In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Akker, I.&nbsp; Aan: Twijnstra, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-07-05&nbsp; Onderwerp: verslag van een visite (verlof uit het kamp)

Van: Akker, I.&nbsp; Aan: Twijnstra, W.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1944-07-05&nbsp; Onderwerp: verslag van een visite (verlof uit het kamp)

Brief van Izaäk Akker aan W. Twijnstra vanuit kamp Westerbork

Ausweiskarte Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Aangekomen op: 1944-05-09&nbsp; Opmerkingen: gemengd gehuwd met kind, vorl. zurückgestellt

Ausweiskarte Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Aangekomen op: 1944-05-09&nbsp; Opmerkingen: gemengd gehuwd met kind, vorl. zurückgestellt

Ausweiskarte van Esther Boom-Jacobs in kamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Louis ligt met angina en een oorontsteking weer in het ziekenhuis. Met de kinderen is het ook nog niet goed. De barak van Rosette heeft net een roodvonkepidemie achter de rug. De barak was 12 dagen in quarantaine. De kinderen hebben versterkende middelen nodig. 'Willen jullie voor het speelgoed de buren hartelijk bedanken…

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-02-03 Plaats: Westerbork, kamp, barak 36 Onderwerp: Louis ligt met angina en een oorontsteking weer in het ziekenhuis. Met de kinderen is het ook nog niet goed. De barak van Rosette heeft net een roodvonkepidemie achter de rug. De barak was 12 dagen in quarantaine. De kinderen hebben versterkende middelen nodig. 'Willen jullie voor het speelgoed de buren hartelijk bedanken…

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-09 Onderwerp: brandstoffen mogen aan huis worden bezorgd; vrijwillig vertrek naar Westerbork; vrijstelling van personen, die zich in Westerbork bevinden; uitstel wegens ziekte; Nederlandse krijgsdienst; uitstel om sociale redenen; consulaten; Wit-Russische nationaliteit; Nederlandse werkkampen; geloof…

Van: de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag Aan: wie het betreft Plaats: Amsterdam/Den Haag Datum: 1942-09-09 Onderwerp: brandstoffen mogen aan huis worden bezorgd; vrijwillig vertrek naar Westerbork; vrijstelling van personen, die zich in Westerbork bevinden; uitstel wegens ziekte; Nederlandse krijgsdienst; uitstel om sociale redenen; consulaten; Wit-Russische nationaliteit; Nederlandse werkkampen; geloof…

Bulletin nummer 12 van de Joodse Raad voor Amsterdam, Bureau Den Haag

Van: het Zweedse Consulaat Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05-31 Onderwerp: registratie en repatriëring.

Van: het Zweedse Consulaat Aan: van Cleef, Rozette Plaats: Praag Datum: 1945-05-31 Onderwerp: registratie en repatriëring.

Registratiekaart van Rozette van Cleef opgemaakt in Praag na haar bevrijding in Libauzau

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Acohen, R. Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-10 Onderwerp: het lot van Alfred Herman Acohen.&nbsp;

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: Acohen, R. Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-10 Onderwerp: het lot van Alfred Herman Acohen.&nbsp;

Brief van het informatiebureau van het Rode Kruis over het lot van Alfred Herman Acohen

Verslag (hoofdpunten) van de reis terug naar Nederland. Het vertrek uit Theresienstadt was op 12 juni om 8 uur 's morgens…

Verslag (hoofdpunten) van de reis terug naar Nederland. Het vertrek uit Theresienstadt was op 12 juni om 8 uur 's morgens…

Verslag van de reis terug naar Nederland vanuit Theresienstadt

Van: Magnus, Simon Toestemming om het kamp te verlaten voor werkzaamheden in de gemeenten Westerbork, Beilen en Rolde. Het bewijs is geldig tot 23-9-1943.

Van: Magnus, Simon Toestemming om het kamp te verlaten voor werkzaamheden in de gemeenten Westerbork, Beilen en Rolde. Het bewijs is geldig tot 23-9-1943.

