We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Barakken Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; De voorkeursbarakken voor 'Alte lagerinsassen'.&nbsp; Op de achtergrond de Centrale Keuken.&nbsp; Op andere zijde tekening T 02-020 - 7737-62

Barakken Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944&nbsp; De voorkeursbarakken voor 'Alte lagerinsassen'.&nbsp; Op de achtergrond de Centrale Keuken.&nbsp; Op andere zijde tekening T 02-020 - 7737-62

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in kamp Westerbork

Oproep Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet zich op 04-10-1943 melden bij de leiding van de Arbeitszentrale, i.v.m. indeling in de boekbinderij.

Oproep Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Hij moet zich op 04-10-1943 melden bij de leiding van de Arbeitszentrale, i.v.m. indeling in de boekbinderij.

Oproep aan Jules Cohen

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de zinkbedden van de nieuwe waterzuivering. Op de achtergrond zijn barakken en een wachttoren van het kamp te zien.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het werk bij de zinkbedden van de nieuwe waterzuivering. Op de achtergrond zijn barakken en een wachttoren van het kamp te zien.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Plaatsen in kamp Westerbork

Weeshuis

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Flora Hirschel

Van: Boezeman, Dr. Aan: Salmagne, S, Katz, L en Bleck, S. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-27 Onderwerp: bezoek aan een polikliniek in Groningen en een orthopeed in Assen. &nbsp;&nbsp;

Van: Boezeman, Dr. Aan: Salmagne, S, Katz, L en Bleck, S. Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-11-27 Onderwerp: bezoek aan een polikliniek in Groningen en een orthopeed in Assen. &nbsp;&nbsp;

Bewijs van Dr. Boezeman voor een verwijzing naar medische zorg voor een aantal bewoners

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene aan het werk.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: een kampgevangene aan het werk.

Een dienstwoning achter afrastering (huis 1) Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11

Een dienstwoning achter afrastering (huis 1) Foto van een tekening van Gosschalk, J.H.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-11

Foto van een tekening van een dienstwoning en afrastering door J.H. Gosschalk

De hond van dhr. Wiltjer voor een barak. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941.

De hond van dhr. Wiltjer voor een barak. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1941.

Hond van dhr. Wiltjer in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Pasfoto van dhr. Salij Knorringa Plaats: Uithuizen, 1942 Op achterkant foto staat: 10 juli 1942 vertrokken (naar kamp Westerbork).&nbsp; Salij behoorde op 10 juli 1942 tot een groep Groningers, die niet in een Joods werkkamp, maar in kamp Westerbork terechtkwam.&nbsp;

Pasfoto van dhr. Salij Knorringa Plaats: Uithuizen, 1942 Op achterkant foto staat: 10 juli 1942 vertrokken (naar kamp Westerbork).&nbsp; Salij behoorde op 10 juli 1942 tot een groep Groningers, die niet in een Joods werkkamp, maar in kamp Westerbork terechtkwam.&nbsp;

Pasfoto van Salij Knorringa

Machtsverhoudingen in kamp Westerbork

Barakleiding in kamp Westerbork

Klok:&nbsp; Vanaf eind april 1945 tot 1 december 1948 functioneerde het voormalige doorgangskamp Westerbork als interneringskamp voor NSB’ers en van collaboratie verdachte personen. Naast het doen van verplichte arbeid hadden de geïnterneerde mannen en vrouwen enige vrije tijd, die ze zelf konden invullen. Op zo’n moment werd de staartklok gemaakt. De materialen als hout en metaal waren in de werkplaatsen aanwezig en stamden nog uit de tijd dat Westerbork een doorgangskamp was. De klok werd door een geïnterneerde aangeboden aan het hoofd van de interne dienst, de heer Heikens. Deze gaf de klok later aan zijn broer. Diens dochter erfde de klok en vond het Herinneringscentrum een betere plek om de klok te bewaren, dan haar huiskamermuur.&nbsp; &nbsp;

