In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Vervoersbewijs Bestemd voor de twee kinderen van Zomerplaag voor vervoer naar Beilen/Assen per Kroon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-24

Vervoersbewijs Bestemd voor de twee kinderen van Zomerplaag voor vervoer naar Beilen/Assen per Kroon Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-24

Vervoersbewijs voor 2 kinderen Zomerplaag

Breslauer, Werner Rudolf Korenwagen bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Korenwagen bij de kampboerderij.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Korenwagen bij de kampboerderij van kamp Westerbork

Van: Vromen, Salomon Aan: Garritsen, familie Plaats: Lochem Datum: 1942-08-10 Onderwerp: donkere dagen voor de Joodse gemeenschap; broer en gezin van zijn vrouw zijn tijdens een razzia in Amsterdam opgepakt; zijn vrouw is aangeslagen…

Van: Vromen, Salomon Aan: Garritsen, familie Plaats: Lochem Datum: 1942-08-10 Onderwerp: donkere dagen voor de Joodse gemeenschap; broer en gezin van zijn vrouw zijn tijdens een razzia in Amsterdam opgepakt; zijn vrouw is aangeslagen…

Brief van Salomon Vromen aan de familie Garritsen vanuit Lochem

Sonder-Ausweis&nbsp; Agsterribbe, Alex, 21-5-29, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Agsterribbe, Alex, 21-5-29, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Alex Agsterribbe

Het verbouwen van bestaande barakken type A tot 12 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-01 Opmerking: een legenda geeft de betekenis van de indeling van de barak aan.

Het verbouwen van bestaande barakken type A tot 12 gezinswoningen&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1958-01 Opmerking: een legenda geeft de betekenis van de indeling van de barak aan.

Plattegrond van de verbouwing van de barakken van het type A

Kampgeld Westerbork 10 Cent/10 Gutschen Serie CC No. 5662

Kampgeld Westerbork 10 Cent/10 Gutschen Serie CC No. 5662

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Werken, de hele nacht. als Vera klaar is zal ze naar de (werk)barak 1 van Sal gaan om hem op te halen, zodat ze beiden naar hun eigen barak kunnen gaan, pakketten; organisatie; over vrijgestelden en niet vrijgestelden, over het benaderen van de ‘top’ van de Joodse Raad voor Amsterdam om een sperre te regelen. Mogelijkheid ingezet te worden bij bouw- en graafwerkzaamheden.

Van: Polak, Sal Aan: Lieve vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-29 Onderwerp: Werken, de hele nacht. als Vera klaar is zal ze naar de (werk)barak 1 van Sal gaan om hem op te halen, zodat ze beiden naar hun eigen barak kunnen gaan, pakketten; organisatie; over vrijgestelden en niet vrijgestelden, over het benaderen van de ‘top’ van de Joodse Raad voor Amsterdam om een sperre te regelen. Mogelijkheid ingezet te worden bij bouw- en graafwerkzaamheden.

Brief van Sal Polak aan zijn schoonouders vanuit kamp Westerbork

Van: Sluijter, S. Aan: Fam. van Ottenbrugge Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-31 Onderwerp: verzoek van de heer Zomerplaag om te berichten dat hij morgen naar Bergen-Belsen vertrekt en vol goede moed is.

Van: Sluijter, S. Aan: Fam. van Ottenbrugge Plaats: Amsterdam Datum: 1944-01-31 Onderwerp: verzoek van de heer Zomerplaag om te berichten dat hij morgen naar Bergen-Belsen vertrekt en vol goede moed is.

Briefkaart van S. Sluijter aan familie van Ottenbrugge vanuit Amsterdam

Van: Syswerda (directeur)&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-15&nbsp; Onderwerp: bezetting van de &nbsp;post magazijnmeester door een Joodse vluchteling.

Van: Syswerda (directeur)&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1939-11-15&nbsp; Onderwerp: bezetting van de &nbsp;post magazijnmeester door een Joodse vluchteling.

Brief van directeur Syswerda aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Breslauer, Werner Rudolf Werken in het hooi voor de kampboerderij bij kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Werken in het hooi voor de kampboerderij bij kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943-1944

Werken in het hooi voor de kampboerderij bij kamp Westerbork

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G. Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-23 Onderwerp: vraag om pakje en bericht dat Philip (opa) aan zijn knie is geopereerd.

Van: Paauw, de, Ph. (geschreven door zijn dochter Bloema) Aan: Way, de, G. Plaats: Westerbork, kamp, barak 83 Datum: 1943-06-23 Onderwerp: vraag om pakje en bericht dat Philip (opa) aan zijn knie is geopereerd.

Briefkaart van Philip de Paauw aan G. de Way vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 217 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Barzilay, Sara geb. 10-05-70 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 217 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Barzilay, Sara geb. 10-05-70 overleden te Westerbork op 22-04-1943 op: 22-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sara Barzilaij

Kampgeld Theresienstadt 20 Kronen Datum: 1944-1945

Kampgeld Theresienstadt 20 Kronen Datum: 1944-1945

Kampgeld Theresienstadt ter waarde van 20 kronen

Van: de Arbeiseinteilung, strafbarak Aan: Bloch-Levie F. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-29 Onderwerp: mevrouw Bloch dient zich te melden bij de groepsleider Sara Cohen; ondertekend door de Dienstleider van de OD, A. Pisk.; strafbarakken.

