In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: de bewindvoerders Plaats: Amsterdam Datum: 1951-09-07 Onderwerp: beëindiging bewindvoering.

Van: het Nederlandse Beheersinstituut Aan: de bewindvoerders Plaats: Amsterdam Datum: 1951-09-07 Onderwerp: beëindiging bewindvoering.

Brief van het Nederlandse Beheersinstituut aan de bewindvoerders over beëindiging ervan na de inschrijving van overlijden

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.), Leo (Loeb, L.) Aan:&nbsp;Beste vrienden allen, lieve menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de manier waarop de personen aan wie ze schrijft haar wensen vervuld hebben. Ze hoopt paps te kunnen helpen zodat hij de inzinking overwint en weer op krachten komt. Verder schrijft Meta dat Pim nog bij hun is, maar dat Annie, die hem de laatste tijd gezelschap hield, hun vandaag verlaten heeft. Leo vervolgt de brief. Hij vertelt dat hij een longontsteking achter de rug heeft, waardoor de tweede operatie is uitgesteld. Hij hoopt snel aan de beurt te komen. Hij hoeft de personen aan wie de brief gericht is spoedig weer te zien.&nbsp;

Van: Meta (Loeb-Spiegel, M.), Leo (Loeb, L.) Aan:&nbsp;Beste vrienden allen, lieve menschen Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-19 Onderwerp: Meta is dankbaar voor de manier waarop de personen aan wie ze schrijft haar wensen vervuld hebben. Ze hoopt paps te kunnen helpen zodat hij de inzinking overwint en weer op krachten komt. Verder schrijft Meta dat Pim nog bij hun is, maar dat Annie, die hem de laatste tijd gezelschap hield, hun vandaag verlaten heeft. Leo vervolgt de brief. Hij vertelt dat hij een longontsteking achter de rug heeft, waardoor de tweede operatie is uitgesteld. Hij hoopt snel aan de beurt te komen. Hij hoeft de personen aan wie de brief gericht is spoedig weer te zien.&nbsp;

Brief van Meta Loeb-Spiegel en Leo Loeb aan beste vrienden vanuit kamp Westerbork

Militair Kampement Westerbork&nbsp; Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto.&nbsp; Op de achtergrond een privaatgebouw (latrine). ‘Rijwielgroep gevechtsklaar’ Tweede rij, rechts met de fiets, is Harm Klaas Broeils

Militair Kampement Westerbork&nbsp; Datum: 1949 Tien militairen poseren voor de foto.&nbsp; Op de achtergrond een privaatgebouw (latrine). ‘Rijwielgroep gevechtsklaar’ Tweede rij, rechts met de fiets, is Harm Klaas Broeils

Foto van een groep militairen met hun fietsen in Militair Kampement Westerbork

Gezondheidszorg kamp Westerbork

Operaties kamp Westerbork

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-09 Onderwerp: ontvangst van pakketje met zwemkleding

Van: Zomerplaag, Jettie Aan: beste tante Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-09 Onderwerp: ontvangst van pakketje met zwemkleding

Briefkaart van Jettie Zomerplaag aan haar tante vanuit kamp Westerbork

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent, Serie BB No. 3463

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent, Serie BB No. 3463

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-03 Onderwerp: levensmiddelen niet ontvangen, wel wasgoed en een brief.

Van: Lierens D. Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-03 Onderwerp: levensmiddelen niet ontvangen, wel wasgoed en een brief.

Briefkaart van David Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Van: Opa Aan: Chaja Plaats: Datum: 1946-08-17 Onderwerp: op vergist zich met het goed schrijven van de naam van zijn kleindochter; hij is haar niet vergeten; Chaja heeft een wond onder haar oog opgelopen; Eddy gaat naar een kamp op de Veluwe voor een week; opa en oma gaan in die zelfde periode naar Bussum…

Van: Opa Aan: Chaja Plaats: Datum: 1946-08-17 Onderwerp: op vergist zich met het goed schrijven van de naam van zijn kleindochter; hij is haar niet vergeten; Chaja heeft een wond onder haar oog opgelopen; Eddy gaat naar een kamp op de Veluwe voor een week; opa en oma gaan in die zelfde periode naar Bussum…

Brief van opa Diamant aan Chaja

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-05-15 Onderwerp: bevestiging ontvangst pakket

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-04-10 Onderwerp: brieven bereiken het adres niet; betwijfelt of dit censuur is; de oorlogssituatie is dragelijk; de familie staat Mathilde zoveel mogelijk bij. Ze staat niet alleen (nog niets over het overlijden van Nathan); steun voor moeder van de Schade Enquêtecommissie als slachtoffer van het bombardement…

Van: Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1941-04-10 Onderwerp: brieven bereiken het adres niet; betwijfelt of dit censuur is; de oorlogssituatie is dragelijk; de familie staat Mathilde zoveel mogelijk bij. Ze staat niet alleen (nog niets over het overlijden van Nathan); steun voor moeder van de Schade Enquêtecommissie als slachtoffer van het bombardement…

Brief van Bennie Bannet aan de familie Smit vanuit Rotterdam

Van: ….Acohen, Netty Aan: Acohen, R. Plaats: Westerbork, kamp, barak 81 A Datum: 1943-05 Onderwerp: goed aangekomen in kamp Westerbork en opgenomen in het ziekenhuis.

Van: ….Acohen, Netty Aan: Acohen, R. Plaats: Westerbork, kamp, barak 81 A Datum: 1943-05 Onderwerp: goed aangekomen in kamp Westerbork en opgenomen in het ziekenhuis.

Briefkaart van Netty... Acohen aan R. Acohen vanuit kamp Westerbork

Foto van Abraham van Dam, zijn vrouw Betje en tante Cien (tante van Abraham) tijdens een huwelijk.

Foto van Abraham van Dam, zijn vrouw Betje en tante Cien (tante van Abraham) tijdens een huwelijk.

Foto van Abraham van Dam, zijn vrouw Betje en tante Cien

Van: Moontje en Ab (Hakker-Frank) en Stelleke en Sal Metzelaar Aan:&nbsp;de jarige, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: aan de jarige; tegenwoordig vieren zij feestdagen in stilte; ze zijn blij dat ze nog in de gelegenheid zijn deze feestdagen in Nederland te vieren; Ab zou graag die kant op willen komen, dat mag echter officieel niet; als hij komt dan is het 's avonds;&nbsp; Sal schrijft: het gaat wel; stilte voor de storm…&nbsp;

Van: Moontje en Ab (Hakker-Frank) en Stelleke en Sal Metzelaar Aan:&nbsp;de jarige, Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: aan de jarige; tegenwoordig vieren zij feestdagen in stilte; ze zijn blij dat ze nog in de gelegenheid zijn deze feestdagen in Nederland te vieren; Ab zou graag die kant op willen komen, dat mag echter officieel niet; als hij komt dan is het 's avonds;&nbsp; Sal schrijft: het gaat wel; stilte voor de storm…&nbsp;

Brief van Moontje en Ab aan de jarige vanuit Amsterdam

Personen