In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gebedsdiensten en bar mitswa Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten en een bar mitswa in barak 97, onder leiding van de rabbijn Frank.

Gebedsdiensten en bar mitswa Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-08 Onderwerpen: verschillende gebedsdiensten en een bar mitswa in barak 97, onder leiding van de rabbijn Frank.

Mededeling over gebedsdiensten en een bar mitswa in kamp Westerbork

Van: Posen-Prins, Meta Aan: mej. Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-24 Onderwerp: hartelijk dan voor ontvangen pakket.

Van: Posen-Prins, Meta Aan: mej. Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-03-24 Onderwerp: hartelijk dan voor ontvangen pakket.

Briefkaart van Meta Posen-Prins aan mej. D. Been vanuit kamp Westerbork

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma, Ies is de enige die de oorlog overleefd.&nbsp;

Stamboom van de familie Leefsma

Van: Simos, David (?) Aan: Plaats: Datum: 1942-1944 Onderwerp: Beschrijving situatie, ontsnapping uit trein

Van: Simos, David (?) Aan: Plaats: Datum: 1942-1944 Onderwerp: Beschrijving situatie, ontsnapping uit trein

Brief van een persoon (ws. D. Simons) na een ontsnapping uit de trein

Van: de Joodse Raad, Afdeling Utrecht Aan: voor wie het betreft&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1943-07-30 Onderwerp: ontslag uit kamp Westerbork van Leon Querido; terugkeer naar zijn vrouw in Utrecht, omdat zijn eigen woning in beslag is genomen. Ondertekend door Fritz Elzas van de Joodse Raad, Afdeling Utrecht.

Van: de Joodse Raad, Afdeling Utrecht Aan: voor wie het betreft&nbsp; Plaats: Utrecht Datum: 1943-07-30 Onderwerp: ontslag uit kamp Westerbork van Leon Querido; terugkeer naar zijn vrouw in Utrecht, omdat zijn eigen woning in beslag is genomen. Ondertekend door Fritz Elzas van de Joodse Raad, Afdeling Utrecht.

Verklaring van de Joodse Raad over Leon Querido over ontslag uit kamp Westerbork en een nieuw adres

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: Schrijfdag; ontvangst van pakketten; vraag om kousen want die zijn niet in het kamp te krijgen.

Van: Gerzon, Annie Aan: Ras, M., Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-08-08 Onderwerp: Schrijfdag; ontvangst van pakketten; vraag om kousen want die zijn niet in het kamp te krijgen.

Briefkaart van Annie Gerzon aan M. Ras (Batavier) vanuit kamp Westerbork

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-11-10 Onderwerp: Saar heeft een week niet van zich laten horen. Ze moest de hele week overwerken; met de kerstdagen in het kamp Over-Holland kunnen ze vergeten omdat er militairen gelegerd zijn; Amsterdam is geen optie omdat er niemand thuis is tijdens die dagen. ze zoeken naar een oplossing; de wereldsituatie is beroerd, alle verloven zijn weer ingetrokken; Max en Jet Mechanicus en Sien Stouwer gesproken, tijdens de bijeenkomst op de woensdagavond; haar vulpen op het kantoor laten liggen, vandaar dat ze schrijft met potlood; over een ongewenste zoen van een klant….

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-11-10 Onderwerp: Saar heeft een week niet van zich laten horen. Ze moest de hele week overwerken; met de kerstdagen in het kamp Over-Holland kunnen ze vergeten omdat er militairen gelegerd zijn; Amsterdam is geen optie omdat er niemand thuis is tijdens die dagen. ze zoeken naar een oplossing; de wereldsituatie is beroerd, alle verloven zijn weer ingetrokken; Max en Jet Mechanicus en Sien Stouwer gesproken, tijdens de bijeenkomst op de woensdagavond; haar vulpen op het kantoor laten liggen, vandaar dat ze schrijft met potlood; over een ongewenste zoen van een klant….

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Notitie met namen en adressen in kamp Westerbork en soms de functie van de personen in het kamp. Sal Metzelaar, broeder in het ziekenhuis Louis Hakker, werkzaam voor de Joodse Raad in kamp Westerbork, barak 5A Hartog Hakker, barak 55 Johanna Hakker-Frank, barak 41 C Gerda Arbeid, per adres van Sam Metzelaar

Notitie met namen en adressen in kamp Westerbork en soms de functie van de personen in het kamp. Sal Metzelaar, broeder in het ziekenhuis Louis Hakker, werkzaam voor de Joodse Raad in kamp Westerbork, barak 5A Hartog Hakker, barak 55 Johanna Hakker-Frank, barak 41 C Gerda Arbeid, per adres van Sam Metzelaar

Notitie met adressen van verschillende personen in kamp Westerbork

Personen