In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Vluchtelingenkampen

Vluchtelingenkamp Hoek van Holland

Vluchtelingenkamp Zeeburgerdijk

Joodse werkkampen

Joods werkkamp Schaarshoek

Artikel uit de Nieuwe Drentsche Courant&nbsp; Datum: 1950-10-20&nbsp; Onderwerp: kamp Schattenberg, over het aantal gezinnen en allerlei aspecten van het dagelijks leven in het kamp (verzorging, uitstapjes naar Assen, voeding, cursussen en activiteiten. Daarnaast het verzoek van een bewoner het crematorium te laten verdwijnen. De deur is regelmatig verzegeld geweest, maar ook weer opengebroken. Er zou dan ook een waardiger plek voor het verzetsgraf worden gecreëerd.

Artikel uit de Nieuwe Drentsche Courant&nbsp; Datum: 1950-10-20&nbsp; Onderwerp: kamp Schattenberg, over het aantal gezinnen en allerlei aspecten van het dagelijks leven in het kamp (verzorging, uitstapjes naar Assen, voeding, cursussen en activiteiten. Daarnaast het verzoek van een bewoner het crematorium te laten verdwijnen. De deur is regelmatig verzegeld geweest, maar ook weer opengebroken. Er zou dan ook een waardiger plek voor het verzetsgraf worden gecreëerd.

het dagelijkse leven van de bewoners van kamp Schattenberg en hun mening over het crematorium

Hachsjara opleidingscentra

Joods Werkdorp Nieuwesluis

Rüstungs Sperre kamp Westerbork

Diamant Sperre kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Fam. Goulooze Plaats: Tröbitz Datum: 1945-05-20 Onderwerp: ik bevind mij gezond en wel in Tröbitz; bevrijd door de Russen; wachten op repatriëring.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: Fam. Goulooze Plaats: Tröbitz Datum: 1945-05-20 Onderwerp: ik bevind mij gezond en wel in Tröbitz; bevrijd door de Russen; wachten op repatriëring.

Brief van Morris Zomerplaag aan de familie Goulooze vanuit Tröbitz

Wolfgang Wiener voor barak 4. Kamp Westerbork, 1942.

Wolfgang Wiener voor barak 4. Kamp Westerbork, 1942.

Wolfgang Wiener voor barak 4 in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuiskeuken kamp Westerbork

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Monumenten buiten kamp Westerbork

Stolpersteine

Aardappelkeuken kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: Langstadt, Ruth&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-08-21&nbsp; Ausweis/Arbeidskaart

Van: Langstadt, Ruth&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1944-08-21&nbsp; Ausweis/Arbeidskaart

van Ruth Langstadt in Theresienstadt

Gemeente Westerbork

Burgerlijke stand kamp Westerbork

Van: Lies Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: al weer een maand geleden voor het laatst een brief ontvangen en deze week een pakje; overlijden Jules, Lies had graag de familie de laatste uren bij haar gehad; vader heeft gelukkig niet geleden; Lies was bij hem, zijn ademhaling ging steeds moeilijker; de leegte die ze nu voelt kan ze niet beschrijven; Lies is bang dat ze doorgestuurd zal worden; de nichten in het kamp steunden Lies zo veel mogelijk na het overlijden van Jules; Lies was echter te verdrietig en blij dat de dag voorbij was; …

Van: Lies Aan: Corrie en Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: al weer een maand geleden voor het laatst een brief ontvangen en deze week een pakje; overlijden Jules, Lies had graag de familie de laatste uren bij haar gehad; vader heeft gelukkig niet geleden; Lies was bij hem, zijn ademhaling ging steeds moeilijker; de leegte die ze nu voelt kan ze niet beschrijven; Lies is bang dat ze doorgestuurd zal worden; de nichten in het kamp steunden Lies zo veel mogelijk na het overlijden van Jules; Lies was echter te verdrietig en blij dat de dag voorbij was; …

Briefkaart van Lies Palache-Rosenberg aan Corrie en Piet vanuit kamp Westerbork

Bewaking kamp Westerbork

Militair Gezag kamp Westerbork

Van: Ridder Samson, de, S.E. Aan: Slijper, Jaap, Westerbork, kamp, barak 64 Plaats: Voorburg Datum: 1944-04-20 Onderwerp: opsturen van kampzegel zodat er een levensmiddelenpakket kan worden opgestuurd.&nbsp;

Van: Ridder Samson, de, S.E. Aan: Slijper, Jaap, Westerbork, kamp, barak 64 Plaats: Voorburg Datum: 1944-04-20 Onderwerp: opsturen van kampzegel zodat er een levensmiddelenpakket kan worden opgestuurd.&nbsp;

Briefkaart van S.E. de Ridder Samson aan Jaap Slijper vanuit Voorburg

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-18&nbsp; Onderwerp: Philip ligt in het ziekenhuis. Hij is geopereerd aan zijn knie. Er is behoefte aan een voedselpakket.

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-18&nbsp; Onderwerp: Philip ligt in het ziekenhuis. Hij is geopereerd aan zijn knie. Er is behoefte aan een voedselpakket.

Briefkaart van Philip de Paauw aan G. de Way vanuit kamp Westerbork

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Bezetting postkantoor door de groep Leasa

Komst eerste NSB'ers Interneringskamp Westerbork

Bevrijdingsacties kamp Westerbork

Sterilisatie-actie kamp Westerbork

Sabotage en verzet kamp Westerbork

Vliegtuigaanvallen kamp Westerbork

Conflicten tussen Duitse en Nederlandse Joden kamp Westerbork

Sluiting Interneringskamp Westerbork

Mishandelingen kamp Westerbork

Branden kamp Westerbork

Ontvluchtingen kamp Westerbork

Joelfeesten

Opheffing kamp Westerbork

Huwelijken kamp Westerbork

Westerborkfilm

Dolle Dinsdag kamp Westerbork

Ingebruikneming Westerbork

Vertrek Indische Nederlanders kamp Westerbork

Proclamatie RMS kamp Westerbork

Komst Molukkers kamp Westerbork

Mislukt evacuatieplan Westerbork

Verjaardagen kamp Westerbork

Overname kamp Westerbork door de nazi's

Polio epidemie kamp Westerbork

Joodse feestdagen kamp Westerbork

Leeghalen Joodse werkkampen

Komst Indische Nederlanders kamp Westerbork

Bevrijding kamp Westerbork

Vertrek Molukkers kamp Westerbork

Vrouwenmars van Westerbork

Landelijke razzia op Nederlandse Sinti en Roma

Executies verzetsstrijders in Westerbork

Specifieke groepen kampbewoners

Protestante Joden kamp Westerbork

Industriebarakken kamp Westerbork

Kabelsloperij kamp Westerbork

Dag en nacht-Joodse werkkampen

Treinstations

Rangeerterrein Onnen

Station Nieuweschans

Station Amsterdam Muiderpoort

Station Winschoten

Centraal Station Amsterdam

Station Amsterdam Rietlanden

Station Hooghalen

Station Assen

Station Maliebaan

Station Sappemeer

Station Scheemda

Station Hoogezand

Station Zuidbroek

Perioden kamp Westerbork

Januari 1942 t/m juni 1942

Foto van bewoners in de buurt van het Joodse werkkamp Molengoot.

Foto van bewoners in de buurt van het Joodse werkkamp Molengoot.