In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Emmering, S. Aan: mijn patienten Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: dringend advies om een nieuwe huisarts te kiezen. Dit i.v.m. het niet meer mogen uitoefenen van de praktijk na 1 mei a.s.

Van: Emmering, S. Aan: mijn patienten Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: dringend advies om een nieuwe huisarts te kiezen. Dit i.v.m. het niet meer mogen uitoefenen van de praktijk na 1 mei a.s.

Brief van S. Emmering aan zijn patiëntenkring

Foto van Betje van Dam-van Kollem

Identiteitskaart/Bewijs Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-25 Voor verpleging en geneeskundige hulp buiten het kamp.

Identiteitskaart/Bewijs Van: Gerritse-Kwetser, Jeanette Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-25 Voor verpleging en geneeskundige hulp buiten het kamp.

Identiteitskaart van Jeanette Gerritse-Kwetser

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 12-08-1943 Nr. 462 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sjouwerman, Daniel geb. 26-05-21 overleden te Westerbork op 07-08-1943 op 09-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 12-08-1943 Nr. 462 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Sjouwerman, Daniel geb. 26-05-21 overleden te Westerbork op 07-08-1943 op 09-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Daniel Sjouwerman

Sonder-Ausweis&nbsp; Casparius, Alfred, 19-8-23, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Casparius, Alfred, 19-8-23, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Heidelager, Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: Auf Weiteres

Sonderausweis van Alfred Casparius

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonder-Ausweis ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Arbeiten zu verrichten. Gültig bis: Niet ingevuld exemplaar !

Sonderausweis

Foto van een tekening van Bob Cahen door Leo Kok. Op de achterzijde van een briefkaart gemaakt.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.&nbsp; Onderwerp: Bob Cahen was werkzaam als verpleger in het ziekenhuis van Kamp Westerbork Zie voorzijde F 537-133.

Foto van een tekening van Bob Cahen door Leo Kok. Op de achterzijde van een briefkaart gemaakt.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942.&nbsp; Onderwerp: Bob Cahen was werkzaam als verpleger in het ziekenhuis van Kamp Westerbork Zie voorzijde F 537-133.

Foto van een tekening van Bob Cahen gemaakt door Leo Kok

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Tekening van een circus met op de voorgrond een olifant Kleuren: oranje, zwart wit, rood en groen Op de achterkant tekst van Leo: 'Aan Neeltje, van Leo'.

Van: Leo Meijer Plaats: Westerbork Datum: Onbekend Tekening van een circus met op de voorgrond een olifant Kleuren: oranje, zwart wit, rood en groen Op de achterkant tekst van Leo: 'Aan Neeltje, van Leo'.

Tekening van een circus door Leo Meijer

Transporttrein Tekening gemaakt door W. Löwenhardt Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944

Transporttrein Tekening gemaakt door W. Löwenhardt Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-1944

Foto van een tekening van een vertrekkende trein in kamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Een SS'er kijkt de vertrekkende trein na. Op de achtergrond is de Kommandantur te zien en een wegversperring; de man achterop de trein staande houdt een bordje met de tekst ‘Kantine’ in zijn hand (Heidelager?).

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Een SS'er kijkt de vertrekkende trein na. Op de achtergrond is de Kommandantur te zien en een wegversperring; de man achterop de trein staande houdt een bordje met de tekst ‘Kantine’ in zijn hand (Heidelager?).

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Waterman, Mirjam&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Oproep voor transport naar Bergen-Belsen op 19 mei 1944.

Van: Waterman, Mirjam&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Oproep voor transport naar Bergen-Belsen op 19 mei 1944.

Oproep voor Mirjam Waterman voor een transport naar Bergen-Belsen

Van: Vos, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-23&nbsp; Onderwerp: pakketten; dagelijkse gang van zaken; voedsel; bezoek; school.

Van: Vos, J.&nbsp; Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-08-23&nbsp; Onderwerp: pakketten; dagelijkse gang van zaken; voedsel; bezoek; school.

Briefkaart van J. Vos aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten/Gewest Friesland Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Fochterloo, Ybenheer Datum: 1945-06-25 Onderwerp: lid van de N.B.S.; werkzaam in het interneringskamp Ybenheer.

Van: de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten/Gewest Friesland Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Fochterloo, Ybenheer Datum: 1945-06-25 Onderwerp: lid van de N.B.S.; werkzaam in het interneringskamp Ybenheer.

Identiteitskaart van Marcus van Zuiden als lid van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-07-06 Onderwerp: nog geen positief bericht van overheidsinstantie in verband met het geven van toestemming voor de aanstelling.

Van: Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Nijmegen Datum: 1938-07-06 Onderwerp: nog geen positief bericht van overheidsinstantie in verband met het geven van toestemming voor de aanstelling.

Brief van Transformatorenfabriek N.V. Nijmegen aan Fritz Tauber over zijn aanstelling

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Van: Schol, J. Aan: de bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1940-08-22 Onderwerp: opeenvolging in zwaarte van straffen, van een waarschuwing tot een verblijf in de strafbarakken.

Order van kampkommandant J. Schol over de volgorde van straffen

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-02-09 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-02-09 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket.

Bewijs van verzending van een pakket aan Sara Kortoef-Leijden van Amstel in kamp Westerbork

Bevolking en barakken in het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944 Links de centrale keuken en op de achtergrond het ketelhuis. Rechts een aantal barakken.

Bevolking en barakken in het kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1942-1944 Links de centrale keuken en op de achtergrond het ketelhuis. Rechts een aantal barakken.

Zicht op het pad achter de centrale keuken van kamp Westerbork

Van; de gemeente Amsterdam Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: Rijkswachtgelregeling voor Burgerlijke Rijksambtenaren…

Van; de gemeente Amsterdam Aan: Bonn, S. Plaats: Amsterdam Datum: 1941 Onderwerp: Rijkswachtgelregeling voor Burgerlijke Rijksambtenaren…

Uittreksel uit de Rijkswachtgelregeling voor Burgerlijke Rijksambtenaren