In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry en verdere familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie. Als Jurry de post ontvangt zal Danny al doorgezonden zijn met vele vrienden uit het kamp, allen vrijgezellen; korte beschrijving van het dagelijkse leven in het kamp, van opstaan, van het appel tot het gaan naar het werk buiten het kamp (graven voor de aanleg van een waterleiding); organisatie in handen van Duitse Joden, de SS zie je alleen bij de poort en buiten het prikkeldraad, uitgebreide beschrijving van het eten. Er zou hoog bezoek zijn geweest van Schmidt en Rauter. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Van: Stoppelman, Danny&nbsp; Aan: Ouders, Jurry en verdere familie&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-08-23&nbsp; Onderwerp: afscheid nemen van familie. Als Jurry de post ontvangt zal Danny al doorgezonden zijn met vele vrienden uit het kamp, allen vrijgezellen; korte beschrijving van het dagelijkse leven in het kamp, van opstaan, van het appel tot het gaan naar het werk buiten het kamp (graven voor de aanleg van een waterleiding); organisatie in handen van Duitse Joden, de SS zie je alleen bij de poort en buiten het prikkeldraad, uitgebreide beschrijving van het eten. Er zou hoog bezoek zijn geweest van Schmidt en Rauter. Danny en de andere Groningers behoren waarschijnlijk tot de groep die op 10 juli 1942 in kamp Westerbork terecht kwamen.&nbsp;

Brief van Danny Stoppelman aan zijn verloofde en verdere familie vanuit kamp Westerbork

Plaatsen in kamp Westerbork

Quarantaine-afdeling kamp Westerbork

Foto album&nbsp; Westerbork, kamp Foto album met foto's van huis van de commandant; werkende kampbewoners; voetballen; kinderen; cabaret; vee.&nbsp; Totaal 32 foto's (5101-3-01 t/m 5101-3-32)&nbsp; Op de map bevonden zich de initialen A.G. (Gemmeker) uitgevoerd in brons.

Foto album&nbsp; Westerbork, kamp Foto album met foto's van huis van de commandant; werkende kampbewoners; voetballen; kinderen; cabaret; vee.&nbsp; Totaal 32 foto's (5101-3-01 t/m 5101-3-32)&nbsp; Op de map bevonden zich de initialen A.G. (Gemmeker) uitgevoerd in brons.

Het Westerborkfotoalbum met de initialen van kampcommandant Gemmeker

Van: P. Bongers (Commandant kamp Hooghalen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Hooghalen, voormalig N.A.D. kamp Datum:1945-05-01 Onderwerp: dhr. J.E.C. Laurijssen, voormalig foerier en ondergronds werker. Vraagt weer tewerk gesteld te worden. Hij is weer werkzaam. Daarnaast verzoeken om achterstallige loonuitbetaling van een aantal vast medewerkers kasgeld voor het doen van divers betalingen en de aanschaf van een voetbal.

Van: P. Bongers (Commandant kamp Hooghalen) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Hooghalen, voormalig N.A.D. kamp Datum:1945-05-01 Onderwerp: dhr. J.E.C. Laurijssen, voormalig foerier en ondergronds werker. Vraagt weer tewerk gesteld te worden. Hij is weer werkzaam. Daarnaast verzoeken om achterstallige loonuitbetaling van een aantal vast medewerkers kasgeld voor het doen van divers betalingen en de aanschaf van een voetbal.

Verzoek van P. Bongers aan J.G. Buijvoets over allerlei zaken

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Zicht op de centrale keuken.&nbsp; Ramen en deuren ontbreken, bouwmaterialen rond de barak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Achter op de foto staat: 'Het keukengebouw, Vl. kamp'.

Bouw.&nbsp; Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.&nbsp; Zicht op de centrale keuken.&nbsp; Ramen en deuren ontbreken, bouwmaterialen rond de barak.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939.&nbsp; Achter op de foto staat: 'Het keukengebouw, Vl. kamp'.

van het gebouw van de Centrale Keuken van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Aan: beste Kee en Suus (Polak) Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-12 Onderwerp: omstandigheden na de bevrijding

Van: Aan: beste Kee en Suus (Polak) Plaats: Amsterdam Datum: 1945-06-12 Onderwerp: omstandigheden na de bevrijding

Brief aan Kee en Suus (Polak) vanuit Amsterdam

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-31 Onderwerp: smalspoorbaan en de eventuele verkoop aan kamp Westerbork van dwarsliggers.

Van: Tolk&amp;Co., Handelsonderneming Aan: afdeling Buitendienst Plaats: Heemstede Datum: 1945-07-31 Onderwerp: smalspoorbaan en de eventuele verkoop aan kamp Westerbork van dwarsliggers.

Brief van Tolk&Co over eventuele aanschaf van smalspoormaterieel (dwarsliggers) in plaats van het betalen van huur

Van: Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-03 Onderwerp: vader en Liesje hebben voorlopig uitstel van transport (vermoedelijk op basis van Portugese afstamming); het huis is ondertussen ontruimd, de inboedel is niet meer beschikbaar (Zentralstelle, Lippmann en Rosenthal); grote razzia in her centrum van de stad, 3000 personen; de jongste zoon van professor Palache en Pim Mendes da Costa behoren tot de slachtoffers; oom Nol en tante Nel werden ook opgehaald, maar zijn weer vrijgelaten; over de toekomst van Daan; meer personen in Westerbork waar pakketjes naartoe worden gestuurd; van Barneveld is niets terechtgekomen….

Van: Jack Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-03 Onderwerp: vader en Liesje hebben voorlopig uitstel van transport (vermoedelijk op basis van Portugese afstamming); het huis is ondertussen ontruimd, de inboedel is niet meer beschikbaar (Zentralstelle, Lippmann en Rosenthal); grote razzia in her centrum van de stad, 3000 personen; de jongste zoon van professor Palache en Pim Mendes da Costa behoren tot de slachtoffers; oom Nol en tante Nel werden ook opgehaald, maar zijn weer vrijgelaten; over de toekomst van Daan; meer personen in Westerbork waar pakketjes naartoe worden gestuurd; van Barneveld is niets terechtgekomen….

Brief van Jack aan Corrie en Piet vanuit Amsterdam

Personen