Ausweis van Simon Magnus met toestemming buiten kamp Westerbork te werken

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta Aan: Beste vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-12-27 Onderwerp: Meta bedankt de personen van wie zij berichten heeft mogen ontvangen. Voor 1944 wenst ze een spoedig, gezond weerzien met de personen aan wie de brief gericht is. De kerstdagen zijn als gewone werkdagen aan de schrijfster voorbij gegaan, wat ze prettiger vond dan de enorme zondagsdrukte in de grote barak. Ze verlangt naar het samenzijn met haar dierbaren. Meta sluit af met de boodschap dat ze in het volgende pakje geen brood, maar wel boter, worst, kaas, jam en snoep wenst.

Van:&nbsp;Loeb-Spiegel, Meta Aan: Beste vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum:&nbsp;1943-12-27 Onderwerp: Meta bedankt de personen van wie zij berichten heeft mogen ontvangen. Voor 1944 wenst ze een spoedig, gezond weerzien met de personen aan wie de brief gericht is. De kerstdagen zijn als gewone werkdagen aan de schrijfster voorbij gegaan, wat ze prettiger vond dan de enorme zondagsdrukte in de grote barak. Ze verlangt naar het samenzijn met haar dierbaren. Meta sluit af met de boodschap dat ze in het volgende pakje geen brood, maar wel boter, worst, kaas, jam en snoep wenst.

Brief van Meta Loeb-Spiegel aan beste vrienden vanuit kamp Westerbork

Van: Querido, Levie Aan: Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: volmacht in orde; ga naar La Chapelle (notaris); brief volgt vrijdag…

Van: Querido, Levie Aan: Piet Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: volmacht in orde; ga naar La Chapelle (notaris); brief volgt vrijdag…

Brief van Levie Querido waarin hij schrijft dat de volmacht in orde is gemaakt

Bevolking Bevolking van het Durchgangslager Kamp Westerbork, 1942-10 Kampgevangenen op de appèlplaats in kamp Westerbork. Davidsterren duidelijk zichtbaar op de kleding.

Bevolking Bevolking van het Durchgangslager Kamp Westerbork, 1942-10 Kampgevangenen op de appèlplaats in kamp Westerbork. Davidsterren duidelijk zichtbaar op de kleding.

Appèl van werkgroepen in kamp Westerbork

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen.

Etui voor het overzichtelijk opbergen van losse bonnen.

Etui voor losse bonnen

Foto van Salomon Stodel en een mede-dwangarbeider in Kremboong&nbsp; Plaats: Kremboong Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel en een mede-dwangarbeider in Kremboong&nbsp; Plaats: Kremboong Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel en een mede-dwangarbeider in het Joodse werkkamp Kremboong

Van: Kremer, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-17 Onderwerp: overbrengen van pakketten aan Henriette en Betsy, gevaar van verraad door in het kamp gekomen NSB-er.

Van: Kremer, H. Aan: Medema, mej. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-17 Onderwerp: overbrengen van pakketten aan Henriette en Betsy, gevaar van verraad door in het kamp gekomen NSB-er.

Brief van H. Kremer aan mej. Medema vanuit kamp Westerbork

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: voor het verlaten van het kamp om werkzaamheden te verrichten. Kurt was onder andere machinist op de locomotief van de smalspoortrein.

Van: Walter, Kurt Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: voor het verlaten van het kamp om werkzaamheden te verrichten. Kurt was onder andere machinist op de locomotief van de smalspoortrein.

Ausweiskarte van Kurt Walter

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-01-13 Onderwerp: logeren in verband met een ziekenhuisbezoek.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-01-13 Onderwerp: logeren in verband met een ziekenhuisbezoek.

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Bevestiging en bedankje ontvangst pakket met wasgoed

Van: Hoorn, van, H. Aan: Medema, fam. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943 Onderwerp: Bevestiging en bedankje ontvangst pakket met wasgoed

Briefkaart van Henriette van Hoorn aan fam. Medema vanuit kamp Westerbork

Foto van Salomon Stodel met als bijschrift: ‘een brief aan haar!’&nbsp; Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Foto van Salomon Stodel met als bijschrift: ‘een brief aan haar!’&nbsp; Plaats: Kremboong, Joods werkkamp Datum: 1942

Salomon Stodel schrijft een brief aan Chelly de Wilde vanuit het Joodse werkkamp Kremboong

Personen