord dat er in Amsterdam kinderverlamming heerst; Ru moet niet zoveel brood sturen…; &nbsp;er geschrokken toen Maurits zijn zuster in het kamp zag. Haar scheiding van na 1940 werd niet geldig verklaard, waardoor zij geen Portugese-afstammings sper heeft gekregen; zaterdag sperziebonen met aardappelen gehad en 's avonds nog een bord pap. Normaal wordt dat nooit verstrekt; Maurits heeft een windjack gekregen voor de vroege werkweek, die de volgende week in zal gaan…

Briefkaart van Maurits Acohen aan mevrouw Polet

Foto van bewoners van Kamp Schattenberg poserend voor de woning van de familie Van der Speck O'Breen (voormalige woning kampcommandant). De persoon (tweede van rechts) is Herbert Scipio. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).

Foto van bewoners van Kamp Schattenberg poserend voor de woning van de familie Van der Speck O'Breen (voormalige woning kampcommandant). De persoon (tweede van rechts) is Herbert Scipio. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).

Foto van bewoners van Kamp Schattenberg poserend voor de woning van de familie Van der Speck O'Breen

Aan: Magnus, Simon Datum: 1945-04-20 Onderwerp: voorgedragen voor een voor het buitenland samengestelde reisgroep. De datum van het transport zal nog worden bekend gemaakt.

Aan: Magnus, Simon Datum: 1945-04-20 Onderwerp: voorgedragen voor een voor het buitenland samengestelde reisgroep. De datum van het transport zal nog worden bekend gemaakt.

Mededeling voor Simon Magnus over eventuele deportatie/evacuatie uit Theresienstadt

Bescheinigung (Verklaring) Van: Verwaltung barak 35 Gericht aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-08 Onderwerp: is tewerk gesteld in Kinderhort (crêche)

Bescheinigung (Verklaring) Van: Verwaltung barak 35 Gericht aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-08 Onderwerp: is tewerk gesteld in Kinderhort (crêche)

Verklaring dat S. Boas-Prins te werk is gesteld in de Kinderhort (crèche)

Goddienstenoefening in de ziekenhuisbarakken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944 Onderwerp: Goddienstoefeningen in de ziekenhuisbarakken: &nbsp;1, 3, 5, 6, 81 en 82.

Goddienstenoefening in de ziekenhuisbarakken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944 Onderwerp: Goddienstoefeningen in de ziekenhuisbarakken: &nbsp;1, 3, 5, 6, 81 en 82.

Mededeling over Goddienstoefeningen in de ziekenhuisbarakken

Van: Hoogstraal, Flora Aan: Sleutelberg, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: ze zijn er allen nog en gelukkig goed gezond; geruchten dat ze tot 7 januari kunnen blijven; worden ingeschreven, zullen &nbsp;binnenkort waarschijnlijk gehaald worden; alweer goed 9 maanden in Amsterdam; onze Rine met kinderen zijn een paar weken geleden doorgestuurd naar Duitsland, Julius was al bijna 2 maanden weg voor haar; er valt niet aan te doen; met haar moeder is het tamelijk goed; pappa is nog steeds hetzelfde; ze krijgt alles te verwerken; Antje en S. wonen er ook, het is wel gezellig…

Van: Hoogstraal, Flora Aan: Sleutelberg, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942 Onderwerp: ze zijn er allen nog en gelukkig goed gezond; geruchten dat ze tot 7 januari kunnen blijven; worden ingeschreven, zullen &nbsp;binnenkort waarschijnlijk gehaald worden; alweer goed 9 maanden in Amsterdam; onze Rine met kinderen zijn een paar weken geleden doorgestuurd naar Duitsland, Julius was al bijna 2 maanden weg voor haar; er valt niet aan te doen; met haar moeder is het tamelijk goed; pappa is nog steeds hetzelfde; ze krijgt alles te verwerken; Antje en S. wonen er ook, het is wel gezellig…

Brief van Flora Hoogstraal aan de familie Sleutelberg vanuit Amsterdam

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-05 Onderwerp: brief van Liesje; weinig hoop op herstel van Jules, hij heeft er longontsteking bijgekregen; ontvangstkaarten van pakketten; zoon van prof. Palache, die teruggekomen is, gaf de vraag door voor verse groente en fruit…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-08-05 Onderwerp: brief van Liesje; weinig hoop op herstel van Jules, hij heeft er longontsteking bijgekregen; ontvangstkaarten van pakketten; zoon van prof. Palache, die teruggekomen is, gaf de vraag door voor verse groente en fruit…

Brief van Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, S. Plaats: de trein Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Ik ben op transport naar moeder en de kinderen…

Van: Hammelburg, Salomon Aan: Hammelburg, S. Plaats: de trein Datum: 1943-02-04 Onderwerp: Ik ben op transport naar moeder en de kinderen…

Briefkaart van vader (Salomon Hammelburg) aan Simon Hammelburg vanuit de trein gegooid

Foto van Leonard Pinkhof en zijn dochter Jiska.

