In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: bel met Derks, direct, hoe de zaak er voor staat…

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer Plaats: Hooghalen/Westerbork, kamp Datum: 1942-08-18 Onderwerp: bel met Derks, direct, hoe de zaak er voor staat…

Telegram van Lion Haagman aan familie De Vrijer vanuit Hooghalen/kamp Westerbork

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-27 Onderwerp: diefstal van hout om de kachels te stoken; tot barakdelen (luiken) toe; Leo van Messel, barak 64, heeft hout weggenomen dat bij het ketelhuis lag. Hij zal worden overgebracht naar strafbarak 67. Hij zal op straftransport gaan.

Van: de Lagerkommandantur Aan: wie het betreft Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-27 Onderwerp: diefstal van hout om de kachels te stoken; tot barakdelen (luiken) toe; Leo van Messel, barak 64, heeft hout weggenomen dat bij het ketelhuis lag. Hij zal worden overgebracht naar strafbarak 67. Hij zal op straftransport gaan.

Lagerbefehl nummer 54

Gebeurtenissen kamp Westerbork

Leeghalen Joodse werkkampen

1943

Mei 1943

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: de onzekerheid van wel of niet kunnen blijven werkt op zijn zenuwen; Clara is hiervan voorlopig verschoond, dat hoopt hij; misschien ter beschikking stellen voor werk in kamp Vught; niet instaat om vrolijke brieven te schrijven; schrijf ook Clara, vergeet haar niet, stuur haar veel eten (kamp Vught); zij eerst, zij voor alles…

Van: Haagman, Lion Aan: De Vrijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: de onzekerheid van wel of niet kunnen blijven werkt op zijn zenuwen; Clara is hiervan voorlopig verschoond, dat hoopt hij; misschien ter beschikking stellen voor werk in kamp Vught; niet instaat om vrolijke brieven te schrijven; schrijf ook Clara, vergeet haar niet, stuur haar veel eten (kamp Vught); zij eerst, zij voor alles…

Brief van Lion Haagman aan lieve allemaal (familie De Vrijer) vanuit kamp Westerbork

Breslauer, Werner Rudolf Paarden in een weide bij kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943-1944

Breslauer, Werner Rudolf Paarden in een weide bij kamp Westerbork Kamp Westerbork, 1943-1944

Paarden in een weide bij kamp Westerbork

Foto van Sophia Hammelburg

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Onderwerp: Mirjam vindt het jammer dat ze zo weinig post ontvangt. Wel is ze dankbaar voor de pakjes van mevr. Buiten. Ze zijn allen gezond en aan het werk.&nbsp;

Briefkaart Van: Kwieser-Cohen, M. Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-11-17 Onderwerp: Mirjam vindt het jammer dat ze zo weinig post ontvangt. Wel is ze dankbaar voor de pakjes van mevr. Buiten. Ze zijn allen gezond en aan het werk.&nbsp;

Briefkaart van M. Kwieser-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Recept&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Recept&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944

Recept voor Esther Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Kampcommandant A.K. Gemmeker, midden foto, in de commandantswoning. Met bezoek van de volgende personen; Van links naar rechts: Aus der Funten F.H., mevr. Hassel, Gemmeker, mej. Lippold en Frau Winkelkämpfer. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944.&nbsp;

Kampcommandant A.K. Gemmeker, midden foto, in de commandantswoning. Met bezoek van de volgende personen; Van links naar rechts: Aus der Funten F.H., mevr. Hassel, Gemmeker, mej. Lippold en Frau Winkelkämpfer. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944.&nbsp;

Foto van kampcommandant Gemmeker met bezoek in de commandantswoning te kamp Westerbork

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; transporten; muziek; omstandigheden

Van: Heilbut, Rob Aan: Besanger, L., Mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-26 Onderwerp: bedankje voor pakket; transporten; muziek; omstandigheden

Briefkaart van Rob Heilbut aan mej. L. Besanger vanuit kamp Westerbork

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 350 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Os, Froukje geb. 20-01-77 overleden te Westerbork op 07-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 16-06-1943 Nr. 350 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Os, Froukje geb. 20-01-77 overleden te Westerbork op 07-06-1943 op 11-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Froukje van Os

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in Kremboong Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel in het Joodse werkkamp Kremboong

Personen