In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Van: Nabarro, Jaap&nbsp; Aan: Philips, Arthur&nbsp; Plaats: Hoogeveen&nbsp; Datum: 1942-11 Onderwerp: ouders zijn naar Westerbork vertrokken ondanks een 'gespert' stempel.&nbsp;Er wordt door de Joodse Raad ervan uit gegaan dat Jaap' zijn vader in kamp Westerbork als timmerman aan het werk kan gaan. Jaap zit zelf met het dilemma wel of niet naar kamp Westerbork te gaan. Het feit dat zijn ouders mogelijk een vrijstelling van transport zullen krijgen, weerhoudt hem naar Westerbork te gaan en nog in het ziekenhuis te blijven. Doorsturen van brieven van vader van geadresseerde.&nbsp;

Brief van Jaap Nabarro aan Arthur Philips vanuit het ziekenhuis in Hoogeveen

Van: Blaauwendraad, E.H. Aan:&nbsp; Datum: 1942-10-06 Plaats: Westbroek Onderwerp: Blaauwendraad, de leider van de Nederlandse Landstand in de provincie Utrecht is bekend met de situatie bij het bedrijf van Griffioen. Hij weet dat Hans Friedheim een Joodse achtergrond heeft en daar werkzaam is. Hij doet daarom een verzoek om Friedheim van een verplaatsing of evacuatie vrij te stellen.

Van: Blaauwendraad, E.H. Aan:&nbsp; Datum: 1942-10-06 Plaats: Westbroek Onderwerp: Blaauwendraad, de leider van de Nederlandse Landstand in de provincie Utrecht is bekend met de situatie bij het bedrijf van Griffioen. Hij weet dat Hans Friedheim een Joodse achtergrond heeft en daar werkzaam is. Hij doet daarom een verzoek om Friedheim van een verplaatsing of evacuatie vrij te stellen.

Verklaring van E.H. Blauwendraad over Hans Friedheim

Alarm-Ausweis Van: Pisk, A., Dienstleiter D.B. 3 Ordnungsdienst Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: is gerechtigd zich bij alarm onmiddellijk naar haar werkplek, Dienstbereich 1 Kinderhort, te begeven en heeft vrije doorgang.

Alarm-Ausweis Van: Pisk, A., Dienstleiter D.B. 3 Ordnungsdienst Aan: Boas-Prins, Seraphine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-06-20 Onderwerp: is gerechtigd zich bij alarm onmiddellijk naar haar werkplek, Dienstbereich 1 Kinderhort, te begeven en heeft vrije doorgang.

Alarm-Ausweis voor S. Boas-Prins afgegeven door A. Pisk

Van: Bernhard Grüneberg Aan: de Mulder, P. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-02 Onderwerp: in kamp Vught aangekomen zonder kleding, dekens en levensmiddelen. Er mogen pakketjes worden opgestuurd.

Van: Bernhard Grüneberg Aan: de Mulder, P. Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-02 Onderwerp: in kamp Vught aangekomen zonder kleding, dekens en levensmiddelen. Er mogen pakketjes worden opgestuurd.

Brief van Bernhard Grüneberg aan familie (P. de Mulder) vanuit kamp Vught

Van: de Rijksvoogdijraad&nbsp; Aan: Yperen, van Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-01 Onderwerp: voogdij over René Vermeulen (Grüneberg).

Van: de Rijksvoogdijraad&nbsp; Aan: Yperen, van Plaats: Amsterdam Datum: 1943-05-01 Onderwerp: voogdij over René Vermeulen (Grüneberg).

Brief van de Rijksvoogdijraad aan de heer van Yperen

Van: Jacobs, H.&nbsp; Aan: Alie en Hendrik&nbsp; Plaats: Rijkswerkkamp Vledder&nbsp; Datum: juli 1942&nbsp; Onderwerp: ontvangst van pakket en foto, omstandigheden waar hij zich niet verder over wil uitweiden.

Van: Jacobs, H.&nbsp; Aan: Alie en Hendrik&nbsp; Plaats: Rijkswerkkamp Vledder&nbsp; Datum: juli 1942&nbsp; Onderwerp: ontvangst van pakket en foto, omstandigheden waar hij zich niet verder over wil uitweiden.

