In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Dienstbereiche

Dienstbereich Erziehung und Fürsorge

Post kamp Westerbork

Pakketpost kamp Westerbork

Voedselpakketten kamp Westerbork

Van: van het gezin Levie via Crost-Kargauer, M. Aan: de Levie, J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-04-29 Onderwerp: pakjes en postwissels in dank ontvangen; lap stof om Jo zijn broek te kunnen verstellen; Sander en Hendrica zijn er niet meer, dus geen pakjes meer naar hun sturen; worteltjes nog niet geprobeerd, omdat Dien ziek was; graag het een en ander toezenden; kan niet alles schrijven…; onzekere toestand…

Van: van het gezin Levie via Crost-Kargauer, M. Aan: de Levie, J. Plaats: Westerbork, kamp, barak 60 Datum: 1943-04-29 Onderwerp: pakjes en postwissels in dank ontvangen; lap stof om Jo zijn broek te kunnen verstellen; Sander en Hendrica zijn er niet meer, dus geen pakjes meer naar hun sturen; worteltjes nog niet geprobeerd, omdat Dien ziek was; graag het een en ander toezenden; kan niet alles schrijven…; onzekere toestand…

Briefkaart van M. Crost-Kargauer aan J. de Levie vanuit kamp Westerbork

Van: bewoners van het kamp Aan: Mulder, A., Ds. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-01-05 Onderwerp: uit dankbaarheid gegeven door de protestants gedoopte Joden in het kamp aan dominee A. Mulder.

Van: bewoners van het kamp Aan: Mulder, A., Ds. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-01-05 Onderwerp: uit dankbaarheid gegeven door de protestants gedoopte Joden in het kamp aan dominee A. Mulder.

Boekje met handtekeningen van protestants gedoopte Joden in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Levie, Dien Aan: haar familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19 Onderwerp: over briefpost, briefkaart om de 14 dagen, 12 regels en dankbriefkaart voor en pakket, 5 woorden; telegram via de JR elke vijf dagen is ook een bewijs dat zij er nog zijn; ze zijn thans in een kleine barak met centrale verwarming, beter dan die grote doorgangsbrakken…; over voedselverstrekking in het kamp, niet kunnen verdragen of niet lekker vinden; het eten is niet voldoende, ze zijn blij met de pakketjes; pakketinhoud; kooktoestel geleend, bruine bonen soep gemaakt; dat mag niet meer, ze is weer overgegaan op een Esbit-apparaat; het is een groot concentratiekamp, zonder slaag; winkels zijn er niet, je loopt buiten alleen tussen barakken; stoelen zijn er niet, alleen banken en krukjes; het eten gebeurd op de ijzeren bedden, op de strozakken; wat ze nodig hebben…; kranten; veel onderduikers komen binnen, zij gaan direct door…; binnenkort zal Jo naar de kampschool gaan, in de barak speelt hij met kinderen van zijn leeftijd, ze vechten ook; op haar huidige locatie eet ze aan tafel en zitten ze op banken, in de barak zijn veel doktersvrouwen; de transporten zijn opgeschort tot na nieuwjaar; ontsteking onder en brug gehad, in het kamp zijn tandartsen, maar alles is primitief; Jo is ordonnans in het ziekenhuis; er wordt gezegd dat er en school komt; veel mensen hebben buikloop, de kampziekte; ze hebben van alles nog, ook zoveel mogelijk Esbit-steentjes; zend geregeld het schone goed terug…; ze missen hun eigen huis, in het kamp is altijd drukte om je heen; hebben jullie brieven ontvangen van een meisje en een familie uit Veendam, zij mochten terug; zou Jaap als ambtenaar niet terug kunnen…?

