We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 150 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohensius, Eva geb. 24-09-67 overleden 28-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 31-03-1943 Nr. 150 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Cohensius, Eva geb. 24-09-67 overleden 28-03-1943 te Westerbork op: 29-03-1043 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Eva Cohensius

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Van: Grootkerk, Bep Aan: Drogisterij In den ouden gaper, Den Haag Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-01-12 Onderwerp: Vraag om diverse goederen, geld wordt opgestuurd. Bijbehorende enveloppe (8508-07-1)

Brief van Bep Grootkerk aan een drogist in Den Haag vanuit kamp Westerbork

Bevolking en gebouwen&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944 Zicht&nbsp;op het bad- en ketelhuis. Kampgevangenen lopen met kinderwagens.&nbsp; &nbsp;

Bevolking en gebouwen&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1944 Zicht&nbsp;op het bad- en ketelhuis. Kampgevangenen lopen met kinderwagens.&nbsp; &nbsp;

Zicht op het bad- en het ketelhuis in kamp Westerbork

De heer Hamburger neemt een bad in barak vijf.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp;

De heer Hamburger neemt een bad in barak vijf.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp;

Dhr. Hamburger in barak 5 in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-28 Onderwerp: regeling straffen met een handgeschreven opmerking dat het niet is doorgegaan.

Van:&nbsp; Aan: Buijvoets, J.G. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-28 Onderwerp: regeling straffen met een handgeschreven opmerking dat het niet is doorgegaan.

Instructie over de regeling van straffen in Interneringskamp Westerbork

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: de Heeren Gedeputeerde Staten der onderscheidene provinciën. Plaats: Den Haag Datum: 1940-11-27 Onderwerp: ontheffing van de functie van Joodse ambtenaren

Van: het Departement van Binnenlandse Zaken Aan: de Heeren Gedeputeerde Staten der onderscheidene provinciën. Plaats: Den Haag Datum: 1940-11-27 Onderwerp: ontheffing van de functie van Joodse ambtenaren

Afschrift van een circulaire betreffende ontheffing van de waarneming van hun functie van Joden

Van: Heijmans, Erna en Martha Aan: Kaak, Fam., Beltrumsestraat 163, Groenlo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-17 De beide vrouwen zijn op weg van kamp Vught naar kamp Westerbork.&nbsp;

Van: Heijmans, Erna en Martha Aan: Kaak, Fam., Beltrumsestraat 163, Groenlo Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-17 De beide vrouwen zijn op weg van kamp Vught naar kamp Westerbork.&nbsp;

Briefkaart van Erna en Martha Heijmans aan familie Kaak vanuit de trein gegooid

Notities Onder andere over de mogelijkheid tot het versturen van post naar Theresienstadt. (het gezin Kwieser)&nbsp;

Notities Onder andere over de mogelijkheid tot het versturen van post naar Theresienstadt. (het gezin Kwieser)&nbsp;

Notitie over de mogelijkheden van het versturen van post naar Theresienstadt en kamp Westerbork

Beroepsgroepen in kamp Westerbork

Landarbeiders kamp Westerbork

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Breslauer, W.R. Portretfoto van baby Kamp Westerbork, 1943-1944 Er zijn verschillende baby's door Breslauer gefotografeerd.

Portret van een baby in kamp Westerbork

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Leo (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-23 Onderwerp:&nbsp;Meta hoopt dat alle vrienden haar brieven zullen lezen en vraagt Mien hier zorg voor te dragen. Ze vertelt dat het met Wim beter gaat en dat het werken op het land daarbij een goede hulp is. Leo knapt ook zienderogen op en Meta hoopt op gestadig herstel van de tweede operatie. Verder vraagt Meta om een pyjama en zijden huisjas voor paps en daarnaast om keukendoeken, borden, messen, kopjes en dankbaar. Leo vervolgt de brief. Hij hoopt spoedig weer bij zijn dierbaren te zijn en de kampen te vergeten.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, Meta), Leo (Loeb, Leo) Aan:&nbsp;Beste allen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-23 Onderwerp:&nbsp;Meta hoopt dat alle vrienden haar brieven zullen lezen en vraagt Mien hier zorg voor te dragen. Ze vertelt dat het met Wim beter gaat en dat het werken op het land daarbij een goede hulp is. Leo knapt ook zienderogen op en Meta hoopt op gestadig herstel van de tweede operatie. Verder vraagt Meta om een pyjama en zijden huisjas voor paps en daarnaast om keukendoeken, borden, messen, kopjes en dankbaar. Leo vervolgt de brief. Hij hoopt spoedig weer bij zijn dierbaren te zijn en de kampen te vergeten.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste allen vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: negatieve stemming bij Werner als van de vele transporten, de honderden en duizenden die vertrekken, voor de meeste personen kan hij niets doen; over stappen die moeten worden genomen voor in ondertrouw gaan; bericht uit het Oosten van een kennis via Amsterdam. Zij werken in een kolenmijn en krijgen loon; stoppen met schrijven, het licht gaat uit; Werner zou graag gaan zwemmen…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: negatieve stemming bij Werner als van de vele transporten, de honderden en duizenden die vertrekken, voor de meeste personen kan hij niets doen; over stappen die moeten worden genomen voor in ondertrouw gaan; bericht uit het Oosten van een kennis via Amsterdam. Zij werken in een kolenmijn en krijgen loon; stoppen met schrijven, het licht gaat uit; Werner zou graag gaan zwemmen…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Twaalf kwitanties afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam/Joodsche Raad Afdeling Vergunningen te Haarlem&nbsp; Bedrag 0,25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.&nbsp; Periode 28-11-1941 - 12-02-1942 5493-13 (1) t/m 5493-13 (12).

Twaalf kwitanties afgegeven door de Joodsche Raad voor Amsterdam/Joodsche Raad Afdeling Vergunningen te Haarlem&nbsp; Bedrag 0,25 cent zijnde administratiekosten van een aangevraagde reisvergunning.&nbsp; Periode 28-11-1941 - 12-02-1942 5493-13 (1) t/m 5493-13 (12).

Kwitanties afgegeven door de Joodse Raden te Amsterdam en Haarlem

Ontspanning kamp Westerbork

Schrijven kamp Westerbork

Dichten kamp Westerbork

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als onderschrift: ‘De Contactcommissie’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als onderschrift: ‘De Contactcommissie’. Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel en twee andere lotgenoten in het Joodse werkkamp Kremboong

Personen