In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Certificaat&nbsp; Van: Nationale Monumenten Commissie voor Oorlogsgedenktekens&nbsp; Onderwerp: houder dezes heeft 10 cm2 van het Damplantsoen ter beschikking gesteld aan de commissie.

Certificaat&nbsp; Van: Nationale Monumenten Commissie voor Oorlogsgedenktekens&nbsp; Onderwerp: houder dezes heeft 10 cm2 van het Damplantsoen ter beschikking gesteld aan de commissie.

Certificaat van Nationale Monumenten Commissie voor Oorlogsgedenktekens

De gevangenis van het interneringskamp.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Barak 51, de cellenbarakken (waar S.D. functionarissen zaten, onder andere kamp commandant Gemmeker was hier opgesloten en is hier ondervraagd) met bewakers.

De gevangenis van het interneringskamp.&nbsp; Interneringskamp Westerbork, 1945.&nbsp; Barak 51, de cellenbarakken (waar S.D. functionarissen zaten, onder andere kamp commandant Gemmeker was hier opgesloten en is hier ondervraagd) met bewakers.

Foto van de gevangenis in Interneringskamp Westerbork

Bagage Vertrekkend transport Man met bagage in de buurt van station Hooghalen. Hij draagt een armband met de tekst: 'Wagenleiter'. Hooghalen, 1942.

Bagage Vertrekkend transport Man met bagage in de buurt van station Hooghalen. Hij draagt een armband met de tekst: 'Wagenleiter'. Hooghalen, 1942.

Een man met bagage is aangesteld als wagonleider

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 412 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Fleck, Otto geb. 26-09-61 overleden te Westerbork op 02-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 10-07-1943 Nr. 412 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Fleck, Otto geb. 26-09-61 overleden te Westerbork op 02-07-1943 op: 07-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Otto Fleck

Van: Boas, S. Aan: Asman, H. Transportnummer: XXIV/7-815 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-04 Onderwerp: De schrijver meldt dat zijn gezin zich in goede welstand bevindt. Deze brief geeft hij mee aan een kennis die met een Frans transport vertrekt en vanuit Frankrijk Holland probeert te bereiken. De schrijver wacht tot de regering zijn gezin komt halen. In Holland hoopt hij zijn moeder weer aan te treffen. De familieleden die naar Polen zijn vertrokken verwacht hij helaas niet meer te zien. Hij en zijn gezin hebben veel geluk gehad. Esthertje is weer helemaal in orde en is speelkameraadjes met pleegkind Carla.

Van: Boas, S. Aan: Asman, H. Transportnummer: XXIV/7-815 Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-06-04 Onderwerp: De schrijver meldt dat zijn gezin zich in goede welstand bevindt. Deze brief geeft hij mee aan een kennis die met een Frans transport vertrekt en vanuit Frankrijk Holland probeert te bereiken. De schrijver wacht tot de regering zijn gezin komt halen. In Holland hoopt hij zijn moeder weer aan te treffen. De familieleden die naar Polen zijn vertrokken verwacht hij helaas niet meer te zien. Hij en zijn gezin hebben veel geluk gehad. Esthertje is weer helemaal in orde en is speelkameraadjes met pleegkind Carla.

Brief van Salomon Boas aan H. Asman vanuit Theresienstadt

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen werken op het land; korenschoven op een boerenwagen.&nbsp;

Breslauer, W.R. Werken op het land.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943.&nbsp; Kampgevangenen werken op het land; korenschoven op een boerenwagen.&nbsp;

Kampgevangenen stapelen korenschoven op een boerenwagen

Calendarium kamp Westerbork

1964

Van: Hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-25&nbsp; Onderwerp: ariërverklaring (nieuw) na het sluiten van een huwelijk.

Van: Hoofd Rijksgebouwendienst&nbsp; Aan: ambtenaren Rijksgebouwendienst&nbsp; Plaats: 's-Gravenhage&nbsp; Datum: 1942-08-25&nbsp; Onderwerp: ariërverklaring (nieuw) na het sluiten van een huwelijk.

Brief van het Hoofd Rijksgebouwendienst aan zijn ambtenaren betreffende een ariërverklaring

Hamburger Kazerne.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Hamburger kazerne, Erster Hof.&nbsp; Op de andere zijde tekening T 12-015 / 7737-45

Hamburger Kazerne.&nbsp; Getekend door: Metz-Baumgarten, Herta. Plaats: Theresienstadt Datum: 1944-1945.&nbsp; Hamburger kazerne, Erster Hof.&nbsp; Op de andere zijde tekening T 12-015 / 7737-45

Tekening van Herta Metz-Baumgarten in Theresienstadt

Transport Transport dat uit Hooghalen vertrekt in derde klas rijtuigen. Mensen zwaaiend vanuit de trein Hooghalen, 1942.

Transport Transport dat uit Hooghalen vertrekt in derde klas rijtuigen. Mensen zwaaiend vanuit de trein Hooghalen, 1942.

Een deportatietrein vertrekt naar Auschwitz

Naziconcentratiekampen

Mauthausen

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 10 kronen Nummers: A001, A011, A017, A025, A027

Kampgeld Theresienstadt Biljet van 10 kronen Nummers: A001, A011, A017, A025, A027

Kampgeld Theresienstadt 10 kronen

Onderwerp: Albert Teixeira de Mattos

Foto van Albert Teixeira de Mattos

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Van: Burgerlijke Stand gemeente Rotterdam Aan:&nbsp; Plaats: Rotterdam Datum: 1915-05-01 Onderwerp: gegevens over Judith Teixeira de Mattos.

Uittreksel Burgerlijke Stand Gemeente Rotterdam met gegevens over Judith Teixeira de Mattos

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Barneveld Datum: 1945-06-25 Onderwerp: lid van de N.B.S.

Van: de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten Aan: van Zuiden, Marcus Plaats: Barneveld Datum: 1945-06-25 Onderwerp: lid van de N.B.S.

Indentiteitskaart van Marcus van Zuiden als lid van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 440 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kalf, Abraham geb. 17-11-60 overleden te Westerbork op 19-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-07-1943 Nr. 440 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Kalf, Abraham geb. 17-11-60 overleden te Westerbork op 19-07-1943 op 22-07-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abraham Kalf

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als bijschrift: ‘gaan in bespreking met Mr. Cohen van de Joodse Raad’. Plaats: Kremboong, Joodse werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong met als bijschrift: ‘gaan in bespreking met Mr. Cohen van de Joodse Raad’. Plaats: Kremboong, Joodse werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in het Joodse werkkamp Kremboong

Personen