In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Schol, J. Aan: de bewoners van het kamp Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-01-28 Onderwerp: allerlei religieuze- en jeugdactiviteiten in het kamp.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners van het kamp Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-01-28 Onderwerp: allerlei religieuze- en jeugdactiviteiten in het kamp.

Order nummer 82 van kampcommandant J. Schol

Anna Schapira werd op 24 december 1912 in Oostenrijk geboren. In december 1919 vertrok ze vanwege de hongersnood uit Wenen met de Weense kindertransporten naar Nederland en kwam ze in Elburg bij Isidor Förster en zijn drie ongetrouwde zusters, Carolien, Janette en Schoontje in huis. Toen haar moeder kort daarop overleed werd besloten dat Anna in Elburg zou blijven. De orthodoxs joodse familie Förster woonde aan de Jufferenstraat 10 en had een winkel in galanterieën. Anna Schapira kreeg les aan het Instituut van Kinsbergen. Zij volgde een opleiding tot onderwijzeres en werd later aan hetzelfde instituut ook benoemd tot onderwijzeres. In plaats van de zaterdagmorgen, de sjabbat, kreeg ze toestemming om les te geven op woensdagmiddag. Tijdens de oorlog werd haar het werken als onderwijzeres verboden en verhuisde ze naar Utrecht. Isidor Förster en zijn zusters Carolien en Schoontje werden op 14 mei 1943 vermoord in het vernietigingskamp Sobibor. Janette Förster was al in kamp Vught overleden op 25 april 1943. Anna Schapira, inmiddels wonend aan de Retiefstraat 90 in Amsterdam, kwam ook in kamp Westerbork terecht en werd vanuit dit kamp op 15 februari 1944 naar Bergen Belsen gedeporteerd. Begin 1945 werd ze met vele andere gevangenen per trein geëvacueerd en later ook bevrijd. Na de bevrijding keerde ze in 1946 terug in Elburg. Daar voelde ze zich niet echt meer thuis en ze emigreerde naar Israel. In 1993 keerde ze nog eenmaal terug in Elburg om een tentoonstelling over joods leven te openen. In 1997 overleed Anna Schapira, 84 jaar oud, in Tel Aviv.&nbsp; Verhaal afkomstig uit de WesterborkPortretten - https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/anna-schapira

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-24&nbsp; Onderwerp: verzoek om nabestaanden van gecremeerde verzetsslachtoffers in kennis te stellen van vondst van de overblijfselen van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders. De in de brief genoemde Jood is Werner Stertzenbach.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Stichting 1940-1945&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-01-24&nbsp; Onderwerp: verzoek om nabestaanden van gecremeerde verzetsslachtoffers in kennis te stellen van vondst van de overblijfselen van de in september 1943 gefusilleerde verzetsstrijders. De in de brief genoemde Jood is Werner Stertzenbach.

Brief over het in kennis stellen van nabestaanden van gecremeerde verzetsstrijders

Sport kamp Westerbork

Handbal kamp Westerbork

Van: Kors (gezin) Datum: 1950-10-29 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp; Onderwerp: onderweg naar kamp Schattenberg.

Van: Kors (gezin) Datum: 1950-10-29 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring)&nbsp; Onderwerp: onderweg naar kamp Schattenberg.

Foto van het gezin Kors-Boer op weg naar (kamp) Schattenberg

Toestemming om Kamp Westerbork te verlaten&nbsp; Van: Meents, Levie met vrouw&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-06-08&nbsp; Toestemming om Kamp Westerbork voorgoed te verlaten

Toestemming om Kamp Westerbork te verlaten&nbsp; Van: Meents, Levie met vrouw&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1945-06-08&nbsp; Toestemming om Kamp Westerbork voorgoed te verlaten

voor Levie Meents dat hij met zijn vrouw kamp Westerbork voorgoed mag verlaten

Van:&nbsp;Bielschowsky, Nathan en Gertrud Aan: hun kinderen, Riek en Erwin (schoondochter en zoon) Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-05-16 Onderwerp: aankomst en verblijf in kamp Westerbork; over zitten op bagage in de wagon voor drie dagen; moeder en Hilde schillen aardappels; stemming; onzekere toekomst….

Van:&nbsp;Bielschowsky, Nathan en Gertrud Aan: hun kinderen, Riek en Erwin (schoondochter en zoon) Plaats:&nbsp;Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-05-16 Onderwerp: aankomst en verblijf in kamp Westerbork; over zitten op bagage in de wagon voor drie dagen; moeder en Hilde schillen aardappels; stemming; onzekere toekomst….

Brief van vader en moeder Bielschowsky aan hun kinderen vanuit kamp Westerbork

Personen