In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Plaatsen in kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Leo Meijer werd op 25 juli 1935 in Zwijndrecht geboren als enig kind van Herman Izaäk Meijer en Charlotte Rozeboom. Leo groeide op aan het Veerplein in Zwijndrecht, boven de apotheek van zijn vader. Toen Leo zes jaar geworden was, ging hij naar de openbare lagere school van het dorp. Niet voor lang, want begin 1942 mochten hij en de andere Joodse kinderen van de Duitse bezetter niet meer naar deze school. Er werd toen in Dordrecht een klasje gevormd voor de Joodse kinderen.&nbsp; In de herfst van 1942 is het gezin Meijer van huis gehaald en samen met 17 andere joden uit Zwijndrecht met de trein vervoerd naar het Centraal Station in Amsterdam. Vandaar moesten ze lopen naar de Hollandsche Schouwburg. Op 11 november 1942 wordt het gezin Meijer in kamp Westerbork geregistreerd. Vader Herman kon in het kamp aan de slag als apotheker, daarom is het gezin Meijer bijna twee jaar in kamp Westerbork gebleven. Op 4 september 1944 is Leo met zijn ouders op transport gesteld naar Theresienstadt. Leo en zijn moeder zijn op 4 oktober 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar moeder en zoon na aankomst zijn vermoord. Vader Herman werd op 29 september 1944 doorgevoerd naar Auschwitz, waar hij werd geselecteerd om te werken en zo uiteindelijk wist te overleven.&nbsp; zie ook https://westerborkportretten.nl/westerborkportretten/leo-meijer

Verzetsgraven Verzetsgraven achter het crematorium. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Aan de achterzijde van het crematorium ligt de plaats waar verzetsstrijders in 1944 werden gefusilleerd.&nbsp; Op de foto zijn drie houten kruizen te zien die daar na de bevrijding zijn geplaatst.

Verzetsgraven Verzetsgraven achter het crematorium. Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945-1948 Aan de achterzijde van het crematorium ligt de plaats waar verzetsstrijders in 1944 werden gefusilleerd.&nbsp; Op de foto zijn drie houten kruizen te zien die daar na de bevrijding zijn geplaatst.

Foto van de verzetsgraven achter het crematorium

Bewijs van aanmelding (vier Joodse grootouders) Van: Schijveschuurder, B. Afgegeven: 1941-03-20&nbsp; Plaats: Amsterdam

Bewijs van aanmelding (vier Joodse grootouders) Van: Schijveschuurder, B. Afgegeven: 1941-03-20&nbsp; Plaats: Amsterdam

Bewijs van aanmelding

Van: Gudema-Cohen, M.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1945-05-26&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging voor wat Van As voor de familie heeft gedaan; Alexander Busnac zal &nbsp;uit kamp Westerbork vertrekken en Van As is bezig met zijn vertrek naar Nederlands-Indie.&nbsp;

Van: Gudema-Cohen, M.&nbsp; Aan: As, van, A.&nbsp; Plaats: Winschoten&nbsp; Datum: 1945-05-26&nbsp; Onderwerp: o.a. dankbetuiging voor wat Van As voor de familie heeft gedaan; Alexander Busnac zal &nbsp;uit kamp Westerbork vertrekken en Van As is bezig met zijn vertrek naar Nederlands-Indie.&nbsp;

Brief van M. Gudema-Cohen aan Aad van As vanuit Winschoten

Waarschijnlijk uit Het Parool Datum: 1963 Artikel is geschreven door Rosa Emmering Prins Na 20 jaar - Over de 'wiedergutmachung' en oorlogsherinneringen

Waarschijnlijk uit Het Parool Datum: 1963 Artikel is geschreven door Rosa Emmering Prins Na 20 jaar - Over de 'wiedergutmachung' en oorlogsherinneringen

Krantenartikel geschreven door Rosa Emmering Prins

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 234 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Engers, Klara geb. 23-06-61 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 234 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Engers, Klara geb. 23-06-61 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Klara Engers

Van: Haagman, Lion Aan: de Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942/1943 Onderwerp: na het badhuis geweest. Je krijgt een kwartier van uitkleden tot aankleden, Lion beschrijft hoe hij het aanpakt en beschrijft enige taferelen; patiencen', in de barak zeggen ze: ‘als iemand begint te patiencen, gaan we gauw naar huis’; baraktaferelen, notitie van een gebeurtenis op een drie-hoog-bed &nbsp;en een gesprek met Lion; Bep is verhuisd naar barak 71.&nbsp;

Van: Haagman, Lion Aan: de Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942/1943 Onderwerp: na het badhuis geweest. Je krijgt een kwartier van uitkleden tot aankleden, Lion beschrijft hoe hij het aanpakt en beschrijft enige taferelen; patiencen', in de barak zeggen ze: ‘als iemand begint te patiencen, gaan we gauw naar huis’; baraktaferelen, notitie van een gebeurtenis op een drie-hoog-bed &nbsp;en een gesprek met Lion; Bep is verhuisd naar barak 71.&nbsp;

Brief van Lion Haagman aan de familie De Vrijer vanuit kamp Westerbork

Personen