In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Cohen, H.&nbsp;(restaurateur schilderijen) Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: bericht van adreswijziging

Van: Cohen, H.&nbsp;(restaurateur schilderijen) Aan: Lackrooy, Dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-10-28&nbsp; Onderwerp: bericht van adreswijziging

Briefkaart van H. Cohen aan de heer Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Gedicht Zu Westerbork im Waisenhaus (weeshuis) Datum: 1944-08-31 Met een tekening geïllustreerd Blz.: 2

Gedicht Zu Westerbork im Waisenhaus (weeshuis) Datum: 1944-08-31 Met een tekening geïllustreerd Blz.: 2

Gedicht 'Zu Westerbork im Waisenhaus'

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg en zijn vrouw Christina Hammelburg-Bierman

Foto van Louis Hammelburg

Bankbiljet Protectoraat Bohemen en Moravië 100 kronen Nummers: 310822, 316074, 316076, 316077, 376691, 468526

Bankbiljet Protectoraat Bohemen en Moravië 100 kronen Nummers: 310822, 316074, 316076, 316077, 376691, 468526

Bankbiljetten van honderd kronen uit het protectoraat Bohemen en Moravië

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 297 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Menco, Abraham geb. 28-05-73 overleden te Westerbork op 14-05-1943 op: 18-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 21-05-1943 Nr. 297 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Menco, Abraham geb. 28-05-73 overleden te Westerbork op 14-05-1943 op: 18-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Abraham Menco

Van: Beaufragter der OMNIA, Treuhandgeschellschaft M.B.H. Aan: van Dam, Aron Plaats: Groningen Datum: 1942-08-25 Onderwerp: opgaven bezittingen in verband met liquidatie van zijn winkel/bedrijf.

Van: Beaufragter der OMNIA, Treuhandgeschellschaft M.B.H. Aan: van Dam, Aron Plaats: Groningen Datum: 1942-08-25 Onderwerp: opgaven bezittingen in verband met liquidatie van zijn winkel/bedrijf.

Brief van Der Treuhänder in verband met de liquidate van de winkel van Aron van Dam

Portret van Leo (l.) en Max van den Berg. Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; &nbsp;

Portret van Leo (l.) en Max van den Berg. Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; &nbsp;

De broertjes Leo en Max van den Berg uit Rotterdam

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een illustratie van Leo Kok&nbsp; Uit een brief van Bob Cahen (zie brief 'Ergens in Nederland') Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-01

Foto van een Illustratie van Leo Kok in de brief 'Ergens in Nederland'

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07- Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met verklaring die ingevuld dient te worden (5521-20-1)

Van: Staatsbedrijf der PTT Aan: Wessel, W. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07- Onderwerp: uitsluiting van joden als telefoonabonnee; met verklaring die ingevuld dient te worden (5521-20-1)

Brief van Staatsbedrijf der PTT aan W. Wessel

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Van: Heymann, Hermann&nbsp; Aan: &nbsp;Heymans, Arthur Datum: 1943-04-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: aspecten van het dagelijkse leven in het kamp.

Brief van Hermann Heymann aan Arthur Heymans vanuit kamp Westerbork

barak.&nbsp; Zaal van een barak met openstaande deur.&nbsp;Het gaat om een C-barak&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp;

barak.&nbsp; Zaal van een barak met openstaande deur.&nbsp;Het gaat om een C-barak&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939.&nbsp; Foto is gemaakt door een opzichter van de Rijksgebouwendienst tijdens de bouw van het kamp.&nbsp;

van een barakzaal met uitgang in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Els&nbsp; Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-01 Onderwerp: Siegfried is ook van huis gehaald; Els sprak hem nog bij het Concertgebouw waar alle slachtoffers verzameld waren; ook Elly Polak met man en kind waren erbij; vrijlating van Liesje staat nu op losse schroeven; de man die het zou moeten regelen is ziek en bevindt zich in een sanatorium; &nbsp;Els is enorm aangedaan; pakket verstuurd…

Van: Els&nbsp; Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-01 Onderwerp: Siegfried is ook van huis gehaald; Els sprak hem nog bij het Concertgebouw waar alle slachtoffers verzameld waren; ook Elly Polak met man en kind waren erbij; vrijlating van Liesje staat nu op losse schroeven; de man die het zou moeten regelen is ziek en bevindt zich in een sanatorium; &nbsp;Els is enorm aangedaan; pakket verstuurd…

Brief van Els een Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Foto van drie Indische jongens in de sneeuw. Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) De twee jongens rechts zijn waarschijnlijk Huib en Eric Bloemhard.

Foto van drie Indische jongens in de sneeuw. Datum: 1950/1951 (winter) Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) De twee jongens rechts zijn waarschijnlijk Huib en Eric Bloemhard.

Foto van drie Indische jongens in (kamp) Schattenberg

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 26-05-1943 Nr. 315 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Van Weenen, Marianne geb. 26-03-54 overleden te Westerbork op 24-05-1943 op: 26-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 26-05-1943 Nr. 315 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Van Weenen, Marianne geb. 26-03-54 overleden te Westerbork op 24-05-1943 op: 26-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Marianne van Weenen

Van: Sander, Elkan Aan: de Jong, familie Plaats: Lievelde, Joods Werkkamp Datum: 1942-09-16 Onderwerp: een levensteken terug; een heel ander leven, om 5 uur op en om 7 uur uit het kamp; werken, wegen vernieuwen met een schep en op klompen; om half zes weer in het kamp en om 9 uur 's avonds naar bed; de mensen in het kamp doen alles voor elkaar; en doen hun best het leven zo dragelijk mogelijk te maken….behoefte aan extra eten…

Van: Sander, Elkan Aan: de Jong, familie Plaats: Lievelde, Joods Werkkamp Datum: 1942-09-16 Onderwerp: een levensteken terug; een heel ander leven, om 5 uur op en om 7 uur uit het kamp; werken, wegen vernieuwen met een schep en op klompen; om half zes weer in het kamp en om 9 uur 's avonds naar bed; de mensen in het kamp doen alles voor elkaar; en doen hun best het leven zo dragelijk mogelijk te maken….behoefte aan extra eten…

Briefkaart van Elkan Sander aan familie de Jong vanuit het Joodse werkkamp Lievelde

Personen