In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Klaveren, van, dhr. Het wachthuisje bij de hoofdingang. Kamp Westerbork, 1941. Een lid van de Nederlandse (Koninklijke) Marechaussee staat naast het wachthuisje en een andere marechaussee zit in het wachthuisje.

Klaveren, van, dhr. Het wachthuisje bij de hoofdingang. Kamp Westerbork, 1941. Een lid van de Nederlandse (Koninklijke) Marechaussee staat naast het wachthuisje en een andere marechaussee zit in het wachthuisje.

van een wachthuisje van de marechaussee bij de hoofdingang

Binnenhalen van de oogst.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Binnenhalen van de oogst.&nbsp; Kamp Westerbork, 1943-1944

Binnenhalen van de oogst op het land bij kamp Westerbork

Van: Ranitz, J.E. advocaat-fiscaal&nbsp; Aan: Stertzenbach, W.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-12-16&nbsp; Onderwerp: Resten van verbrande lijken bij crematorium Kamp Westerbork. Het gaat om 10 gecremeerde verzetsstrijders die op 20 september 1943 zijn geëxecuteerd en na de crematie zijn begraven achter het crematorium. Werner Stertzenbach was de enige nog in leven zijnde getuige van deze crematie. Werner was getuige tijdens de zaak rond kampcommandant &nbsp;Gemmeker.

Van: Ranitz, J.E. advocaat-fiscaal&nbsp; Aan: Stertzenbach, W.&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1948-12-16&nbsp; Onderwerp: Resten van verbrande lijken bij crematorium Kamp Westerbork. Het gaat om 10 gecremeerde verzetsstrijders die op 20 september 1943 zijn geëxecuteerd en na de crematie zijn begraven achter het crematorium. Werner Stertzenbach was de enige nog in leven zijnde getuige van deze crematie. Werner was getuige tijdens de zaak rond kampcommandant &nbsp;Gemmeker.

Brief van J.E. Ranitz aan Werner Stertzenbach vanuit Assen

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-01-11 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket

Aan: Kortoef-Leijden van Amstel, Sara Datum: 1943-01-11 Plaats: Amsterdam Naar: Westerbork, kamp, barak 65 Onderwerp: verzenden van een pakket

Bewijs van verzending van een pakket aan Sara Kortoef-Leijden van Amstel in kamp Westerbork

Arbeitskarte Lager Westerbork&nbsp; Van: M. Wolff&nbsp; Datum registratie: 1945-01-15&nbsp; Gruppe: Holzgruppe (buitencommando)

Arbeitskarte Lager Westerbork&nbsp; Van: M. Wolff&nbsp; Datum registratie: 1945-01-15&nbsp; Gruppe: Holzgruppe (buitencommando)

van Maurits Wolff in kamp Westerbork

Mededeling Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dieeten

Mededeling Datum: 1943-11-09 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Dieeten

Mededeling over diëten

Van: Geismar, J.&nbsp; Afgegeven 1940-04-18 door het Comité voor Joodse vluchtelingen. Betreffende lesgeven in Engels in het vluchtelingenkamp.

Van: Geismar, J.&nbsp; Afgegeven 1940-04-18 door het Comité voor Joodse vluchtelingen. Betreffende lesgeven in Engels in het vluchtelingenkamp.

Lesgeven in het Centraal Vluchtelingenkamp

Van: Polak, Sal en zijn vrouw Vera Aan: Beste vader en moeder&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-13 Onderwerp: pakketen, brieven, barak- en werkomstandigheden. Sal werkt namens de Joodse Raad in het kamp voor Lippmann-Rosenthal onder leiding van felle NSB'ers. Sal doet het schrijf- en typewerk, vult formulieren in en zorgt voor een goede doorstroom van de mensen.