Klok:&nbsp; Vanaf eind april 1945 tot 1 december 1948 functioneerde het voormalige doorgangskamp Westerbork als interneringskamp voor NSB’ers en van collaboratie verdachte personen. Naast het doen van verplichte arbeid hadden de geïnterneerde mannen en vrouwen enige vrije tijd, die ze zelf konden invullen. Op zo’n moment werd de staartklok gemaakt. De materialen als hout en metaal waren in de werkplaatsen aanwezig en stamden nog uit de tijd dat Westerbork een doorgangskamp was. De klok werd door een geïnterneerde aangeboden aan het hoofd van de interne dienst, de heer Heikens. Deze gaf de klok later aan zijn broer. Diens dochter erfde de klok en vond het Herinneringscentrum een betere plek om de klok te bewaren, dan haar huiskamermuur.&nbsp; &nbsp;

Staartklok gemaakt in het Interneringskamp Westerbork

De Westerborker nr. 23&nbsp; Datum 1945-05-17 Dit blad werd kort na de bevrijding van kamp Westerbork uitgegeven voor het overbrengen van kampmededelingen en de bevrijdde kampgevangenen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen elders (front). Vier in Nederland teruggekeerde overlevenden; schoenreparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; Godsdienstoefeningen; verloren spullen; ruilen van schoenen; opgedoken kinderen in Friesland, waarvan de ouders worden gezocht; wereldnieuws.

De Westerborker nr. 23&nbsp; Datum 1945-05-17 Dit blad werd kort na de bevrijding van kamp Westerbork uitgegeven voor het overbrengen van kampmededelingen en de bevrijdde kampgevangenen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen elders (front). Vier in Nederland teruggekeerde overlevenden; schoenreparaties; avondklok; commissie van geschillen; apotheek; archivalia gezocht door Van Giffen; Godsdienstoefeningen; verloren spullen; ruilen van schoenen; opgedoken kinderen in Friesland, waarvan de ouders worden gezocht; wereldnieuws.

'De Westerborker' nr. 23 met mededelingen en nieuwsberichten

Joodse gemeenten in Groningen

Joodse gemeenschap Bedum

Foto van een scene uit het cabaretprogramma ‘Humor und Melodie’ Het gaat om de scene waarbij Max Ehrlich de arts Feiner een spuitje geeft. De oorspronkelijke tekst is: ‘Der Ehrlich reisst hier seine Witze, und gibt der Feiner einer Spritze’. Datum: 1943-09 Plaats: Westerbork, kamp

Foto van een scene uit het cabaretprogramma ‘Humor und Melodie’ Het gaat om de scene waarbij Max Ehrlich de arts Feiner een spuitje geeft. De oorspronkelijke tekst is: ‘Der Ehrlich reisst hier seine Witze, und gibt der Feiner einer Spritze’. Datum: 1943-09 Plaats: Westerbork, kamp

Foto van een scene uit het cabaretprogramma ‘Humor und Melodie’

Cabaret.&nbsp; cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09.&nbsp; Twee toneelspelers op toneel. Als decor een koets met twee paarden (postkoets scene) Tekst: Immer langsam !! Decorontwerp: Hans Margules

Cabaret.&nbsp; cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09.&nbsp; Twee toneelspelers op toneel. Als decor een koets met twee paarden (postkoets scene) Tekst: Immer langsam !! Decorontwerp: Hans Margules

'Postkutschenzeit', een scene uit de revue Humor und Melodie

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Twee toneelspelers binnen een Oosters decor.&nbsp; Tekst: ‘Opium (moet zijn Herman Feiner)’, op de afbeelding staat hij rechts op de trap. Links Heinz Rosenfeld.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Twee toneelspelers binnen een Oosters decor.&nbsp; Tekst: ‘Opium (moet zijn Herman Feiner)’, op de afbeelding staat hij rechts op de trap. Links Heinz Rosenfeld.

'Opium', een scene uit de revue Humor und Melodie

Cabaret.&nbsp; Cabaret(Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler op toneel voorstellend een koetsier.&nbsp; Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam).

Cabaret.&nbsp; Cabaret(Humor und Melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09 Toneelspeler op toneel voorstellend een koetsier.&nbsp; Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam).

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Toneelspelers op toneel, een als koetsier (Max Ehrlich) en twee spelers (Rosen en Witepski) als passagier. Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Met de tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam) .

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und melodie) Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9 Datum: 1943-09&nbsp; Toneelspelers op toneel, een als koetsier (Max Ehrlich) en twee spelers (Rosen en Witepski) als passagier. Als decor een koets met twee paarden.&nbsp; Met de tekst: Postkutschenzeit (immer langsam, immer langsam) .

Pulsen van bezittingen