In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Detail uit een grotere foto van Gemmeker, Albert K. tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19

Detail uit een grotere foto van Gemmeker, Albert K. tijdens het Joelfeest in kamp Westerbork Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-12-19

Foto van Albert K. Gemmeker, commnadant van kamp Westerbork

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Groep arbeiders en Joodse kampgevangenen betrokken bij de bouw van de uitbreiding van het kamp.&nbsp; Derde van links op de voorste rij is Victor H.J. Jongman.&nbsp; Vierde van links tweede rij zittend vooraan met troffel in de hand is Max Jonker.

Uitbreiding.&nbsp; Uitbreiding van kamp Westerbork.&nbsp; Kamp Westerbork, 1942-1943 Groep arbeiders en Joodse kampgevangenen betrokken bij de bouw van de uitbreiding van het kamp.&nbsp; Derde van links op de voorste rij is Victor H.J. Jongman.&nbsp; Vierde van links tweede rij zittend vooraan met troffel in de hand is Max Jonker.

Niet-Joodse arbeiders en kampgevangenen betrokken bij de uitbreiding van het kamp

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelgroep van dansparen op het toneel.&nbsp; Tekst: 'Walzer von anno dazumal'.

Cabaret.&nbsp; Cabaret (Humor und Melodie). Kamp Westerbork, schouwburg, barak 9. Datum: 1943-09 Toneelgroep van dansparen op het toneel.&nbsp; Tekst: 'Walzer von anno dazumal'.

Kampgevangenen als artiest op het podium van de schouwburg

Calendarium kamp Westerbork

1945

September 1945

Oktober 1945

Januari 1945

Februari 1945

Augustus 1945

Maart 1945

April 1945

Juli 1945

Mei 1945

Juni 1945

December 1945

November 1945

Militair Kampement Westerbork.&nbsp; Datum: 1949 Vier militairen op bezoek: ‘Bij de sergeant van de week’.&nbsp;

Militair Kampement Westerbork.&nbsp; Datum: 1949 Vier militairen op bezoek: ‘Bij de sergeant van de week’.&nbsp;

Foto van militairen in het Militair kampement Westerbork

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Foto van Indische jongeren op een wipwap

Directeurswoning in het Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Details 1:10 Opmerking: de directeurswoning werd later de woning van de kampcommandant.

Directeurswoning in het Centraal Vluchtelingenkamp&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Details 1:10 Opmerking: de directeurswoning werd later de woning van de kampcommandant.

Bouwtekening van de woning van de directeur

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-05-02 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 13 april ontvangen; verheugd zich om het feit dat zijn kaar voor de verjaardag van Nora op tijd is aangekomen; over zijn gezin…&nbsp;

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-05-02 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief van 13 april ontvangen; verheugd zich om het feit dat zijn kaar voor de verjaardag van Nora op tijd is aangekomen; over zijn gezin…&nbsp;

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-04-05 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief en geld ontvangen; ‘Noor, op je verjaardag zal ik nog niet thuis zijn’; ' gefeliciteerd en hopelijk ben ik snel weer bij jou en de kinderen; groeten aan…

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-04-05 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; brief en geld ontvangen; ‘Noor, op je verjaardag zal ik nog niet thuis zijn’; ' gefeliciteerd en hopelijk ben ik snel weer bij jou en de kinderen; groeten aan…

Kantinekaart Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1773

Kantinekaart Van: Gerzon, Sigbert Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 No. 1773

Kantinekaart van Sigbert Gerzon in kamp Westerbork

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Persoonsbewijs van Simon Magnus in kamp Westerbork

Van: Metzelaar-Barmes, Stelleke Aan: Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: Stelleke zit in de put; ‘ze zijn ons aan het emigreren’; verschillende vrienden moeten morgen nacht en de nacht erna naar Duitsland vertrekken; de spreuk van Reina: ‘alles sal reg kom’, geldt niet meer voor de Joodse gemeenschap; wat de dag van morgen brengt is onbekend; Sal en Stelleke waren van plan te gaan trouwen, maar het helpt niets, nu gaan ze misschien uit elkaar; Stelleke is al haar optimisme kwijt; ze dankt Reina voor de leuke foto's; Ab en Moontje waren bij Reina…

Van: Metzelaar-Barmes, Stelleke Aan: Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: Stelleke zit in de put; ‘ze zijn ons aan het emigreren’; verschillende vrienden moeten morgen nacht en de nacht erna naar Duitsland vertrekken; de spreuk van Reina: ‘alles sal reg kom’, geldt niet meer voor de Joodse gemeenschap; wat de dag van morgen brengt is onbekend; Sal en Stelleke waren van plan te gaan trouwen, maar het helpt niets, nu gaan ze misschien uit elkaar; Stelleke is al haar optimisme kwijt; ze dankt Reina voor de leuke foto's; Ab en Moontje waren bij Reina…

Brief van Stelleke Barmes aan Reina en allemaal vanuit Amsterdam

Personen