In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Joodse gemeenschappen in Nederland

Joodse gemeenten in Noord-Holland

Joodse gemeente Zaandam

Joodse gemeente Hilversum

Joodse gemeente Uithoorn

Joodse gemeente Alkmaar

Joodse gemeente Nieuw-Vennep

Joodse gemeente Texel

Joodse gemeente Den Helder

Joodse gemeente Haarlem

Joodse gemeente Hoorn

Joodse gemeente Medemblik

Joodse gemeente Wormerveer

Joodse gemeente Zandvoort

Joodse gemeente Weesp

Joodse gemeente Bussum

Joodse gemeente Enkhuizen

Joodse gemeente Beverwijk

Joodse gemeente Naarden

Joodse gemeente Edam

Joodse gemeente 's-Gravenland

Joodse gemeente Monnickendam

Joodse gemeente Amsterdam

Uitgaande transporten kamp Westerbork

Transport 14 september 1943 - Auschwitz

1944

April 1944

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Meijer-Verduin, R.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1941-08-22&nbsp; Onderwerp: bijdrage in het onderhoud van behoeftige Joden. Op achterzijde richtlijnen en voorbeeld van te betalen bijdrage.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam&nbsp; Aan: Meijer-Verduin, R.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1941-08-22&nbsp; Onderwerp: bijdrage in het onderhoud van behoeftige Joden. Op achterzijde richtlijnen en voorbeeld van te betalen bijdrage.

Brief van de Joodsche Raad voor Amsterdam aan R. Meijer-Verduin

Van: Zwaaf, Lena Aan: Blauw, Netty Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-22 Onderwerp: omstandigheden

Van: Zwaaf, Lena Aan: Blauw, Netty Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-22 Onderwerp: omstandigheden

Briefkaart van Lena Zwaaf en Netty Blauw

Van: Kortoef, J. Aan: Truus Datum: 1942-08-22 Plaats: Amsterdam Onderwerp: de relatie tussen Jopie en Truus.

Van: Kortoef, J. Aan: Truus Datum: 1942-08-22 Plaats: Amsterdam Onderwerp: de relatie tussen Jopie en Truus.

Brief van J. Kortoef aan Truus (Piket) vanuit Amsterdam

Nederlandse politie kamp Westerbork

Marechaussee kamp Westerbork

Anti-Joodse maatregelen

Registratie van Joodse inwoners

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Herrn Befehlshaber der SS und SD… (lager Westerbork) Datum: 1942-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verzoek van Heinrich. Zijn vrouw Inge Gassmann-Baumann zal met het komende transport van 15 juli 1942 uit Amsterdam komen. Heinrich vraagt of zij bij hem kan blijven.

Van: Gassmann, Heinrich Aan: Herrn Befehlshaber der SS und SD… (lager Westerbork) Datum: 1942-07-13 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: verzoek van Heinrich. Zijn vrouw Inge Gassmann-Baumann zal met het komende transport van 15 juli 1942 uit Amsterdam komen. Heinrich vraagt of zij bij hem kan blijven.

Joods werkkamp Lievelde