Van: Levie, Dien Aan: haar familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19 Onderwerp: over briefpost, briefkaart om de 14 dagen, 12 regels en dankbriefkaart voor en pakket, 5 woorden; telegram via de JR elke vijf dagen is ook een bewijs dat zij er nog zijn; ze zijn thans in een kleine barak met centrale verwarming, beter dan die grote doorgangsbrakken…; over voedselverstrekking in het kamp, niet kunnen verdragen of niet lekker vinden; het eten is niet voldoende, ze zijn blij met de pakketjes; pakketinhoud; kooktoestel geleend, bruine bonen soep gemaakt; dat mag niet meer, ze is weer overgegaan op een Esbit-apparaat; het is een groot concentratiekamp, zonder slaag; winkels zijn er niet, je loopt buiten alleen tussen barakken; stoelen zijn er niet, alleen banken en krukjes; het eten gebeurd op de ijzeren bedden, op de strozakken; wat ze nodig hebben…; kranten; veel onderduikers komen binnen, zij gaan direct door…; binnenkort zal Jo naar de kampschool gaan, in de barak speelt hij met kinderen van zijn leeftijd, ze vechten ook; op haar huidige locatie eet ze aan tafel en zitten ze op banken, in de barak zijn veel doktersvrouwen; de transporten zijn opgeschort tot na nieuwjaar; ontsteking onder en brug gehad, in het kamp zijn tandartsen, maar alles is primitief; Jo is ordonnans in het ziekenhuis; er wordt gezegd dat er en school komt; veel mensen hebben buikloop, de kampziekte; ze hebben van alles nog, ook zoveel mogelijk Esbit-steentjes; zend geregeld het schone goed terug…; ze missen hun eigen huis, in het kamp is altijd drukte om je heen; hebben jullie brieven ontvangen van een meisje en een familie uit Veendam, zij mochten terug; zou Jaap als ambtenaar niet terug kunnen…?

Brief van Dien Levie aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Artsen kamp Westerbork

Van: de Levie, Sander en Jjaap Aan: familie Plaats: Westerbork, barak 82 Datum: 1943-04-24 Onderwerp: Sander ligt weer in een ziekenbarak (hoesten); degene die naast hem lagen in barak 71 hadden geen nachtrust' lichamelijk is hij erg vermoeid; &nbsp;verzoek van Jaap: lijst Doetinchem, contact zoeken met de betreffende personen; als er één naartoe gaat, dan gaat de hele familie; graag een Monopoly-spel als dat nog te krijgen is, geen boeken (voor Jo); van alles nodig, een opsomming en waar het te kopen is; opsturen naar ziekenbarak 82…

Van: de Levie, Sander en Jjaap Aan: familie Plaats: Westerbork, barak 82 Datum: 1943-04-24 Onderwerp: Sander ligt weer in een ziekenbarak (hoesten); degene die naast hem lagen in barak 71 hadden geen nachtrust' lichamelijk is hij erg vermoeid; &nbsp;verzoek van Jaap: lijst Doetinchem, contact zoeken met de betreffende personen; als er één naartoe gaat, dan gaat de hele familie; graag een Monopoly-spel als dat nog te krijgen is, geen boeken (voor Jo); van alles nodig, een opsomming en waar het te kopen is; opsturen naar ziekenbarak 82…

Brief van Sander de Levie en (Jaap) aan familie vanuit kamp Westerbork

Van: de Levie, Sander Aan: de heer van Dijk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-16 Onderwerp: het is schrijfdag, briefkaarten met bericht van ontvangst mogen niet meer; allen zijn ziek, dus ook Hendrica, Jacob en Dien; bij aankomst is hij gelijk naar de ziekenbarak gestuurd; de bagage ligt in het depot (geen toegang tot schone kleren); Jo doet de boodschappen; verblijf in de ziekenbarakken is geen garantie voor langer verblijf; graag het een en ander apart zenden, want Jo is nog en kind; er wordt in het kamp veel gehoest, alle bedden zijn bezet; van alles nodig, hij geeft een opsomming; pakjes naar barak 41F sturen; pastilles voor de keel…&nbsp;

Van: de Levie, Sander Aan: de heer van Dijk Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-16 Onderwerp: het is schrijfdag, briefkaarten met bericht van ontvangst mogen niet meer; allen zijn ziek, dus ook Hendrica, Jacob en Dien; bij aankomst is hij gelijk naar de ziekenbarak gestuurd; de bagage ligt in het depot (geen toegang tot schone kleren); Jo doet de boodschappen; verblijf in de ziekenbarakken is geen garantie voor langer verblijf; graag het een en ander apart zenden, want Jo is nog en kind; er wordt in het kamp veel gehoest, alle bedden zijn bezet; van alles nodig, hij geeft een opsomming; pakjes naar barak 41F sturen; pastilles voor de keel…&nbsp;

Brief van Sander Levie aan de heer van Dijk vanuit de ziekenbarak in kamp Westerbork

Personen