In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Op deze pagina ontdek je uiteenlopende verhalen over Kamp Westerbork: persoonlijke portretten van betrokkenen, gemeenteverhalen die laten zien hoe lokale gemeenschappen verbonden zijn met het kamp, themaverhalen die context en verdieping bieden, en objectverhalen waarin voorwerpen het verleden tastbaar maken.

Verhalen

Van: Babs en Piet Aan: Dora Plaats: Warmond Datum: 1944-06-22 Onderwerp: gedicht na aanleiding van de verjaardag van Dora Frieda Brommet door wie deze gedichten geschonken zijn, was samen met haar ouders ondergedoken in Warmond.

Van: Babs en Piet Aan: Dora Plaats: Warmond Datum: 1944-06-22 Onderwerp: gedicht na aanleiding van de verjaardag van Dora Frieda Brommet door wie deze gedichten geschonken zijn, was samen met haar ouders ondergedoken in Warmond.

Gedicht ter herinnering aan Dora's verjaardag

Van: Sousa, Simon Aan: Chelly Plaats: Geesbrug, Joods werkkamp Datum: 1942-06-07 Onderwerp: ‘Op het werk’&nbsp;

Van: Sousa, Simon Aan: Chelly Plaats: Geesbrug, Joods werkkamp Datum: 1942-06-07 Onderwerp: ‘Op het werk’&nbsp;

Foto van Simon Sousa en andere dwangarbeiders aan het werk in de buurt van het Joodse werkkamp Geesbrug

Bevolking Bevolking van het Durchgangslager Kamp Westerbork, 1942-10 Kampgevangenen op de appèlplaats in kamp Westerbork. Davidsterren duidelijk zichtbaar op de kleding.

Bevolking Bevolking van het Durchgangslager Kamp Westerbork, 1942-10 Kampgevangenen op de appèlplaats in kamp Westerbork. Davidsterren duidelijk zichtbaar op de kleding.

Appèl van werkgroepen in kamp Westerbork

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-05-27 Onderwerp: verbod inzameling geld tbv diegenen die getroffen zijn door maatregelen deelname aan stakingen in februari 1941.

Van: Regeringscommissaris voor Amsterdam Aan: Hoofden van Diensten, Bedrijven en Administratie Plaats: Amsterdam Datum: 1941-05-27 Onderwerp: verbod inzameling geld tbv diegenen die getroffen zijn door maatregelen deelname aan stakingen in februari 1941.

Brief

Van: Cardozo, I, P.&nbsp; Aan:&nbsp;vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-06&nbsp; Onderwerp: situatie in kamp en vraag om levensmiddelen, schoeisel en kleding. Hij werkt aan leidingen in de wasserij. Van de week zullen ze proefdraaien (met stoom). Bekenden in het kamp, de vader van Dick (Arthur Salomon Koopman) en familieleden (onder andere tante Jet) zijn uit kamp Vught in zijn barak (barak 60) ondergebracht.

Van: Cardozo, I, P.&nbsp; Aan:&nbsp;vader en moeder Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-02-06&nbsp; Onderwerp: situatie in kamp en vraag om levensmiddelen, schoeisel en kleding. Hij werkt aan leidingen in de wasserij. Van de week zullen ze proefdraaien (met stoom). Bekenden in het kamp, de vader van Dick (Arthur Salomon Koopman) en familieleden (onder andere tante Jet) zijn uit kamp Vught in zijn barak (barak 60) ondergebracht.

Brief van Isaac Philip Cardozo aan zijn ouders vanuit kamp Westerbork

Van: Marianne (Heijmann) Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: ze gaat op bezoek naar Assen; zere vinger Op voorzijde kaart in kleur een meisje met bloemen

Van: Marianne (Heijmann) Aan: Catootje Booij Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: ze gaat op bezoek naar Assen; zere vinger Op voorzijde kaart in kleur een meisje met bloemen

Briefkaart van Marianne Heijmann aan Catootje Booij vanuit kamp Westerbork

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Van: Gemeentelijk inlichtingenbureau voor joden Westerbork&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Westerbork&nbsp; Datum: 1946-08-17&nbsp; Onderwerp: persoonsgegevens over Sientje Barnstijn-van den Berg.

Brief van het Gemeentelijk inlichtingenbureau voor Joden Westerbork aan A. Coelingh-Barnstijn

Sonder-Ausweis Gudema, Daniel, 11-3-07, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonder-Ausweis Gudema, Daniel, 11-3-07, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig bis: nur in O.D. Begleitung.

Sonderausweis van Daniel Gudema

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 408 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Leeuw, Sophia geb. 25-09-82 overleden te Westerbork op 01-07-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 05-07-1943 Nr. 408 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: De Leeuw, Sophia geb. 25-09-82 overleden te Westerbork op 01-07-1943 op 01-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Sophia de Leeuw

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 57

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, Ro Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-12-16 Onderwerp: pakketpost

Van: Lohman (n), familie Aan: Acohen, Ro Plaats: Amsterdam/Westerbork, kamp Datum: 1943-12-16 Onderwerp: pakketpost

Bewijs voor het verzenden van een pakket aan Ro Acohen in kamp Westerbork

Personen