In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heymann-Heymans, familie (onder andere opa) Aan: &nbsp;Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Opa, pakket nummer 36 is goed ontvangen (opsomming), in het bezit van een attest, verhuisd naar barak 84 (barak voor ouden van dagen). De bewoners van deze barak hoeven niet meer te werken, Herman Heymann is in het kamp werkzaam als dakdekker (groepsleider), de enige nog in het kamp die zich hiermee bezighoudt, de rest van het personeel is vertrokken. Hij moet nieuwe mensen opleiden. Hij is net uit het ziekenhuis ontslagen (Angina). Een bekende is erg ziek en ligt in barak 83. Met bijbehorende enveloppe &nbsp;

Van: Heymann-Heymans, familie (onder andere opa) Aan: &nbsp;Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-07-27 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Opa, pakket nummer 36 is goed ontvangen (opsomming), in het bezit van een attest, verhuisd naar barak 84 (barak voor ouden van dagen). De bewoners van deze barak hoeven niet meer te werken, Herman Heymann is in het kamp werkzaam als dakdekker (groepsleider), de enige nog in het kamp die zich hiermee bezighoudt, de rest van het personeel is vertrokken. Hij moet nieuwe mensen opleiden. Hij is net uit het ziekenhuis ontslagen (Angina). Een bekende is erg ziek en ligt in barak 83. Met bijbehorende enveloppe &nbsp;

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-19 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: met ons gaat het nog goed. Beste wensen voor de verjaardag van de geadresseerde.

Van: Heymann, Hermann en Erna Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-09-19 Plaats: Westerbork, kamp, barak 62 Onderwerp: met ons gaat het nog goed. Beste wensen voor de verjaardag van de geadresseerde.

Briefkaart van Hermann en Erna Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: over pakketten en pakketzegels, een aantal dagen strenge vorst, vader Nathan verwarmt zich in de barak van Hermann.

Van: Heymann, Hermann Aan: Heymans, Arthur Datum: 1943-12-21 Plaats: Westerbork, kamp, barak 19 Onderwerp: over pakketten en pakketzegels, een aantal dagen strenge vorst, vader Nathan verwarmt zich in de barak van Hermann.

Brief van H. Heymann aan A. Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heyman-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-05-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: moeite met wennen aan de omstandigheden, verwachting niet te lang te zullen blijven, bekenden en familieleden zijn reeds doorgestuurd, over verschillende personen die in het ziekenhuis liggen en over pakketten. Met bijbehorende enveloppe (E. Heymann, barak 19).

Van: Heyman-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-05-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: moeite met wennen aan de omstandigheden, verwachting niet te lang te zullen blijven, bekenden en familieleden zijn reeds doorgestuurd, over verschillende personen die in het ziekenhuis liggen en over pakketten. Met bijbehorende enveloppe (E. Heymann, barak 19).

Brief van de familie Heyman-Heymans aan de familie Heymans vanuit kamp Westerbork

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-06-15 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Pakketten aangekomen, voor het niet aangekomen pakket nummer 18 kon bij de Fürsorge een vervanging worden opgehaald, onder andere augurken, vele bekenden bevinden zich in het kamp.&nbsp; Met bijbehorende enveloppe.

Van: Heymann-Heymans, familie Aan: Heymans, Arthur, Ruth en kinderen Datum: 1943-06-15 Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: Pakketten aangekomen, voor het niet aangekomen pakket nummer 18 kon bij de Fürsorge een vervanging worden opgehaald, onder andere augurken, vele bekenden bevinden zich in het kamp.&nbsp; Met bijbehorende enveloppe.

Brief van de familie Heymann-Heymans aan het gezin A. Heijmans vanuit kamp Westerbork

Van: de Generaal-Majoor Inspecteur Aan: Muller, J. Plaats: Den Haag Datum: 1915-05-04 Onderwerp: ongeschikt verklaard voor militaire dienst en om nog langer deel uit te maken van het bataljon Landweer Infanterie.

Van: de Generaal-Majoor Inspecteur Aan: Muller, J. Plaats: Den Haag Datum: 1915-05-04 Onderwerp: ongeschikt verklaard voor militaire dienst en om nog langer deel uit te maken van het bataljon Landweer Infanterie.

Brief van de Generaal-Majoor Inspecteur aan J. Muller vanuit Den Haag

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket.

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-22 Onderwerp: Bevestiging ontvangst en bedankje pakket.

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis Blankenstein, Henri, 24-8-88, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis Blankenstein, Henri, 24-8-88, B5 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2).&nbsp; Gültig bis: nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Henri Blankenstein

Arbeidskaart. Arbeidskaart van Cohen, Leon, A. Kamp Westerbork, 1944-01-13. Voorzijde arbeitskarte met de volgende vermeldingen: geb. 1898-11-21, groep O.D. DB3 Dienst wechselnd, 1944-10-06.

Arbeidskaart. Arbeidskaart van Cohen, Leon, A. Kamp Westerbork, 1944-01-13. Voorzijde arbeitskarte met de volgende vermeldingen: geb. 1898-11-21, groep O.D. DB3 Dienst wechselnd, 1944-10-06.

Arbeitskarte L.A. Cohen

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-06-08, No. 37 Inhoud: Betreft Richard Kahn, barak 57 welke wordt gestraft omdat hij een valse opgave heeft verstrekt.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1943-06-08, No. 37 Inhoud: Betreft Richard Kahn, barak 57 welke wordt gestraft omdat hij een valse opgave heeft verstrekt.

Lagerbefehl No. 37

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Betreft toestemming tijdelijk verlaten van het terrein van het repatriëringscentrum Paterskerk te Eindhoven.

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Betreft toestemming tijdelijk verlaten van het terrein van het repatriëringscentrum Paterskerk te Eindhoven.

Verklaring voor het tijdelijk verlaten van het repatriëringscentrum Paterkerk

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Twee personen staan bij een postkoets.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1943-09&nbsp; Betreft de voorstelling 'Humor und Melodie'. Postkoets, beeld 'Immer langsam, Immer langsam'. Max Ehrlich speelt in deze scene de koetsier.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie) Twee personen staan bij een postkoets.&nbsp; Kamp Westerbork Datum: 1943-09&nbsp; Betreft de voorstelling 'Humor und Melodie'. Postkoets, beeld 'Immer langsam, Immer langsam'. Max Ehrlich speelt in deze scene de koetsier.

Scene met een postkoets in de revue Humor und Melodie

Van: N.V. Maatschappij tot Aanleg en Exploitatie van Laagspanningsnetten Aan: Sleutelberg, Borach Plaats: Groningen Datum: 1942/1943 Onderwerp: rekening stroomverbruik over de periode november/december 1942, Koestraat B 223 te Farmsum.

Van: N.V. Maatschappij tot Aanleg en Exploitatie van Laagspanningsnetten Aan: Sleutelberg, Borach Plaats: Groningen Datum: 1942/1943 Onderwerp: rekening stroomverbruik over de periode november/december 1942, Koestraat B 223 te Farmsum.

Rekening in verband met stroomverbruik in november/december 1942 op het adres van Borach Sleutelberg

Foto van Salomon Stodel aan het werk met als bijschrift: ‘Pas op voor Zonnebrand’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel aan het werk met als bijschrift: ‘Pas op voor Zonnebrand’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel aan het werk in de buurt van het Joodse werkkamp Kremboong