In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Calendarium kamp Westerbork

1961

Van: Hammelburg, M. en Hammelburg, S. Aan: den heer Hammelburg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-05&nbsp; Onderwerp: aankomst in het kamp; vader direct naar het ziekenhuis; verzoek om het pakketje.

Van: Hammelburg, M. en Hammelburg, S. Aan: den heer Hammelburg Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-02-05&nbsp; Onderwerp: aankomst in het kamp; vader direct naar het ziekenhuis; verzoek om het pakketje.

Briefkaart van M. Hammelburg-Agsteribbe aan haar zoon vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: het leven in het kamp is van transport naar transport. Er kwamen deze week transporten uit Amsterdam binnen, veel oude van dagen, op volgorde van het alfabet. De stemming in het kamp is die van onzekerheid, op basis van allerlei geruchten. Werner adviseert Stella wanneer haar positie in Amsterdam zwak is ze beter naar Westerbork kan komen. Werner positie in het kamp als oud-ingezetenen lijkt nog vrij zeker. Positie Stella's ouders volgens Werner onzeker. Stella zou hun kunnen helpen voorbereid te zijn op vertrek naar Westerbork, omdat velen het kamp binnenkomen, zonder iets bij zich te hebben; wat er in het kamp gebeurd beïnvloedt duidelijk de stemming, ook die van Werner.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-09-06 Onderwerp: het leven in het kamp is van transport naar transport. Er kwamen deze week transporten uit Amsterdam binnen, veel oude van dagen, op volgorde van het alfabet. De stemming in het kamp is die van onzekerheid, op basis van allerlei geruchten. Werner adviseert Stella wanneer haar positie in Amsterdam zwak is ze beter naar Westerbork kan komen. Werner positie in het kamp als oud-ingezetenen lijkt nog vrij zeker. Positie Stella's ouders volgens Werner onzeker. Stella zou hun kunnen helpen voorbereid te zijn op vertrek naar Westerbork, omdat velen het kamp binnenkomen, zonder iets bij zich te hebben; wat er in het kamp gebeurd beïnvloedt duidelijk de stemming, ook die van Werner.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

Van: Polak, L. (tante van Jopie) Aan: Jopie (Kortoef) Datum: 1943-09-16 Plaats: Amsterdam Onderwerp: Ik vind het erg dat je Pa en Ma misgelopen hebt. Ze waren net drie dagen weg toen jij kwam. (Jopie kwam op 12 september 1943 vanuit kamp Vught in kamp Westerbork terecht. Zijn ouders waren op de 7de doorgestuurd naar Auschwitz. Jopie zou de 14de volgen) Een troost is dat je naar dezelfde plaats gaat als zij. Misschien spreek je ze daar…Probeer je in de trein een brief aan iemand mee te geven, dat hebben Pa en Ma ook gedaan. Als je niet doorgestuurd wordt, zend dan dinsdagmorgen meteen een telegram als het mag aan Liese Polak, p.a de Groot…. (De brief is waarschijnlijk retour gekomen, omdat Jopie al was doorgestuurd.)

EliseFriedmann-Fränkel

Elise
Friedmann-Fränkel