In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Bewijs van inschrijving van het overlijden van Izak van Dam Plaats: Loon op Zand Datum: 1928-11-13

Bewijs van inschrijving van het overlijden van Izak van Dam Plaats: Loon op Zand Datum: 1928-11-13

Bewijs van inschrijving van overlijden van Izak van Dam in 1928

Van: Kamporganisatie, administratie Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Samson behoort tot het personeel van het kampziekenhuis.

Van: Kamporganisatie, administratie Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-10-06 Onderwerp: Samson behoort tot het personeel van het kampziekenhuis.

Arbeitskarte van Samson Stern in kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: pakketpost; overbodige lakens, kammen voor moe; &nbsp;er komen dagelijks honderden mensen kamp Westerbork binnen en op de dinsdag vertrekken er 11- tot 1200 personen; meneer Elion van de (VVD, mijn pakkenbaas) is ook in het kamp, miljonairs en armen…; geen gereedschap meer nodig; brief uit Vught nooit gehad… &nbsp;

Van: Querido, Levie Aan: mevrouw… Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-13 Onderwerp: pakketpost; overbodige lakens, kammen voor moe; &nbsp;er komen dagelijks honderden mensen kamp Westerbork binnen en op de dinsdag vertrekken er 11- tot 1200 personen; meneer Elion van de (VVD, mijn pakkenbaas) is ook in het kamp, miljonairs en armen…; geen gereedschap meer nodig; brief uit Vught nooit gehad… &nbsp;

Brief van Levie Querido vanuit kamp Westerbork

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 22, 1945-05-15

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 22, 1945-05-15

Kampkrant

Van: de gemeente Westerbork Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-17 Onderwerp: persoonsbewijs (uittreksel) met pasfoto en de letter ‘J’.

Van: de gemeente Westerbork Aan: Stern, Samson Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-17 Onderwerp: persoonsbewijs (uittreksel) met pasfoto en de letter ‘J’.

Persoonsbewijs (uitreksel) van Samson Stern in kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Militair Kamp Westerbork

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Enveloppe van het departement van Justitie Leon Querido was verwikkeld in een echtscheidingszaak.

Enveloppe van het departement van Justitie Leon Querido was verwikkeld in een echtscheidingszaak.

Enveloppe van het Departement van Justitie gericht aan Leon Querido

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-12-06 Onderwerp: over het niet schrijven van een uitgebreide brief; ze gaat nu met de kerstdagen naar het kamp in Oisterwijk; als Wieger er heen wil gaan, moet hij meteen een briefje er naartoe schrijven; ze heeft nog geen foto van hem ontvangen; ook op de vraag of hij een speciale Sinterklaaswens heeft, kwam geen reactie van zijn kant; Saar moet de komende week weer iedere avond werken…

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-12-06 Onderwerp: over het niet schrijven van een uitgebreide brief; ze gaat nu met de kerstdagen naar het kamp in Oisterwijk; als Wieger er heen wil gaan, moet hij meteen een briefje er naartoe schrijven; ze heeft nog geen foto van hem ontvangen; ook op de vraag of hij een speciale Sinterklaaswens heeft, kwam geen reactie van zijn kant; Saar moet de komende week weer iedere avond werken…

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Van: Tauber, Fritz Aan: een dominee in Echten Plaats: Echten (Friesland) Datum: 1945-04-21 Onderwerp: dankwoord van Fritz aan de dominee voor zijn preek.

Van: Tauber, Fritz Aan: een dominee in Echten Plaats: Echten (Friesland) Datum: 1945-04-21 Onderwerp: dankwoord van Fritz aan de dominee voor zijn preek.

Brief van Fritz Tauber aan een dominee in Echten (Friesland)

Foto van een groep Joodse dwangarbeiders Plaats: Balderhaar of Kloosterhaar, Joodse werkkampen Datum: 1942-08-03 Onderwerp: pauze tijdens werkzaamheden van Joodse dwangarbeiders. De man met x is max van Hasselt; de man met 0 is Hartog van Hasselt.

Foto van een groep Joodse dwangarbeiders Plaats: Balderhaar of Kloosterhaar, Joodse werkkampen Datum: 1942-08-03 Onderwerp: pauze tijdens werkzaamheden van Joodse dwangarbeiders. De man met x is max van Hasselt; de man met 0 is Hartog van Hasselt.

Foto van een groep Joodse dwangarbeiders waaronder vader en zoon van Hasselt

Barak 37

Van: Wijnberg, Simon Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1945-05-09 Plaats: Zwitserland De vader van Walter schreef dat hij en zijn vrouw (moeder) naar Glion zullen verhuizen en dat ze dus Walter kunnen gaan opzoeken.

Van: Wijnberg, Simon Aan: Wijnberg, Walter Datum: 1945-05-09 Plaats: Zwitserland De vader van Walter schreef dat hij en zijn vrouw (moeder) naar Glion zullen verhuizen en dat ze dus Walter kunnen gaan opzoeken.

Briefkaart van Simon Wijnberg aan Walter Wijnberg vanuit Zwitserland

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-02 Onderwerp: De schrijver hoopt dat het gezondene in de smaak valt. Aan een pyjama is met geen mogelijkheid te komen.

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-02 Onderwerp: De schrijver hoopt dat het gezondene in de smaak valt. Aan een pyjama is met geen mogelijkheid te komen.

Brief van B. Straus aan het echtpaar Boas-Prins vanuit Amsterdam

Van : Prins Hartog Aan: vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: dolblij met het ontvangen van een pakketje; voorlopig vrijgesteld tot 20 november 1942; baantje bij de pakjes afdeling uit Groningen; graag weer een pakketje via de Joodse Raad; het eten in het kamp wordt elke dag minder, gisteren koolrapen met melk, gestampt….

Van : Prins Hartog Aan: vrouw en kinderen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942 Onderwerp: dolblij met het ontvangen van een pakketje; voorlopig vrijgesteld tot 20 november 1942; baantje bij de pakjes afdeling uit Groningen; graag weer een pakketje via de Joodse Raad; het eten in het kamp wordt elke dag minder, gisteren koolrapen met melk, gestampt….

Brief van Hartog Prins aan zijn vrouw en kinderen vanuit kamp Westerbork

Personen