In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Niederlandische Grundstucksverwaltung Aan: Snoek, M. (erven van) Geboren: 1867 Plaats: Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: verwaltung grundstuckes

Van: Niederlandische Grundstucksverwaltung Aan: Snoek, M. (erven van) Geboren: 1867 Plaats: Den Haag Datum: 1942-10-21 Onderwerp: verwaltung grundstuckes

Brief van Niederlandische Grundstucksverwaltung aan de erven van M. Snoek

Van: Aan: Annie&nbsp; Plaats: Datum: 1942-08-03&nbsp; Onderwerp: oproep

Van: Aan: Annie&nbsp; Plaats: Datum: 1942-08-03&nbsp; Onderwerp: oproep

Brief van onbekend aan Annie

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs G 41 No. 336199 Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1941-11-10 te 'S-Gravenhage Met pasfoto en stempel J

Persoonsbewijs van Hermine Snoek

Van: (Kattenburg), Greet Aan: Rudi en Roel&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-21 Onderwerp: beschrijving situatie, brief van Annie Reens ontvangen. Haar moeder werkt in de schoonmaakdienst. Amsterdam Zuid- en Oost afgezet. Er zijn bijna geen Joden meer in de stad, behalve gemengd-gehuwden met kinderen. Er is veel onzekerheid, het kantoor van de Joodse Raad in Zuid is gesloten. De schrijfster heeft een koek gebakken en pakketten met voedsel gestuurd voor als Rob zijn verjaardag bij Zielke viert. De in de brief genoemde Bram, die kon blijven is de broer van Annie: Abraham Reens &nbsp;

Van: (Kattenburg), Greet Aan: Rudi en Roel&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-06-21 Onderwerp: beschrijving situatie, brief van Annie Reens ontvangen. Haar moeder werkt in de schoonmaakdienst. Amsterdam Zuid- en Oost afgezet. Er zijn bijna geen Joden meer in de stad, behalve gemengd-gehuwden met kinderen. Er is veel onzekerheid, het kantoor van de Joodse Raad in Zuid is gesloten. De schrijfster heeft een koek gebakken en pakketten met voedsel gestuurd voor als Rob zijn verjaardag bij Zielke viert. De in de brief genoemde Bram, die kon blijven is de broer van Annie: Abraham Reens &nbsp;

Brief van Greet aan Rudi en Roel in Aalsmeer vanuit Amsterdam

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-01&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, pakket en briefpost naar Westerbork, razzia's, het aantal opgepakte mensen wordt minder, zelf heeft de schrijfster een persoonsbewijs controle gehad. Als ze geen Sperre had gehad, was ze ook opgepak.

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudi in Aalsmeer

Van: Kattenburg, Greet Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, transporten naar het Oosten, bagage en rugzak voor als ze naar Westerbork moet gaan. Tot nu toe de dans ontsprongen. Ze is op de hoogte van de omstandigheden van een treinreis naar Polen &nbsp;omstandigheden van de treinreis. In Amsterdam worden de Joden overgebracht naar Amsterdam-Oost. Is onderduiken een optie? Ze heeft weinig illusies over het lot van de gedeporteerden gezien de manier waarop ze vervoerd worden.

Van: Kattenburg, Greet Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-10&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie, transporten naar het Oosten, bagage en rugzak voor als ze naar Westerbork moet gaan. Tot nu toe de dans ontsprongen. Ze is op de hoogte van de omstandigheden van een treinreis naar Polen &nbsp;omstandigheden van de treinreis. In Amsterdam worden de Joden overgebracht naar Amsterdam-Oost. Is onderduiken een optie? Ze heeft weinig illusies over het lot van de gedeporteerden gezien de manier waarop ze vervoerd worden.

Brief van Greet Kattenburg aan Rudi vanuit Amsterdam

Naziconcentratiekampen

Ghetto's

Schijnwereld van kamp Westerbork

Kennis van de vernietigingen in het Oosten

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Daniel Karel Frits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Daniel Karel Frits Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Daniel Karel Frits de Jong

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong-de Cassares, Rosalie Mathilde Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong-de Cassares, Rosalie Mathilde Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Rosalie Mathilde de Jong-de Cassares

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-15 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, invulling van zijn dagelijkse leven.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-15 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, invulling van zijn dagelijkse leven.

Brief van David Simons aan mej. T. Medema vanuit Amsterdam

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greetje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greetje Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-27 Onderwerp: dagelijkse gang van zaken

Brief van Martha Bertenthal aan Greetje Kokje vanuit Amsterdam

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-12 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, een invulling geven aan zijn dagelijks leven.

Van: Simons, D. Aan: Medema, mej. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-12 Onderwerp: Beschrijving omstandigheden, een invulling geven aan zijn dagelijks leven.

