In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-20 Onderwerp:&nbsp;als ze de brief ontvangen, zal hij waarschijnlijk vertrokken zijn. Hij vermoed naar kamp Westerbork; verschillende personen van Joodse bloede zijn hem voorgegaan. Tot nu toe wist hij aan de dans te ontspringen. Hij is de enige die is achtergebleven. Vandaag zijn de laatste vier weggegaan; hij heeft al een keer op de lijst gestaan, maar werd gesperd door &nbsp;de SD. Hij adviseert zijn moeder de komende weken te gaan onderduiken. Hij zal zich niet naar Polen laten brengen en proberen te ontsnappen uit kamp Westerbork. De eerste vlucht locatie na Westerbork, zal Vredeveld in Beilen zijn. Alvast geld via hans naar Beilen sturen. Zijn ouders mogen dat zelf niet doen; hij zal via hans het verloop van zijn ontsnapping laten weten…. (Eppo zal niet naar Westerbork worden doorgestuurd, maar naar Sachsenhausen)

Van: Gans, Eppo Aan: zijn ouders&nbsp; Plaats: Vught, kamp Datum: 1944-08-20 Onderwerp:&nbsp;als ze de brief ontvangen, zal hij waarschijnlijk vertrokken zijn. Hij vermoed naar kamp Westerbork; verschillende personen van Joodse bloede zijn hem voorgegaan. Tot nu toe wist hij aan de dans te ontspringen. Hij is de enige die is achtergebleven. Vandaag zijn de laatste vier weggegaan; hij heeft al een keer op de lijst gestaan, maar werd gesperd door &nbsp;de SD. Hij adviseert zijn moeder de komende weken te gaan onderduiken. Hij zal zich niet naar Polen laten brengen en proberen te ontsnappen uit kamp Westerbork. De eerste vlucht locatie na Westerbork, zal Vredeveld in Beilen zijn. Alvast geld via hans naar Beilen sturen. Zijn ouders mogen dat zelf niet doen; hij zal via hans het verloop van zijn ontsnapping laten weten…. (Eppo zal niet naar Westerbork worden doorgestuurd, maar naar Sachsenhausen)

Brief van Eppo Gans aan zijn ouders, broers en zusters vanuit kamp Vught

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Onderwerp: Voorstel voor invulling totale reorganisatie van het kamp Westerbork. Nieuwe indeling van de barakken, eventueel bouwen van nieuwe barakken; hoofdmagazijn; barak voor de binnenbewaking; barak voor vrouwelijk personeel; opheffen CDK; barak sociale verzorging; hospitaal; mannen- en vrouwenbarakken…

Van:&nbsp; Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-10-01 Onderwerp: Voorstel voor invulling totale reorganisatie van het kamp Westerbork. Nieuwe indeling van de barakken, eventueel bouwen van nieuwe barakken; hoofdmagazijn; barak voor de binnenbewaking; barak voor vrouwelijk personeel; opheffen CDK; barak sociale verzorging; hospitaal; mannen- en vrouwenbarakken…

Brief over reorganisatie van het kamp en de functies van de barakken in Interneringskamp Westerbork

Van: de Jong, H.J., Hoofd van Dienst van Ministerie van Financiën Aan: Buijvoets, J.G. Plaats; 's-Gravenhage Datum: 1946-06-25 Onderwerp: begroting 2e kwartaal 1946 (kosten en opbrengsten).

Van: de Jong, H.J., Hoofd van Dienst van Ministerie van Financiën Aan: Buijvoets, J.G. Plaats; 's-Gravenhage Datum: 1946-06-25 Onderwerp: begroting 2e kwartaal 1946 (kosten en opbrengsten).

Brief van H.J. de Jong aan J.G. Buijvoets over de begroting van Interneringskamp Westerbork

Betreft: plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 70 in Kamp Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: januari 1959 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Betreft: plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 70 in Kamp Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: januari 1959 Opmerking: voorbereidingen tot het aanpassen van de indeling van de barak, zodat gezinnen een eigen woonruimte hebben.

Plattegrond met aanzichten- en een doorsnede van barak 70 in woonoord Schattenberg

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 24 juli 1942 - Auschwitz

Van: het Bureau Oorlogspleegkinderen Aan: Levit, Mozes&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-17 Onderwerp: bericht gekregen over het adres van mevrouw Sluyters-Dresden. Mocht Mozes het voogdij over Sonja op zich willen nemen, dan dient hij een verzoek in te dienen bij de Commissie Oorlogspleegkinderen te Amsterdam.

Van: het Bureau Oorlogspleegkinderen Aan: Levit, Mozes&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1945-10-17 Onderwerp: bericht gekregen over het adres van mevrouw Sluyters-Dresden. Mocht Mozes het voogdij over Sonja op zich willen nemen, dan dient hij een verzoek in te dienen bij de Commissie Oorlogspleegkinderen te Amsterdam.

Brief van het Bureau Oorlogspleegkinderen aan de heer M. Levit vanuit Amsterdam

Personen