In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Abraham, geb. 1896-09-20 te Enschede.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis aan H. H. Slager

Van: Walg, fam. Aan: Blom-Walg, Lea en Nathan, kamp Westerbork, barak 15. Datum: 1943-09-14 Onderwerp: &nbsp;Op weg naar Theresienstadt. De schrijver zit in de trein. Het is krap. Met schikken en schuiven heeft iedereen een plekje weten te krijgen. De schrijver heeft een pakketje meegekregen van de ‘F’. De trein begin weer te rijden…&nbsp; Dit transport ging naar Bergen-Belsen en is later naar Theresienstadt gegaan.

Van: Walg, fam. Aan: Blom-Walg, Lea en Nathan, kamp Westerbork, barak 15. Datum: 1943-09-14 Onderwerp: &nbsp;Op weg naar Theresienstadt. De schrijver zit in de trein. Het is krap. Met schikken en schuiven heeft iedereen een plekje weten te krijgen. De schrijver heeft een pakketje meegekregen van de ‘F’. De trein begin weer te rijden…&nbsp; Dit transport ging naar Bergen-Belsen en is later naar Theresienstadt gegaan.

Briefkaart van de ouders en de zus van Lea Blom-Walg vanuit de trein gegooid

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-20 Onderwerp: censuur; kinderen worden deze week vrijgelaten en komen naar huis; bekenden zijn doorgestuurd.

Van: Zomerplaag, Morris Aan: lieve Ali en familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-09-20 Onderwerp: censuur; kinderen worden deze week vrijgelaten en komen naar huis; bekenden zijn doorgestuurd.

Brief van Morris Zomerplaag aan Ali vanuit kamp Westerbork

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: begin oktober 1942 Onderwerp: Heeft bericht dat ouders zijn doorgestuurd en ook de familie Stern (uit Assen?); vraag naar verzegeling ouderlijk huis in Borger; heeft stempel in stamkaart en is voorlopig vrijgesteld; Wiesje Bamberg is nog steeds in Scheemda

Van: Dalsheim, Lina Aan: Dijk, van Gretha Plaats: Apeldoornsche Bosch Datum: begin oktober 1942 Onderwerp: Heeft bericht dat ouders zijn doorgestuurd en ook de familie Stern (uit Assen?); vraag naar verzegeling ouderlijk huis in Borger; heeft stempel in stamkaart en is voorlopig vrijgesteld; Wiesje Bamberg is nog steeds in Scheemda

Brief van Lina Dalsheim aan Gretha van Dijk vanuit het Apeldoornsche Bosch

Kort na hun huwelijk in Amsterdam verhuizen Victor en Rebecca van Leeuwen-Blik naar Bussum. Daar worden Jacob en Louis geboren. Victor was filiaalhouder van de N.V. Ideco, een handel in Radio-, Electra-, en Rijwielonderdeelen. In januari 1943 verhuist het gezin naar de Rijnstraat in Amsterdam. Het Gooi is dan grotendeels “Jodenvrij” gemaakt. De betrokken inwoners worden gehuisvest in daartoe aangewezen wijken in de hoofdstad. Nog geen drie maanden wonen Victor, Rebecca en hun kinderen in Amsterdam als ze op 17 maart 1943 worden ingeschreven in kamp Vught. De meeste mannen en vrouwen worden daar ingezet om werk te verrichten. Op de registratiekaart van het kamp staat dat Victor en Rebecca als diamantslijper aan het werk moeten. Vught, zaterdag 5 juni. De barakoudsten lezen een proclamatie voor: ‘alle kinderen van 0 tot 16 jaar moeten met hun moeder (en soms ook vader) het kamp verlaten. Ze zullen in een speciaal kinderkamp ondergebracht worden’, staat in het bericht. Op maandag 7 juni wordt het gezin van Leeuwen in kamp Westerbork ingeschreven. Geen kinderkamp, maar een verblijf van één nacht voor vader en moeder van Leeuwen met de dertien jaar oude Jacob en tienjarige Louis. De volgende ochtend moeten ze klaar staan voor vertrek naar een onbekende bestemming. Het is dinsdag 8 juni als volgens schema de trein met 3017 mannen, vrouwen en kinderen uit kamp Westerbork vertrekt. De bestemming is Sobibor, waar na een reis van drie dagen en nachten op 11 juni 1943 de gaskamers klaar staan.&nbsp; Uit het boekje "Struikelstenen Hilversum Bussum", geschreven door Kees Bestebreurtje.&nbsp;

Van: Willem Smit &amp; Co's Transformatorfabriek N.V.&nbsp; Aan: Tauber, Fritz, kamp Westerbork, barak 66 Plaats: Nijmegen&nbsp; Datum: 1942-11-19&nbsp; Onderwerp: &nbsp;voorlopig een afschrift verklaring serre en het toesturen van Sperre.

Van: Willem Smit &amp; Co's Transformatorfabriek N.V.&nbsp; Aan: Tauber, Fritz, kamp Westerbork, barak 66 Plaats: Nijmegen&nbsp; Datum: 1942-11-19&nbsp; Onderwerp: &nbsp;voorlopig een afschrift verklaring serre en het toesturen van Sperre.

Brief als voorlopig afschrift verklaring Sperre voor Richard Tauber

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 234 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Engers, Klara geb. 23-06-61 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 13-05-1943 Nr. 234 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Engers, Klara geb. 23-06-61 overleden te Westerbork op 27-04-1943 op: 28-04-1943 is gecremeerd.

Brief van Herman Kan aan zijn schoonzoon vanuit kamp Westerbork

Personen