Van: Polak, Sal en zijn vrouw Vera Aan: Beste vader en moeder&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-13 Onderwerp: pakketen, brieven, barak- en werkomstandigheden. Sal werkt namens de Joodse Raad in het kamp voor Lippmann-Rosenthal onder leiding van felle NSB'ers. Sal doet het schrijf- en typewerk, vult formulieren in en zorgt voor een goede doorstroom van de mensen.

Brief van Sal Polak (en zijn vrouw) aan zijn schoonouders vanuit kamp Westerbork

Van: Alice Aan: lieve vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: vandaag getrouwd, beschrijving van de huwelijksdag, toespraak ambtenaar Burgerlijke Stand, cadeaus en diner.

Van: Alice Aan: lieve vrienden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-03-31 Onderwerp: vandaag getrouwd, beschrijving van de huwelijksdag, toespraak ambtenaar Burgerlijke Stand, cadeaus en diner.

Brief van Alice aan lieve vrienden vanuit kamp Westerbork

Trouwfoto van David van Praag en Esther de Groot. Amsterdam, 1933-01-18 &nbsp;

Trouwfoto van David van Praag en Esther de Groot. Amsterdam, 1933-01-18 &nbsp;

trouwfoto David van Praag en Esther de Groot

Van: Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1944-04-25 Onderwerp: Omstandigheden in kamp Westerbork en bezet Nederland. Er zouden nog maar 2000 kampgevangenen in Westerbork zijn.

Van: Aan: Magteld&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1944-04-25 Onderwerp: Omstandigheden in kamp Westerbork en bezet Nederland. Er zouden nog maar 2000 kampgevangenen in Westerbork zijn.

Brief van een onbekend persoon aan Magteld vanuit Amsterdam

Van: Boezeman, Dr. Aan: verschillende bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-02-10 Onderwerp: bewoners die in aanmerking komen voor een bril of nieuwe glazen.

Van: Boezeman, Dr. Aan: verschillende bewoners Plaats: Westerbork, Centraal Vluchtelingenkamp Datum: 1941-02-10 Onderwerp: bewoners die in aanmerking komen voor een bril of nieuwe glazen.

lijst met namen van bewoners die in aanmerking komen voor een (nieuwe) bril of glazen

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Dora (Duifje) is vrijdagmorgen naar Duitsland vertrokken; Co is zondag naar kamp Westerbork gegaan om haar te bezoeken, maar ze was al vertrokken; Sonja wil nu ook naar Duitsland, thuis is het niet lekker; er worden steeds mensen opgehaald; op het moment van schrijven is het stil; over het maken van de japonnen; Sonja zal een foto van zichzelf toesturen, misschien is het de laatste van haar…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-10 Onderwerp: Dora (Duifje) is vrijdagmorgen naar Duitsland vertrokken; Co is zondag naar kamp Westerbork gegaan om haar te bezoeken, maar ze was al vertrokken; Sonja wil nu ook naar Duitsland, thuis is het niet lekker; er worden steeds mensen opgehaald; op het moment van schrijven is het stil; over het maken van de japonnen; Sonja zal een foto van zichzelf toesturen, misschien is het de laatste van haar…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen (vrouwen) zijn werkzaam in de kabelsloperij.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen (vrouwen) zijn werkzaam in de kabelsloperij.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Van: Buijvoets, J.G. Aan: bewakingsafdelingen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: instructies betreffende bewaking van de diverse afdelingen binnen het kamp.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: bewakingsafdelingen Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-20 Onderwerp: instructies betreffende bewaking van de diverse afdelingen binnen het kamp.

Instructie van J.G. Buijvoets over de bewaking van de verschillende afdelingen binnen het kamp

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Vos, B.) Aan: Schouten, Meij. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07 Onderwerp: ….

Van: Feldman-Kan, Lotte Ruth (via Vos, B.) Aan: Schouten, Meij. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-07 Onderwerp: ….

Brief van Johanna Kan-Kaufmann (via Bertha Vos) aan mej. G. Schouten vanuit kamp Westerbork

Personen