In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Het treinbord

Markt 4, Beilen

Het verhaal van Menachem Asscher

Een jongen vereeuwigd in hout

Testverhaal

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Hans (Barend Schijveschuurder) Aan: Schijveschuurder-Wessel, T. Plaats: Westerbork, kamp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-26 Onderwerp: bevrijding kamp Westerbork, omstandigheden, voorwaarden om het kamp te mogen verlaten, Security Service Om half vijf op 12 april met groot gejuich en enthousiasme door ongeveer 1000 Joden door de Canadezen bevrijd. De Duitse bezetter had de dag ervoor het kamp verlaten. Wanneer Barend het kamp mag verlaten is onduidelijk. Het hangt volgens hem af van transportmogelijkheden en de komst van de Security Service (ondervraging)en een verklaring van politieke betrouwbaarheid. Hij vraagt aan Tilly of ze al iets van hun zoon Freddy heeft gehoord. Hij zal ondertussen al praten. Barend schrijft over zijn arrestatie, verhoor een aankomst in kamp Westerbork.&nbsp;Verblijf op een zaal in barak 21. Op het moment van schrijven is hij op een kamer terecht gekomen in barak 43. Gegevens van Freddy doorgestuurd naar Herenveen. In Westerbork heeft Barend de mens leren kennen. De mensen leren niets. Een hoop idealen die hij en zijn vrouw hadden moeten zij heroverwegen… De brief is gedeeltelijk geschreven op een pakketpost formulier van het kamp, waarop mogelijk binnenkomende pakketten werden ingeschreven. &nbsp;

Van: Hans (Barend Schijveschuurder) Aan: Schijveschuurder-Wessel, T. Plaats: Westerbork, kamp; Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-04-26 Onderwerp: bevrijding kamp Westerbork, omstandigheden, voorwaarden om het kamp te mogen verlaten, Security Service Om half vijf op 12 april met groot gejuich en enthousiasme door ongeveer 1000 Joden door de Canadezen bevrijd. De Duitse bezetter had de dag ervoor het kamp verlaten. Wanneer Barend het kamp mag verlaten is onduidelijk. Het hangt volgens hem af van transportmogelijkheden en de komst van de Security Service (ondervraging)en een verklaring van politieke betrouwbaarheid. Hij vraagt aan Tilly of ze al iets van hun zoon Freddy heeft gehoord. Hij zal ondertussen al praten. Barend schrijft over zijn arrestatie, verhoor een aankomst in kamp Westerbork.&nbsp;Verblijf op een zaal in barak 21. Op het moment van schrijven is hij op een kamer terecht gekomen in barak 43. Gegevens van Freddy doorgestuurd naar Herenveen. In Westerbork heeft Barend de mens leren kennen. De mensen leren niets. Een hoop idealen die hij en zijn vrouw hadden moeten zij heroverwegen… De brief is gedeeltelijk geschreven op een pakketpost formulier van het kamp, waarop mogelijk binnenkomende pakketten werden ingeschreven. &nbsp;

Brief van Barend Schijveschuurder aan Tilly Schijveschuurder-Wessel vanuit kamp Westerbork

Van: Cleeff van, Alice (Lotte en Eddy) Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; dagelijkse gang van zaken. De schijfster (Alice) heeft een middenoorontsteking. De stemming in de barak is goed.

Van: Cleeff van, Alice (Lotte en Eddy) Aan: Henny Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11 Onderwerp: Omstandigheden; dagelijkse gang van zaken. De schijfster (Alice) heeft een middenoorontsteking. De stemming in de barak is goed.

Brief van Alice, ( Lotte en Eduard) van Cleeff aan Henny vanuit kamp Westerbork

Aan: Sem (Bonn) Van:&nbsp;Bet Plaats: Alkmaar Datum: 1942-10-25 Onderwerp: vreselijk wat er allemaal gebeurd; ze is blij dat ze Sems zijn ouders de laatste tijd veel gesproken heeft, veel verdriet dat ze weg zijn; Sem heeft het portret van zijn oom Simon nog weten te redden; de schrijfster zou het erg gevonden hebben als de bezittingen van Simon op de markt terecht gekomen zouden zijn of bij een ander… wat sommige mensen hebben moeten doorstaan…

Aan: Sem (Bonn) Van:&nbsp;Bet Plaats: Alkmaar Datum: 1942-10-25 Onderwerp: vreselijk wat er allemaal gebeurd; ze is blij dat ze Sems zijn ouders de laatste tijd veel gesproken heeft, veel verdriet dat ze weg zijn; Sem heeft het portret van zijn oom Simon nog weten te redden; de schrijfster zou het erg gevonden hebben als de bezittingen van Simon op de markt terecht gekomen zouden zijn of bij een ander… wat sommige mensen hebben moeten doorstaan…

Brief van Bet aan Sem Bonn vanuit Alkmaar

Personen