In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Foto van Jules Cohen. Hij houdt een bord op, met daarop in krijt geschreven: 2 en P2.

Foto van Jules Cohen. Hij houdt een bord op, met daarop in krijt geschreven: 2 en P2.

van Jules Cohen

Een schaftwagen op het bouwland dat gebruikt werd voor het kamp.&nbsp; Foto van een tekening door Gosschalk, J.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01

Een schaftwagen op het bouwland dat gebruikt werd voor het kamp.&nbsp; Foto van een tekening door Gosschalk, J.H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-01

Foto van een tekening van een woon/schaftwagen op het land bij het kamp door J.H. Gosschalk

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: over verplicht dragen van een Jodenster tijdens de bezettingsjaren.

Van: het Rode Kruis, Informatiebureau Aan: wie het betreft Plaats: Den Haag Datum: 1959-05-30 Onderwerp: over verplicht dragen van een Jodenster tijdens de bezettingsjaren.

Brief van het Rode Kruis over het dragen van een Jodenster tijdens de bezetting betreffende H.C. Cohen-de Haaff

Van: Bannet, Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-28 Onderwerp:&nbsp;het zou verstandig zijn dat Jet en haar gezin blijven waar ze zijn, ook al zouden ze terug kunnen komen naar Nederland; Joops dochter, Esther vertrekt naar de USA op basis van haar Amerikaanse nationaliteit. Er mag een niet Amerikaanse begeleider bij zijn, dus de kans bestaat dat Joop ook vertrekt. Het is een uitwisseling tussen Amerikaanse en Duitse burgers…&nbsp;

Van: Bannet, Bennie Aan: de familie Smit-Koppelen Plaats: Rotterdam Datum: 1942-05-28 Onderwerp:&nbsp;het zou verstandig zijn dat Jet en haar gezin blijven waar ze zijn, ook al zouden ze terug kunnen komen naar Nederland; Joops dochter, Esther vertrekt naar de USA op basis van haar Amerikaanse nationaliteit. Er mag een niet Amerikaanse begeleider bij zijn, dus de kans bestaat dat Joop ook vertrekt. Het is een uitwisseling tussen Amerikaanse en Duitse burgers…&nbsp;

Brief van Bennie Bannet aan het gezin Smit-van Koppelen vanuit Rotterdam

Overzicht levensmiddelen voorraad Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-02 Notitie gemaakt door Cohen, J.

Overzicht levensmiddelen voorraad Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-02 Notitie gemaakt door Cohen, J.

Notitie overzicht levensmiddelen voorraad in Interneringskamp Westerbork door J. Cohen

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: de kaart is geldig van 14-8-1944 tot en met 27-8-1944.

Van: Magnus, Simon Plaats: Theresienstadt, Ghetto Onderwerp: de kaart is geldig van 14-8-1944 tot en met 27-8-1944.

Etenskaart van Simon Magnus In Theresienstadt

Portretfoto van Wessel-Oostra, Marianne.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; Foto is gedrukt als een ansichtkaart.

Portretfoto van Wessel-Oostra, Marianne.&nbsp; Plaats en jaartal onbekend.&nbsp; Foto is gedrukt als een ansichtkaart.

Portret van Marianne Wessel-Oostra

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-09-20 Onderwerp: dank voor de verjaardagskaart voor haar en haar moeder; haar man is al drie weken in het Joodse werkkamp te Hummelo (Wittebrink); vrijdagmorgen naar huis gekomen; broer Gersom was er niet (op de verjaardag). Henriette weet niet hoe ze hem kan bereiken. Hij is al doorgestuurd naar Duitsland; met moeder gaat het achteruit. Ze is zwak; echtgenoot Michiel moet dinsdag weer terug naar zijn werkkamp, dag uitstel gekregen; angst elk moment een oproep te krijgen voor Polen…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en haar gezin Plaats: Deventer Datum: 1942-09-20 Onderwerp: dank voor de verjaardagskaart voor haar en haar moeder; haar man is al drie weken in het Joodse werkkamp te Hummelo (Wittebrink); vrijdagmorgen naar huis gekomen; broer Gersom was er niet (op de verjaardag). Henriette weet niet hoe ze hem kan bereiken. Hij is al doorgestuurd naar Duitsland; met moeder gaat het achteruit. Ze is zwak; echtgenoot Michiel moet dinsdag weer terug naar zijn werkkamp, dag uitstel gekregen; angst elk moment een oproep te krijgen voor Polen…

Brief van H. Roos-Gosschalk aan Annie en haar gezin vanuit Deventer

Ingang van woonoord Schattenberg met slagboom en portiersgebouw (links, barak 75).&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1970. Daarnaast zicht op de administratiebarak (31 en 32 ) en de voormalige Centrale Keuken (28, 29 en 30).

Ingang van woonoord Schattenberg met slagboom en portiersgebouw (links, barak 75).&nbsp; Plaats: woonoord Schattenberg Datum: 1970. Daarnaast zicht op de administratiebarak (31 en 32 ) en de voormalige Centrale Keuken (28, 29 en 30).

Foto van de ingang van woonoord Schattenberg

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Barneveld vrijstelling kamp Westerbork

Van: Samson-Polack, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06/07 Onderwerp: ligt in het ziekenhuis, niet ongerust maken en zich beter voelen.

Van: Samson-Polack, A. Aan: Fluck, mevrouw Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06/07 Onderwerp: ligt in het ziekenhuis, niet ongerust maken en zich beter voelen.

Brief van het Rode Kruis van Amelia Samson-Polack aan mevrouw Fluck vanuit kamp Westerbork

Personen