Van: de Arbeiseinteilung, strafbarak Aan: Bloch-Levie F. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-29 Onderwerp: mevrouw Bloch dient zich te melden bij de groepsleider Sara Cohen; ondertekend door de Dienstleider van de OD, A. Pisk.; strafbarakken.

Oproep voor Francisca Bloch Levy zich te melden bij groepsleider Sara Cohen

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Cleef-Hilversum, thans van Zwaaf-Hilversum Plaats: Den Haag Datum: 1950-12-13 Onderwerp: beëindigen van de bewindvoering na vaststellen overlijden van Meijer van Cleef.

Van: Het Nederlandse Beheersinstituut Aan: van Cleef-Hilversum, thans van Zwaaf-Hilversum Plaats: Den Haag Datum: 1950-12-13 Onderwerp: beëindigen van de bewindvoering na vaststellen overlijden van Meijer van Cleef.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut in verband met beëindiging bewindvoering

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-08-01 Onderwerp: Fritz kan aan de slag…

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-08-01 Onderwerp: Fritz kan aan de slag…

Brief van Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen aan Fritz tauber over doorgaan van zijn aanstelling

Paard. Kamp Westerbork, 1943-1944

Paard van de kampboerderij bij kamp Westerbork

Enveloppe Geadresseerde: de heer Adelaar, Haarlem Op de enveloppe zijn een aantal aantekeningen gemaakt: is A.B. de Vries weg? Telefoon kamp Westerbork 235, Hooghalen.

Enveloppe Geadresseerde: de heer Adelaar, Haarlem Op de enveloppe zijn een aantal aantekeningen gemaakt: is A.B. de Vries weg? Telefoon kamp Westerbork 235, Hooghalen.

Enveloppe geadresseerd aan de heer Adelaar met aantekeningen

Van:&nbsp;Gerrit Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Van:&nbsp;Gerrit Aan: van Duren, Frederika Plaats: Arnhem Datum: 1942-09 Onderwerp: kunstkaart voor Frederika van Duren tijdens haar verblijf in het Huis van Bewaring in Arnhem.

Kaart (kunst) van Gerrit aan Frederika van Duren vanuit Arnhem

Van: Knorr, Johanna Wilhelmina Datum: 1941-08-23 Geboortedatum: 1913-08-11 Plaats: Bloemendaal Onderwerp: betreft een vals persoonsbewijs. De werkelijke naam van de houdster is Margaretha Wallega-Vieijra (11-07-1912). Dit persoonsbewijs kreeg zij na haar ontvluchting uit kamp Westerbork (29-7-1943) toen zij in onderduik ging.

Van: Knorr, Johanna Wilhelmina Datum: 1941-08-23 Geboortedatum: 1913-08-11 Plaats: Bloemendaal Onderwerp: betreft een vals persoonsbewijs. De werkelijke naam van de houdster is Margaretha Wallega-Vieijra (11-07-1912). Dit persoonsbewijs kreeg zij na haar ontvluchting uit kamp Westerbork (29-7-1943) toen zij in onderduik ging.

Vals persoonsbewijs van Margaretha Wallega-Vieijra

Van: Haagman, Clara (geschreven door Miep de Vrijer) Aan: de Vrijer, Dick Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-21 Onderwerp: met allen gaat het goed; ze kan altijd zeep gebruiken, want ze wordt zo vuil; Bep knapt gelooft ze wat op en ze hoeft niet naar het ziekenhuis; bagage is zeker onderweg; brieven ontvangen?…ze heeft N. van Cleeff opgezocht, ze maakt het wel…

Van: Haagman, Clara (geschreven door Miep de Vrijer) Aan: de Vrijer, Dick Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-21 Onderwerp: met allen gaat het goed; ze kan altijd zeep gebruiken, want ze wordt zo vuil; Bep knapt gelooft ze wat op en ze hoeft niet naar het ziekenhuis; bagage is zeker onderweg; brieven ontvangen?…ze heeft N. van Cleeff opgezocht, ze maakt het wel…

Brief van Clara Haagman/Miep de Vrijer aan Dick de Vrijer vanuit kamp Westerbork

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Van: Eaton, Joe Aan: Goldschmidt, L. Datum: 1945-06-24 Plaats: Bad Nauheim Onderwerp: bezoekt een dienst in waarschijnlijk de enige synagoge in Duitsland, concentratiekamp overlevenden en personen die in onderduik hebben gezeten volgen de dienst ook. De schrijver heeft Theresienstadt bezocht. Hij schrijft erover. Hij heeft 150 brieven van bevrijdde kampgevangenen meegenomen om ze op de post te doen. De familie Magnus is helaas al naar Nederland vertrokken als hij arriveert. Is het mogelijk voedselpakketjes te sturen naar de familie Magnus in Nederland?

Brief van Joseph Eaton aan L Goldschmidt vanuit Bad Nauheim

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-03-29 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-03-29 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Sara Kortoef-Leijden van Amstel in kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad, Afdeling Expositur Aan: Polak, Martin Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-14 Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad, afdeling Expositur.

Van: de Joodse Raad, Afdeling Expositur Aan: Polak, Martin Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-14 Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad, afdeling Expositur.

Brief van de Joodse Raad aan Martin Polak vanuit Amsterdam

Personen