In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-10 Onderwerp: briefkaarten van Hanneke komen binnen; ‘voor welke ziekten ben je ingeënt?’; voor een aantal ziekten was ze al voor kamp Westerbork ingeënt; er zullen schoenen worden toegestuurd; moeder hoop dat Hanneke als niet-vol-joods kind niet uitgesloten wordt; pakketjes komen binnen; Hanneke maakt 's avonds veel pret, maakt wandelingen en plukt bramen; moeder heeft gehoord dat er in het kamp een aardige bibliotheek is…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-09-10 Onderwerp: briefkaarten van Hanneke komen binnen; ‘voor welke ziekten ben je ingeënt?’; voor een aantal ziekten was ze al voor kamp Westerbork ingeënt; er zullen schoenen worden toegestuurd; moeder hoop dat Hanneke als niet-vol-joods kind niet uitgesloten wordt; pakketjes komen binnen; Hanneke maakt 's avonds veel pret, maakt wandelingen en plukt bramen; moeder heeft gehoord dat er in het kamp een aardige bibliotheek is…

Brief van moeder aan Hanneke

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-06-11 Onderwerp: uitleg voorschrift tav disciplinaire maatregel aan deelnemers stakingen februari 1941.

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-06-11 Onderwerp: uitleg voorschrift tav disciplinaire maatregel aan deelnemers stakingen februari 1941.

Brief

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella snel terugkeert. Hij is bij haar zuster Gré op visite geweest.&nbsp;

Briefkaart Van: Jong, de, Henk Aan: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-13 Onderwerp: Henk hoopt dat Stella snel terugkeert. Hij is bij haar zuster Gré op visite geweest.&nbsp;

Briefkaart van Henk de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Werken op het land.&nbsp; Kampgevangenen drinken uit bekers tijdens een pauze.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

Werken op het land.&nbsp; Kampgevangenen drinken uit bekers tijdens een pauze.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.

Pauze tijdens werkzaamheden op het land

Van: Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe Aan: Luitenant Buijvoets, J. Plaats: Assen Datum: 1945-04-30 Onderwerp: Toeslagen voor levensmiddelen voor bewaking (Binnenlandse Strijdkrachten) wegens zware arbeid.

Van: Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe Aan: Luitenant Buijvoets, J. Plaats: Assen Datum: 1945-04-30 Onderwerp: Toeslagen voor levensmiddelen voor bewaking (Binnenlandse Strijdkrachten) wegens zware arbeid.

Brief van de Militair Commissaris voor den Provincie Drenthe aan kampcommandant J. Buijvoets

Van: Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-27 Onderwerp: vrijdag ontving Siegfried een brief van Liesje. De brief was en week onderweg; probeer te verzenden wat mogelijk is en aangeven wat niet toegestuurd is; moeilijkheden met wasgoed, toestemming nodig van de Joodse Raad om het wasgoed bij de Wasserij vrij te krijgen; de Apotheek zal de gekochte neuszalf direct naar kamp Westerbork versturen; regelen van de pakketpost, door Siegfried naar de Oudeschans gebracht, nog meegegaan met het transport van zondag; hopen erop dat vader en Liesje nog niet zijn doorgestuurd; het is moeilijk om de inhoud voor een pakket te organiseren, omdat men niets kopen kan, daardoor putten uit eigen voorraad; moeder (Emilie) en Henny stuurden wasgoed naar Els; de NSB-mevrouw van boven had het in ontvangst genomen. Els schrok zich dood, omdat ze alles tot dan toe geheim had gehouden…; Siegfried heeft nog twee stel oorkleppen gekregen…

Van: Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-04-27 Onderwerp: vrijdag ontving Siegfried een brief van Liesje. De brief was en week onderweg; probeer te verzenden wat mogelijk is en aangeven wat niet toegestuurd is; moeilijkheden met wasgoed, toestemming nodig van de Joodse Raad om het wasgoed bij de Wasserij vrij te krijgen; de Apotheek zal de gekochte neuszalf direct naar kamp Westerbork versturen; regelen van de pakketpost, door Siegfried naar de Oudeschans gebracht, nog meegegaan met het transport van zondag; hopen erop dat vader en Liesje nog niet zijn doorgestuurd; het is moeilijk om de inhoud voor een pakket te organiseren, omdat men niets kopen kan, daardoor putten uit eigen voorraad; moeder (Emilie) en Henny stuurden wasgoed naar Els; de NSB-mevrouw van boven had het in ontvangst genomen. Els schrok zich dood, omdat ze alles tot dan toe geheim had gehouden…; Siegfried heeft nog twee stel oorkleppen gekregen…

Brief van Els aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-01 Onderwerp: veel sneeuw, Werner moet de straten schoonhouden; de waterleidingen zijn bevroren; aanpassingsproblemen van de nieuw gearriveerde personen; Werner voor het eerst op de schaats; Werner heeft van zijn ouders tot nu toe nog goede berichten gekregen; bezoek aan Amsterdam wordt de 23ste februari.

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Vluchtelingenkamp Datum: 1942-02-01 Onderwerp: veel sneeuw, Werner moet de straten schoonhouden; de waterleidingen zijn bevroren; aanpassingsproblemen van de nieuw gearriveerde personen; Werner voor het eerst op de schaats; Werner heeft van zijn ouders tot nu toe nog goede berichten gekregen; bezoek aan Amsterdam wordt de 23ste februari.

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Mededeling of gebed Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944

Mededeling of gebed Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943/1944

Mededeling/gebed in kamp Westerbork

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: brief van vader en Liesje; Liesje is van barak 63 naar barak 70 verhuisd; er mogen geen pakjes van Ariërs meer worden ontvangen; waarschijnlijk zijn moeder en Henny op transport gestuurd, een brief kwam met een ‘T’ erop terug; terwijl er net een bericht uit Berlijn was gekomen dat ze vrijgelaten zouden worden; Hoe teleurstellend voor Siegfried. Hij is nog voor vader en Liesje in de weer; ook voor Siegfried en Guus ziet het er niet gunstig uit, daar ze nu met de Joodse Raad beginnen….

Van: Alfred en Els Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-23 Onderwerp: brief van vader en Liesje; Liesje is van barak 63 naar barak 70 verhuisd; er mogen geen pakjes van Ariërs meer worden ontvangen; waarschijnlijk zijn moeder en Henny op transport gestuurd, een brief kwam met een ‘T’ erop terug; terwijl er net een bericht uit Berlijn was gekomen dat ze vrijgelaten zouden worden; Hoe teleurstellend voor Siegfried. Hij is nog voor vader en Liesje in de weer; ook voor Siegfried en Guus ziet het er niet gunstig uit, daar ze nu met de Joodse Raad beginnen….

TineBloemendaal

Tine
Bloemendaal