Brief van H. Jacobs aan Alie en Hendrik vanuit het Joodse werkkamp Vledder

Bewijs van crematie Datum: 12-04-1943 Nr. 164 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Pakter, Hillel geb. 13-04-70 overleden 02-04-1943 te Westerbork op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 12-04-1943 Nr. 164 De Ambtenaar van den Burgerlijke Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Pakter, Hillel geb. 13-04-70 overleden 02-04-1943 te Westerbork op: 09-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hillel Pakter

Brandweeroefening.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Foto van A. Pisk, dienstleider van de OD.&nbsp; Op de rug gezien personen van de kampbrandweerploeg, daarachter de garage van de brandweer, barak 31.&nbsp; Tekst: 'het resultaat is gunstig &nbsp;

Brandweeroefening.&nbsp; Kamp Westerbork, jaartal onbekend.&nbsp; Foto van A. Pisk, dienstleider van de OD.&nbsp; Op de rug gezien personen van de kampbrandweerploeg, daarachter de garage van de brandweer, barak 31.&nbsp; Tekst: 'het resultaat is gunstig &nbsp;

Arthur Pisk, de dienstleider van de Joodse Ordedienst en de brandweer

Van:&nbsp; Aan:&nbsp;de Leeuwe-Grüneberg, F. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03-06 Onderwerp: verzenden van een pakket naar Kamp Vught.

Van:&nbsp; Aan:&nbsp;de Leeuwe-Grüneberg, F. Plaats: Amsterdam Datum: 1943-03-06 Onderwerp: verzenden van een pakket naar Kamp Vught.

Bewijs van verzending van een pakket naar kamp Vught aan Fanni de Leeuwe-Grüneberg

Bord Tekst: Dienstbesprechung Bitte nicht storen

Bord Tekst: Dienstbesprechung Bitte nicht storen

Bord met tekst Dienstbesprechung

Tekening - logo Plaats: Westerbork, kamp Statistisches Buro - Verwaltung

Tekening - logo Plaats: Westerbork, kamp Statistisches Buro - Verwaltung

Tekening, logo

Van: Stodel, Max&nbsp; Aan: Stodel, Jacob&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-07-25 Onderwerp: In de Schouwburg moeten wachten op het &nbsp;transport naar Westerbork, bij aankomst werden mannen en vrouwen van elkaar gescheiden Als ze weggaan, komen ze weer bij elkaar. Westerbork is een groot dorp 4- tot 5000 mensen. Er wordt gezegd dat de getrouwden in Duitsland bij elkaar blijven. Voor die paar dagen slapen de mensen in barakken met &nbsp;zalen met zo'n 200 personen op bedden van driehoog. In de barak zijn ze samen met Jannie Bonewit en haar man…

Van: Stodel, Max&nbsp; Aan: Stodel, Jacob&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-07-25 Onderwerp: In de Schouwburg moeten wachten op het &nbsp;transport naar Westerbork, bij aankomst werden mannen en vrouwen van elkaar gescheiden Als ze weggaan, komen ze weer bij elkaar. Westerbork is een groot dorp 4- tot 5000 mensen. Er wordt gezegd dat de getrouwden in Duitsland bij elkaar blijven. Voor die paar dagen slapen de mensen in barakken met &nbsp;zalen met zo'n 200 personen op bedden van driehoog. In de barak zijn ze samen met Jannie Bonewit en haar man…

Brief van Max Stodel aan Jacob Stodel vanuit kamp Westerbork

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Betreft uitwisselingstransport naar Zwitserland.&nbsp; Plaats: Theresienstadt Datum: 1945-02-03

Bekendmaking van een uitwisselingstransport naar Zwitserland

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 03-08-1943 Nr.456 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Hirschel, Flora geb. 27-08-62 overleden te Westerbork op 01-08-1943 op 02-08-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Flora Hirschel

Van: van Cleef, Rozette Onderwerp: namen en overige gegevens van familieleden.

Van: van Cleef, Rozette Onderwerp: namen en overige gegevens van familieleden.

Notities over verschillende familieleden

Personen