In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Contact

Van: Harener Transportbedrijf Holstein&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Haren&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Van: Harener Transportbedrijf Holstein&nbsp; Aan: Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Haren&nbsp; Datum: 1951-10-13&nbsp; Onderwerp: offerte inzake verkoop op afbraak van het crematorium te Westerbork.

Brief van Harener Transportbedrijf Holstein aan Staatsbosbeheer

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, Meyer Aan: Boas-Snuijff, Julie (Judith) Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officiële regeringsnummers van immigratiecertificaat Judith Boas-Snuyff en haar familie voor Palestina.

Bericht Comité International de la Croix-Rouge (Rode Kruis) Van: Frank, Meyer Aan: Boas-Snuijff, Julie (Judith) Plaats: Jeruzalem, Palestina Datum: 1943-11-29 Onderwerp: officiële regeringsnummers van immigratiecertificaat Judith Boas-Snuyff en haar familie voor Palestina.

Bericht van Frank Meyer aan Julie Boas-Snuijf vanuit Jeruzalem

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: bedankt voor een pakketje; tamelijk goed weer, al kan je ‘s morgens merken dat het naar de herfst toegaat; de schrijver zit al ruim 9 weken in het kamp; hij verlangd naar zijn vrijheid, de pakketjes houden hem op de been, anders ging hij helemaal kapot; ’ s morgen een bordje pap, wat niet te eten is; ze krijgen wat mee voor naar het werk en ‘s avonds een bordje kool waar helemaal geen voeding in zit; de brief geeft hij mee aan iemand die afgekeurd is. Er gaan 5 mannen weer naar huis; ook enkele mannen moeten naar het ziekenhuis voor operaties; de brieven worden open gemaakt…

Van: Gans, M. Aan: Wolters, familie Plaats: Balderhaar, Joods werkkamp Datum: 1942-09 Onderwerp: bedankt voor een pakketje; tamelijk goed weer, al kan je ‘s morgens merken dat het naar de herfst toegaat; de schrijver zit al ruim 9 weken in het kamp; hij verlangd naar zijn vrijheid, de pakketjes houden hem op de been, anders ging hij helemaal kapot; ’ s morgen een bordje pap, wat niet te eten is; ze krijgen wat mee voor naar het werk en ‘s avonds een bordje kool waar helemaal geen voeding in zit; de brief geeft hij mee aan iemand die afgekeurd is. Er gaan 5 mannen weer naar huis; ook enkele mannen moeten naar het ziekenhuis voor operaties; de brieven worden open gemaakt…

Brief van M. Gans aan de familie Wolters vanuit het Joodse werkkamp Balderhaar

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-12-27&nbsp; Onderwerp: voorziening kampbenodigdheden en benoeming van personen in de subcommissie.

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1939-12-27&nbsp; Onderwerp: voorziening kampbenodigdheden en benoeming van personen in de subcommissie.

Brief van de Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Foto van luitenant Dekker, luitenant Buijvoets en luitenant Konings. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945/1946.&nbsp; Ze staan aan de zuidwest kant van de woning van de commandant.

Foto van luitenant Dekker, luitenant Buijvoets en luitenant Konings. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945/1946.&nbsp; Ze staan aan de zuidwest kant van de woning van de commandant.

Foto van het driemanschap dat de leiding had over het Interneringskamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 138 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Teller, Betje geb. 17-10-57 overleden 22-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 138 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Teller, Betje geb. 17-10-57 overleden 22-03-1943 te Westerbork op: 25-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Betje Teller

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Ybenheer

Foto van personeel van het Apeldoornsche Bosch Het gaat om Joods en niet-Joods personeel.

Foto van personeel van het Apeldoornsche Bosch Het gaat om Joods en niet-Joods personeel.

Foto van personeel van het Apeldoornsche Bosch

Uit overlevering heb ik altijd gehoord, dat mijn grootmoeder Rieka Samson-Samuel, (18-07-1882) ondergedoken zat in de buurt van Nijverdal. Een van haar kinderen, Jeanette Samson zat vlakbij ondergedoken. Jeanette Samson (29-09-1916) is echter verraden en via Westerbork naar Polen gestuurd, Waar ze is vermoord op 23-04-1943. Plaats onbekend. Mail Mirjam Samson - 2022

Van: Zwaaf, Lena Aan: Blauw, Netty Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-22 Onderwerp: omstandigheden

Van: Zwaaf, Lena Aan: Blauw, Netty Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-22 Onderwerp: omstandigheden

Briefkaart van Lena Zwaaf en Netty Blauw

Geschreven door: verschillende voormalige kampgevangenen kort na de bevrijding van het kamp. Onderwerp: Westerbork, kamp.

Geschreven door: verschillende voormalige kampgevangenen kort na de bevrijding van het kamp. Onderwerp: Westerbork, kamp.

Manuscript over allerlei aspecten uit het dagelijkse leven in het kamp en de vervolging der Joden