Brief van David Simons aan mej. Medema vanuit Amsterdam

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Marcus Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: de Jong, Marcus Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Marcus de Jong

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Bosman, Alexander Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Met pasfoto, stempels, leges en stempel J

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Bosman, Alexander Datum: 1944-06-14 Plaats: Westerbork, kamp Met pasfoto, stempels, leges en stempel J

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Alexander Bosman

Uittreksel uit het persoonsbewijs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-03 Van: Mendels, Judica Ignatia H. Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-04-03 Van: Mendels, Judica Ignatia H. Met pasfoto

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Judica Mendels

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-13 Onderwerp: beschrijving situatie; bekende "Max' opgepakt voor illegaal werk en helpen bij onderduik. Deze gemengd-gehuwde persoon, zonder kinderen, zal als strafgeval naar kamp Westerbork worden doorgestuurd. Zelf hebben ze thuis weer een controle van hun persoonsbewijzen gehad. Ze zagen de mensen aankomen, waardoor de schrik minder groot dan de vorige keer was.&nbsp;

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-13 Onderwerp: beschrijving situatie; bekende "Max' opgepakt voor illegaal werk en helpen bij onderduik. Deze gemengd-gehuwde persoon, zonder kinderen, zal als strafgeval naar kamp Westerbork worden doorgestuurd. Zelf hebben ze thuis weer een controle van hun persoonsbewijzen gehad. Ze zagen de mensen aankomen, waardoor de schrik minder groot dan de vorige keer was.&nbsp;

Brief van Annie Reens vanuit Amsterdam aan Rudie in Aalsmeer

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-05 Onderwerp: omstandigheden; felicitatie met verjaardag. De schrijfster weet ondertussen al aardig de weg te vinden in het centrum van Amsterdam.

Van: Bertenthal, Martha Aan: Kokje, Greet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-05 Onderwerp: omstandigheden; felicitatie met verjaardag. De schrijfster weet ondertussen al aardig de weg te vinden in het centrum van Amsterdam.

Brief van Martha Bertenthal aan Greet Kokje vanuit Amsterdam

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; de schrijfster heeft geen oproep ontvangen. Ze denkt dat iemand haar heeft geholpen. Om haar heen moeten mensen weg. Het is de grote razzia van eind mei 1943. Zelf helpt ze iemand met pakken die niemand meer om zich heen heeft.

Van: (Reens) Annie Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-05-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; de schrijfster heeft geen oproep ontvangen. Ze denkt dat iemand haar heeft geholpen. Om haar heen moeten mensen weg. Het is de grote razzia van eind mei 1943. Zelf helpt ze iemand met pakken die niemand meer om zich heen heeft.

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1944-03-16 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs Van: Snoek, Hermine Afgegeven: 1944-03-16 Plaats: Westerbork, kamp

Uittreksel uit het persoonsbewijs van Hermine Snoek

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-08 Onderwerp: beschrijving situatie in Amsterdam, het neerstorten van een vliegtuig dat onderdeel uitmaakte van een formatie, over schade; ooms en tantes nog steeds in kamp Westerbork. Ze hebben een blauwe Z. Een advocaat probeert ze vrij te krijgen. Pakketkost voor Sander was naar een verkeerde barak gestuurd. het koste hem veel moeite het pakket alsnog te krijgen. Het adres moet zijn barak 62. Annie zal (Sel)Fried (Fuchs) ook eens schrijven via het adres van Sander.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-04-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; Sander Sanders heeft een Kampsperre en Eva, E, en M. zijn nog steeds in kamp Westerbork; bij een begrafenis in Amsterdam kregen nabestaanden geen reisvergunning om de begrafenis bij te wonen; te versturen goederen.

Van: (Reens) Annie&nbsp; Aan: Rudi&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1943-04-25&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie; Sander Sanders heeft een Kampsperre en Eva, E, en M. zijn nog steeds in kamp Westerbork; bij een begrafenis in Amsterdam kregen nabestaanden geen reisvergunning om de begrafenis bij te wonen; te versturen goederen.

Persoonsbewijs van David Simmeren (1907)

Persoonsbewijs van David Simmeren

Persoonsbewijs van Abraham Querido Plaats: Utrecht Datum: 1941-09-10 Onderwerp: persoonsbewijs met foto en de letter ‘J’.

Persoonsbewijs van Abraham Querido Plaats: Utrecht Datum: 1941-09-10 Onderwerp: persoonsbewijs met foto en de letter ‘J’.

Persoonsbewijs van Abraham Querido

Plaatsen in kamp Westerbork

Familiebarakken kamp Westerbork

Informatie uit andere archieven

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Arbeidsinzet

Felicitatie&nbsp;voor Susanna de Haan en Jacob Noach. Getekend door: Margules, H.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1944-07. De kaart is getekend naar aanleiding van hun huwelijk op 19-7-1944.

Felicitatie&nbsp;voor Susanna de Haan en Jacob Noach. Getekend door: Margules, H.&nbsp; Plaats: Kamp Westerbork Datum: 1944-07. De kaart is getekend naar aanleiding van hun huwelijk op 19-7-1944.

Felicitatietekening voor Susanna de Haan en Jacob Noch getekend door Hans Margules

Personen