In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Metzelaar-Barmes, Stelleke Aan: Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: Stelleke zit in de put; ‘ze zijn ons aan het emigreren’; verschillende vrienden moeten morgen nacht en de nacht erna naar Duitsland vertrekken; de spreuk van Reina: ‘alles sal reg kom’, geldt niet meer voor de Joodse gemeenschap; wat de dag van morgen brengt is onbekend; Sal en Stelleke waren van plan te gaan trouwen, maar het helpt niets, nu gaan ze misschien uit elkaar; Stelleke is al haar optimisme kwijt; ze dankt Reina voor de leuke foto's; Ab en Moontje waren bij Reina…

Van: Metzelaar-Barmes, Stelleke Aan: Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: Stelleke zit in de put; ‘ze zijn ons aan het emigreren’; verschillende vrienden moeten morgen nacht en de nacht erna naar Duitsland vertrekken; de spreuk van Reina: ‘alles sal reg kom’, geldt niet meer voor de Joodse gemeenschap; wat de dag van morgen brengt is onbekend; Sal en Stelleke waren van plan te gaan trouwen, maar het helpt niets, nu gaan ze misschien uit elkaar; Stelleke is al haar optimisme kwijt; ze dankt Reina voor de leuke foto's; Ab en Moontje waren bij Reina…

Brief van Stelleke Barmes aan Reina en allemaal vanuit Amsterdam

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1943-10-13 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht the Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat de familie Jules Cohen is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina.

Van: Jewish Agency Aan: Joodsche Raad Plaats: Jerusalem Datum: 1943-10-13 Onderwerp: Via het Internationale Roode Kruis in Genève bericht the Jewish Agency in Jerusalem de Joodsche Raad in Amsterdam dat de familie Jules Cohen is geregistreerd op de uitwisselingslijst voor emigratie naar Palestina.

Bericht

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No 1.&nbsp; Datum: 1943-01-01&nbsp; Betreft een herziening van opzet van de kampbevelen. O.a. over de strafkompagnie

Kommandantur-Befehl No. 1

Van: een SS' er Aan: Polak, Martin Plaats: Bergen-Belsen Datum: 1944-08-09 Onderwerp: ziekteverlof, bedrust voor vier dagen; op 14 augustus weer aan het werk.

Van: een SS' er Aan: Polak, Martin Plaats: Bergen-Belsen Datum: 1944-08-09 Onderwerp: ziekteverlof, bedrust voor vier dagen; op 14 augustus weer aan het werk.

Bewijs voor bedrust gedurende vier dagen in Bergen-Belsen

Van: een arts Aan: de polikliniek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-28 Onderwerp: duur verblijf Martin Polak in het kampziekenhuis; diagnose en verdere behandeling; voorstel 1 week dienstvrij…

Van: een arts Aan: de polikliniek Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01-28 Onderwerp: duur verblijf Martin Polak in het kampziekenhuis; diagnose en verdere behandeling; voorstel 1 week dienstvrij…

Notitie voor de polikliniek betreffende diagnose en behandelingsvoorstel Martin Polak in kamp Westerbork

Personen