In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Gedichten/teksten (13) van diverse schrijvers geschreven in kamp Westerbork (en Vught).&nbsp; Een aantal teksten zijn als liedteksten gebruikt tijdens cabaretprogramma's in de zomer van 1943. De teksten refereren naar allerlei aspecten uit het kampleven en de transporten.

Gedichten/teksten (13) van diverse schrijvers geschreven in kamp Westerbork (en Vught).&nbsp; Een aantal teksten zijn als liedteksten gebruikt tijdens cabaretprogramma's in de zomer van 1943. De teksten refereren naar allerlei aspecten uit het kampleven en de transporten.

Gedicht en teksten geschreven in kamp Vught en kamp Westerbork

Van: Hoogstraal, Trui.&nbsp; Aan: Leemhuis, K.&nbsp; Plaats: Trein,&nbsp; Datum: 1943-03-17.&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; zitten in de trein voor de grote reis; houdt goede moed…

Van: Hoogstraal, Trui.&nbsp; Aan: Leemhuis, K.&nbsp; Plaats: Trein,&nbsp; Datum: 1943-03-17.&nbsp; Onderwerp: Omstandigheden; zitten in de trein voor de grote reis; houdt goede moed…

Foto van een briefkaart vanuit de trein gegooid door Trui Hoogstraal

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 26 Datum: 1945-06-01 Onderwerp: het bezit van vreemd geld (Duits); bezitters van foto's van transporten, barakken of van andere bijzonderheden worden verzocht deze voor enige dagen af te staan aan Aad van As, barak 33; vestigen in Arnhem is voorlopig niet mogelijk; postverkeer; inlichtingenbureau verzoekt de lijsten die ter inzage liggen niet mee te nemen; godsdienstoefeningen in de synagoge, barak 88; zionisme, bijeenkomst barak 41; ruilen; een jasje verloren; hoofdmagazijn; kledingmagazijn; reparaties; pakketten; voedselresten. Joden in Palestina en elders in de wereld.

De Westerborker Nieuws uit het Kamp Westerbork No. 26 Datum: 1945-06-01 Onderwerp: het bezit van vreemd geld (Duits); bezitters van foto's van transporten, barakken of van andere bijzonderheden worden verzocht deze voor enige dagen af te staan aan Aad van As, barak 33; vestigen in Arnhem is voorlopig niet mogelijk; postverkeer; inlichtingenbureau verzoekt de lijsten die ter inzage liggen niet mee te nemen; godsdienstoefeningen in de synagoge, barak 88; zionisme, bijeenkomst barak 41; ruilen; een jasje verloren; hoofdmagazijn; kledingmagazijn; reparaties; pakketten; voedselresten. Joden in Palestina en elders in de wereld.

Kampkrant/De Westerborker van i juni 1945 nummer 26

Foto van Jacob van Dam met zijn vrouw en dochter

Foto van Jacob van Dam met zijn vrouw en dochter

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-11-26 Onderwerp: het gaat goed, bezig met Sinterklaas pakjes; Hanneke krijgt nu veel pakjes; moeder vraagt haar iets meer te schrijven over het kampleven en iets over school, de kinderen en de onderwijzers, het eten en het slapen; tekening van Sinterklaas met de tekst: ‘Hij komt gauw’!

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-11-26 Onderwerp: het gaat goed, bezig met Sinterklaas pakjes; Hanneke krijgt nu veel pakjes; moeder vraagt haar iets meer te schrijven over het kampleven en iets over school, de kinderen en de onderwijzers, het eten en het slapen; tekening van Sinterklaas met de tekst: ‘Hij komt gauw’!

Brief van moeder aan Hanneke

Plaatsen in kamp Westerbork

Crematorium

Van: het Bureel van de kampintendant (de Jong) Aan: de kamppolitie en de N.B.S Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-08 Onderwerp: Sam Stern mag op 9 mei het kamp verlaten en zijn bagage meenemen na controle; verlenging van de vergunning met een dag.

Van: het Bureel van de kampintendant (de Jong) Aan: de kamppolitie en de N.B.S Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-08 Onderwerp: Sam Stern mag op 9 mei het kamp verlaten en zijn bagage meenemen na controle; verlenging van de vergunning met een dag.

Mededeling van het Bureel Kampintendant aan de kamp aan de kamppolitie en de N.B.S betreffende Samson Sten

Van: de Gemeente Nijmegen Aan: Tauber, Fritz&nbsp; Plaats: Nijmegen Datum: 1941-03-04 Onderwerp: aanmelding van Joodse bloede zijnde.&nbsp;

Van: de Gemeente Nijmegen Aan: Tauber, Fritz&nbsp; Plaats: Nijmegen Datum: 1941-03-04 Onderwerp: aanmelding van Joodse bloede zijnde.&nbsp;

Bewijs van aanmelding dat Fritz Tauber van Joodse bloede is

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn:&nbsp; Het gaat om een urn uit het crematorium. Na de oorlog werd het voorwerp in een doos in het crematorium gevonden en als souvenir meegenomen. &nbsp;

Urn uit het crematorium van kamp Westerbork

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1944-04-14 Onderwerp: de schrijver wil graag een pakje opsturen, maar er is bijna nergens meer aan te komen.

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1944-04-14 Onderwerp: de schrijver wil graag een pakje opsturen, maar er is bijna nergens meer aan te komen.

Brief van B. Straus aan het echtpaar Boas-Prins vanuit Amsterdam

Lijst met gegevens van leden van de familie Lever en Querido, hun gegevens en hun lot

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-07-02 Onderwerp: vader en zijn twee zoons zijn op pad, op zoek naar groente voor het gezin en oma; in de stad is niets meer te krijgen, het kost een uur; lading kolen en hout gekregen; Henriettes broer heeft al een oproep voor een werkkamp gekregen; Michiel moet morgen gekeurd worden; Bram en Heiman zijn beide overgegaan…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-07-02 Onderwerp: vader en zijn twee zoons zijn op pad, op zoek naar groente voor het gezin en oma; in de stad is niets meer te krijgen, het kost een uur; lading kolen en hout gekregen; Henriettes broer heeft al een oproep voor een werkkamp gekregen; Michiel moet morgen gekeurd worden; Bram en Heiman zijn beide overgegaan…

Brief van Henriette Roos-Gosschalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-02 Onderwerp: De schrijver hoopt dat het gezondene in de smaak valt. Aan een pyjama is met geen mogelijkheid te komen.

Van: Straus, B. Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina&nbsp; Plaats: Amsterdam Datum: 1943-12-02 Onderwerp: De schrijver hoopt dat het gezondene in de smaak valt. Aan een pyjama is met geen mogelijkheid te komen.

Van: Dienstbereich 2, Verwaltung Aan: Marcus, familie Plaats: Westerbork, doorgangskamp Datum: 1944-02-13 Onderwerp: mededeling over deportatie naar Bergen-Belsen betreffende het gezin Marcus.

Van: Dienstbereich 2, Verwaltung Aan: Marcus, familie Plaats: Westerbork, doorgangskamp Datum: 1944-02-13 Onderwerp: mededeling over deportatie naar Bergen-Belsen betreffende het gezin Marcus.

Mededeling aan de familie Marcus dat zij in aanmerking komen voor het aankomende transport naar Bergen-Belsen

Personen