In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening; kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening; kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Rapport van R.J. Edens over tewerkstelling gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening

Van: Kockx, Th. Aan: onder andere Buijvoets J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-02 Onderwerp: rapport inzake voorbereiding overdracht werkploegen aan Bureau Oogstvoorziening. Betreft de gemeenten Vries, Eelde, Peize, Roden, Annen (Kloosterveen), Rolde.

Van: Kockx, Th. Aan: onder andere Buijvoets J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-08-02 Onderwerp: rapport inzake voorbereiding overdracht werkploegen aan Bureau Oogstvoorziening. Betreft de gemeenten Vries, Eelde, Peize, Roden, Annen (Kloosterveen), Rolde.

Rapport van Th. Kockx over de voorbereiding van overdracht van werkploegen aan het Bureau Oogstvoorziening

Sonder-Ausweis&nbsp; De Groot, Noach, 16-8-04, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; De Groot, Noach, 16-8-04, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: Bauernhof Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Noach de Groot

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; de kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Van: Edens, R.J. Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Groningen Datum: 1945-09-12 Onderwerp: tewerkstelling gedetineerden bij bureau Oogstvoorziening; de kwaliteit van de bewaking is onvoldoende.

Rapport van R.J. Edens over tewerkstelling van gedetineerden bij het Bureau Oogstvoorziening;

Van: Heyman-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-05-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: moeite met wennen aan de omstandigheden, verwachting niet te lang te zullen blijven, bekenden en familieleden zijn reeds doorgestuurd, over verschillende personen die in het ziekenhuis liggen en over pakketten. Met bijbehorende enveloppe (E. Heymann, barak 19).

Van: Heyman-Heymans, familie&nbsp; Aan: Heymans, Arthur, Ruth, Hella en Marlies Datum: 1943-05-25 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: moeite met wennen aan de omstandigheden, verwachting niet te lang te zullen blijven, bekenden en familieleden zijn reeds doorgestuurd, over verschillende personen die in het ziekenhuis liggen en over pakketten. Met bijbehorende enveloppe (E. Heymann, barak 19).

Brief van de familie Heyman-Heymans aan de familie Heymans vanuit kamp Westerbork

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart Van: Meijer-Cohen, Margaretha Aan: Jong, de, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-10-17 Onderwerp: Margaretha vraagt om een pakje met rokerij en boter. Ze zijn als gezin bij elkaar en hopen hier nog een poosje te blijven, hoewel ze bang zijn voor het transport van aanstaande dinsdag. Verder schrijft Margaretha dat ze het huwelijksjubileum van Mirjam en Henri (Kwieser-Cohen) hebben gevierd. Er waren zelfs bloemen en 's avonds zijn ze samen naar de revue (Bravo da Capo) geweest. Margaretha vertelt dat ze daar werkt als toneelbouwer/decoratieschilder. Tot slot vraagt ze om een kinderpo. &nbsp;

Briefkaart van M. Meijer-Cohen aan H. de Jong vanuit kamp Westerbork

Van: Huisman-Aertssen, familie Aan: Buijvoets, familie Plaats: Westerbork, Interneringskamp (huis 4) Datum: 1946-08 Onderwerp: geboortekaartje van Anna Elizabeth.

Van: Huisman-Aertssen, familie Aan: Buijvoets, familie Plaats: Westerbork, Interneringskamp (huis 4) Datum: 1946-08 Onderwerp: geboortekaartje van Anna Elizabeth.

Geboortekaart van Anna Elisabeth Huisman in Interneringskamp Westerbork

Van: Els&nbsp; Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-01 Onderwerp: Siegfried is ook van huis gehaald; Els sprak hem nog bij het Concertgebouw waar alle slachtoffers verzameld waren; ook Elly Polak met man en kind waren erbij; vrijlating van Liesje staat nu op losse schroeven; de man die het zou moeten regelen is ziek en bevindt zich in een sanatorium; &nbsp;Els is enorm aangedaan; pakket verstuurd…

Van: Els&nbsp; Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-10-01 Onderwerp: Siegfried is ook van huis gehaald; Els sprak hem nog bij het Concertgebouw waar alle slachtoffers verzameld waren; ook Elly Polak met man en kind waren erbij; vrijlating van Liesje staat nu op losse schroeven; de man die het zou moeten regelen is ziek en bevindt zich in een sanatorium; &nbsp;Els is enorm aangedaan; pakket verstuurd…

Brief van Els een Corrie en Piet vanuit Amsterdam

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

1943

November 1943

Joods leven na de Tweede Wereldoorlog

Terugkeer en opvang

Gezinshereniging

Repatriëring bevrijdde concentratiekampgevangenen

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Van: ELIN Apparatefabrik&nbsp; Aan: Tauber, Fritz Plaats: Wenen Datum: 1938-06-15 Onderwerp: Fritz zijn dienstverband bij deze fabriek.

Brief van ELIN Apparatefabrik aan Fritz Tauber over zijn dienstverband

Personen