In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Conceptprogramma voor het onderricht in landbouw, tuinbouw en veeteelt in het Vluchtelingenkamp Datum: 1939-09-24

Conceptprogramma voor het onderricht in landbouw, tuinbouw en veeteelt in het Vluchtelingenkamp Datum: 1939-09-24

Notitie voor het onderricht in landbouw, tuinbouw en veeteelt in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: kampverleden; kamp Westerbork; Bergen-Belsen; Tröbitz.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: kampverleden; kamp Westerbork; Bergen-Belsen; Tröbitz.

Verklaring van het Rode Kruis pover het kampverleden van Nathan Cohen

Plaatsen in kamp Westerbork

Strafbarakken

Van: Blijdensteyn, L. Aan: Huber, H. Plaats: Zwolle (w.s. uit de trein gegooid) Datum: 1943-06-21 Onderwerp: in een beestenwagen op transport naar Westerbork gegaan. Met 65 mensen in een wagon. Om 6.30 rijdt de trein voorbij Zwolle.

Van: Blijdensteyn, L. Aan: Huber, H. Plaats: Zwolle (w.s. uit de trein gegooid) Datum: 1943-06-21 Onderwerp: in een beestenwagen op transport naar Westerbork gegaan. Met 65 mensen in een wagon. Om 6.30 rijdt de trein voorbij Zwolle.

Briefkaart van L. Blijdensteyn aan H. Huber vanuit de trein gegooid op weg naar kamp Westerbork

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: van Dam, B.H.A.&nbsp; Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-25 Onderwerp: inlichtingen over het lot van het gezin Gans.

Van: het Rode Kruis, Afwikkelingsbureau Aan: van Dam, B.H.A.&nbsp; Plaats: Den Haag Datum: 1946-07-25 Onderwerp: inlichtingen over het lot van het gezin Gans.

Brief van het Rode Kruis met inlichtingen over het gezin Gans

Transportbarakken kamp Westerbork

Prikkeldraad kamp Westerbork

Van: Houtvester Assen Aan: Vluchtelingenkamp Plaats: Assen Datum: 1939-08-29 Onderwerp: kosten vervoer compost

Van: Houtvester Assen Aan: Vluchtelingenkamp Plaats: Assen Datum: 1939-08-29 Onderwerp: kosten vervoer compost

Brief van Houtvester Assen aan het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-08 Onderwerp: spoorverkeer naar Eindhoven onderbroken; er is iets ernstigs gebeurd; kan Piet nog blijven werken (Philips)?; Sint en de verjaardag zullen bescheiden gevierd worden; batterijen zijn niet meer te krijgen…

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12-08 Onderwerp: spoorverkeer naar Eindhoven onderbroken; er is iets ernstigs gebeurd; kan Piet nog blijven werken (Philips)?; Sint en de verjaardag zullen bescheiden gevierd worden; batterijen zijn niet meer te krijgen…

Brief van vader aan Co en Piet vanuit Amsterdam

Bewaking kamp Westerbork

Straffen kamp Westerbork

Mishandelingen kamp Westerbork

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-13 Onderwerp: woelige dagen door het hele land…

Van: vader Aan: Co en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-02-13 Onderwerp: woelige dagen door het hele land…

Van: Leefsma, Abraham Aan: zijn vrouw en zoontje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-21 Onderwerp: schrijven bij kaarslicht; het kamp is een grote modderpoel; vraag om biscuits en chocolademelk; weet niet wie de huissleutel heeft, misschien kunnen er nog zaken uitgehaald worden en worden opgestuurd; werkzaam als verpleger in de doorgangsbarakken; vrijdag gaat er weer een transport weg; de schrijver hoopt dat hij er niet bij zal zitten; tegen zijn vrouw: probeer voorlopig mogelijk in het ziekenhuis te blijven; in het kamp hoor je niet veel van de buitenwereld; er gaan veel geruchten; behoefte aan kaarsen; heb je ook geld ontvangen van de Nederlandse Heidemij?&nbsp;

Van: Leefsma, Abraham Aan: zijn vrouw en zoontje Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-10-21 Onderwerp: schrijven bij kaarslicht; het kamp is een grote modderpoel; vraag om biscuits en chocolademelk; weet niet wie de huissleutel heeft, misschien kunnen er nog zaken uitgehaald worden en worden opgestuurd; werkzaam als verpleger in de doorgangsbarakken; vrijdag gaat er weer een transport weg; de schrijver hoopt dat hij er niet bij zal zitten; tegen zijn vrouw: probeer voorlopig mogelijk in het ziekenhuis te blijven; in het kamp hoor je niet veel van de buitenwereld; er gaan veel geruchten; behoefte aan kaarsen; heb je ook geld ontvangen van de Nederlandse Heidemij?&nbsp;

Brief van Abraham Leefsma aan zijn vrouw en zoontje

Lijst van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in april 1943 in kamp Westerbork.

Lijst van overlijden Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: personen overleden in april 1943 in kamp Westerbork.

Lijst van personen overleden in kamp Westerbork in april 1943

Van: Hammelburg, M Aan: Hammelburg, S. Plaats: Westerbork, kamp of de trein Datum: 1943-03-23 Onderwerp: ‘bedankt, vertrokken beiden’.&nbsp;

Van: Hammelburg, M Aan: Hammelburg, S. Plaats: Westerbork, kamp of de trein Datum: 1943-03-23 Onderwerp: ‘bedankt, vertrokken beiden’.&nbsp;

Briefkaart van M. Hammelburg-Agsteribbe vanuit kamp Westerbork of vanuit de trein gegooid

Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Publicaties Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Beleid Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Activiteiten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Contacten Herinneringscentrum Kamp Westerbork met overheden

Wisselexposities Herinneringscentrum Kamp Westerbork

PR Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Herinrichtingen terrein kamp Westerbork

Basisexposities Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Wetenschappelijk onderzoek Herinneringskamp Westerbork

Projecten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Contacten met kampoverlevenden

Uitbreidingen Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Ontstaan Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Educatie Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Publieksonderzoek Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Nationale samenwerking Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Internationale samenwerking Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-07-03 Onderwerp: antwoord op brief nummer 16; kleindochter Ellen is jarig. Mathilda heeft haar al lang niet meer gezien; de vrouwen hebben elkaar weinig nieuws te vertellen; het leven is eentonig; de zomer laat zich niet echt zien; groente is er in overvloed en er is ook divers fruit…De prijzen zijn echter hoog.

Van: van Koppelen Bannet, Mathilda Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-07-03 Onderwerp: antwoord op brief nummer 16; kleindochter Ellen is jarig. Mathilda heeft haar al lang niet meer gezien; de vrouwen hebben elkaar weinig nieuws te vertellen; het leven is eentonig; de zomer laat zich niet echt zien; groente is er in overvloed en er is ook divers fruit…De prijzen zijn echter hoog.

Brief van Mathilda van Koppelen-Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Personen