In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: &nbsp;Khan-Holland van, Reina en Khan, Levie Aan: Knuppel, familie Datum: 1942-10-03 Plaats: Zwolle Onderwerp: de vorige avond werden de schrijvers opgepakt en waarschijnlijk naar een verzamelplek in Zwolle gebracht. Wat ze achter de rug hebben is niet te beschrijven…

Van: &nbsp;Khan-Holland van, Reina en Khan, Levie Aan: Knuppel, familie Datum: 1942-10-03 Plaats: Zwolle Onderwerp: de vorige avond werden de schrijvers opgepakt en waarschijnlijk naar een verzamelplek in Zwolle gebracht. Wat ze achter de rug hebben is niet te beschrijven…

Briefkaart van Levie en Reina Kahn-van Holland aan de familie Knuppel vanuit Zwolle

Notitie van een bekendmaking betr. gemengde huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: juni 1943 Onderwerp: gemengd gehuwden krijgen de mogelijkheid om zich te laten steriliseren. Zij moeten zich hiervoor melden bij de Antragstelle. Op 15 juni komen er personen uit Amsterdam langs die de sterilisatie reeds hebben ondergaan om inlichtingen te verstrekken.&nbsp; Het gaat om bekendmakingen die deels in de barak te lezen zijn, maar ook mondeling worden verspreid. In verband met de doofheid van Estella worden noties van bekendmakingen gemaakt, zodat zij deze kan lezen.

Notitie van een bekendmaking betr. gemengde huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: juni 1943 Onderwerp: gemengd gehuwden krijgen de mogelijkheid om zich te laten steriliseren. Zij moeten zich hiervoor melden bij de Antragstelle. Op 15 juni komen er personen uit Amsterdam langs die de sterilisatie reeds hebben ondergaan om inlichtingen te verstrekken.&nbsp; Het gaat om bekendmakingen die deels in de barak te lezen zijn, maar ook mondeling worden verspreid. In verband met de doofheid van Estella worden noties van bekendmakingen gemaakt, zodat zij deze kan lezen.

Notitie van een bekendmaking betreffende gemengde huwelijken

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve….(familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: eindelijk weer brieven gekregen; Lies kan niet wennen aan de leegte die is ontstaan; ze hoopt op en positief bericht van Siegfried. Ze is bang net als haar moeder en zus doorgestuurd te worden; ze hoorde dat Jules zijn As via de Joodse Raad naar Amsterdam gaat en te Diemen zal worden bijgezet; Lies geeft haar volle toestemming voor eventueel een andere locatie; onder andere mevrouw D. Blitz is in haar barak; de brief van Lies is min of meer een afscheidsbrief. Ze bedankt de familie….&nbsp;

Van: Palache-Rosenberg, Liesje Aan: lieve….(familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-09 Onderwerp: eindelijk weer brieven gekregen; Lies kan niet wennen aan de leegte die is ontstaan; ze hoopt op en positief bericht van Siegfried. Ze is bang net als haar moeder en zus doorgestuurd te worden; ze hoorde dat Jules zijn As via de Joodse Raad naar Amsterdam gaat en te Diemen zal worden bijgezet; Lies geeft haar volle toestemming voor eventueel een andere locatie; onder andere mevrouw D. Blitz is in haar barak; de brief van Lies is min of meer een afscheidsbrief. Ze bedankt de familie….&nbsp;

Brief van Lies aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in het Joodse werkkamp Kremboong

Gasten in de woning van kampcommandant Gemmeker.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Naast Gemmeker (uiterst rechts) zit Frau Hassel en Aus der Fünten. De vrouw links is onbekend.

Gasten in de woning van kampcommandant Gemmeker.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944&nbsp; Naast Gemmeker (uiterst rechts) zit Frau Hassel en Aus der Fünten. De vrouw links is onbekend.

Foto

Van: Palache-Rosenberg, Jules en Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04/07 Onderwerp: Jules is opgenomen in barak 6, zaal 1; hij is uiterst zwak; dank voor het pakket; komfoortje kan goed van dienst doen; ‘de zuster gevraagd of mamma met ons een beetje in het zonnetje mag lopen’; mogen alleen ‘ s avonds een uurtje bij haar op bezoek komen; ze is verder de hele dag alleen; opsomming wat ze nodig hebben; familie van Fanny ook bij Lies in de barak; Henny is erg zenuwachtig; weer nieuwe pakketjes binnengekomen; ’ s avonds wat voor Jules kunnen meenemen tijdens het bezoekuur; telegram van Siegfried via de Joodse Raad over Barneveld; Lies begrijpt het niet. ze heeft een vraag over de andere opties. ze is doodongerust…

Van: Palache-Rosenberg, Jules en Lies Aan: lieve allemaal Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-04/07 Onderwerp: Jules is opgenomen in barak 6, zaal 1; hij is uiterst zwak; dank voor het pakket; komfoortje kan goed van dienst doen; ‘de zuster gevraagd of mamma met ons een beetje in het zonnetje mag lopen’; mogen alleen ‘ s avonds een uurtje bij haar op bezoek komen; ze is verder de hele dag alleen; opsomming wat ze nodig hebben; familie van Fanny ook bij Lies in de barak; Henny is erg zenuwachtig; weer nieuwe pakketjes binnengekomen; ’ s avonds wat voor Jules kunnen meenemen tijdens het bezoekuur; telegram van Siegfried via de Joodse Raad over Barneveld; Lies begrijpt het niet. ze heeft een vraag over de andere opties. ze is doodongerust…

Brief van Lies en Jules aan lieve allemaal vanuit kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: iedereen wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: het bij zich moeten hebben van het persoonsbewijs en het bewijs van aanmelding als Jood.

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: iedereen wie het betreft Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: het bij zich moeten hebben van het persoonsbewijs en het bewijs van aanmelding als Jood.

Mededeling van de Joodse Raad om naast het persoonsbewijs, het bewijs van aanmelding als Jood bij zich te hebben z