Foto van Leonard Pinkhof en zijn dochter Jiska.

Foto van Leonard Pinkhof en zijn dochter Jiska

Bonnen diversen QC 901, voor vrouwen geboren in 1931 of vroeger Datum: 1948-12-19 tot 1949-06-04

Bonnen diversen QC 901, voor vrouwen geboren in 1931 of vroeger Datum: 1948-12-19 tot 1949-06-04

Bonnen diversen

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-11-28 Onderwerp: de schrijfster is erg verkouden; van de Portugezenlijst nog niets gehoord, erg teleurstellend; pinnetjes voor haar haar. Ze heeft ze tien maanden in haar haar gehad, maar is er nu eentje kwijt…

Van: Acohen-de la Bella, Esther Aan: Leny, Ru en Tom Plaats: Westerbork, kamp, barak 62. Datum: 1943-11-28 Onderwerp: de schrijfster is erg verkouden; van de Portugezenlijst nog niets gehoord, erg teleurstellend; pinnetjes voor haar haar. Ze heeft ze tien maanden in haar haar gehad, maar is er nu eentje kwijt…

brief van Esther Acohen-de la Bella aan het gezin van haar zoon vanuit kamp Westerborkj

Foto van Marius en Marijke en Huib of Eric Bloemhard in kamp Schattenberg Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van Marius en Marijke en Huib of Eric Bloemhard in kamp Schattenberg Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)

Foto van drie kinderen uit het gezin Bloemhard in (kamp) Schattenberg

Impfkarte (Inentingskaart) Van: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Impfkarte (Inentingskaart) Van: Polak, Henriette Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945

Inentingskaart van Henriëtte Polak in Theresienstadt

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08-26 Onderwerp:&nbsp;Meta dankt voor de hepatocanine die ze heeft ontvangen, waardoor het bloed van paps verbeterd kan worden. Hij ziet er mager en slecht uit, maar het directe gevaar is geweken. Zijn hart heeft zich van de ene op de andere dag hersteld. De koorts komt nauwelijks onder de 38 en dat maakt hem zwak en verminderd de eetlust. De transfusies hebben het bloed niet op een beter peil gekregen. Hart en longen zijn gisteren geröntgent en daar is niets gevonden. Daarom blijven de artsen het in de urinewegen zoeken. Alle specialisten komen er aan te pas en de verpleging kan niet toegewijder zijn. Door luchthartigheid te tonen hoopt Meta hem moed te schenken. Ze laat hem dit keer niet meeschrijven met de brief. Tot slot toont ze haar dank voor de pakjes.

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941/1942 Onderwerp: een tweetal foto's van de familie Heymann gemaakt in kamp Westerbork, in- en voor hun barak. Het gaat respectievelijk om Hermann Heymann (1894), Erna Heymann-Heijmans (1904) en hun dochter Ellen Heymann (1931). Zie brieven van Hermann en Erna in dossier 1276.

Foto's van het gezin Heymann in kamp Westerbork

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: status gezondheid Simon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 171. Op het document staat verschillende aantekeningen.

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945 Onderwerp: status gezondheid Simon Magnus, transport XXIV/5, transportnummer 171. Op het document staat verschillende aantekeningen.

Document met de staus van gezondheid (Krankenstand) van Simon Magnus in Theresienstadt

Onderwerp: Zelfgemaakte plattegrond van het Getto Theresienstadt met legenda.

Onderwerp: Zelfgemaakte plattegrond van het Getto Theresienstadt met legenda.

Plattegrond van Theresienstadt met legenda

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06

Gebedsdiensten Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06

Mededeling over gebedsdiensten in kamp Westerbork

Van: Thijsje (Ies Leefsma) Aan: lieve mammie (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: groeten en een kusje.

Van: Thijsje (Ies Leefsma) Aan: lieve mammie (Matje Leefsma-Wolf) Plaats: onderduikplek Thijsje Datum: 1942-1944 Onderwerp: groeten en een kusje.

Briefkaart van Thijsje aan zijn moeder

Van: Westerbork, kamp en Secretariaat Westerbork, Lijnbaansgracht Aan: de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Kampen Plaats: Westerbork, kamp/Amsterdam Datum: 1943-05/06 Onderwerp: lijst met urnen die vanuit kamp Westerbork naar Amsterdam verstuurd zullen worden.

Van: Westerbork, kamp en Secretariaat Westerbork, Lijnbaansgracht Aan: de Joodse Raad voor Amsterdam, Afdeling Kampen Plaats: Westerbork, kamp/Amsterdam Datum: 1943-05/06 Onderwerp: lijst met urnen die vanuit kamp Westerbork naar Amsterdam verstuurd zullen worden.

Lijst voor urnen van in kamp Westerbork gecremeerde personen die naar Amsterdam worden gestuurd

Personen