In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Verzoek Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp (barak 41M) Datum: 1944-02-02 Onderwerp: verzoek om een jurk voor zijn vrouw. Op de buitenkant van het pakket vermelden "Bagage. Gepäck'.''

Verzoek Van: Kwieser, Henri Aan: Jong-Cohen, de, E. Plaats: Westerbork, kamp (barak 41M) Datum: 1944-02-02 Onderwerp: verzoek om een jurk voor zijn vrouw. Op de buitenkant van het pakket vermelden "Bagage. Gepäck'.''

Verzoek van Henri Kwieser aan E. de Jong-Cohen vanuit kamp Westerbork

Portret van Max Schöngut ('Oha') &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-07-06, barak 41.

Portret van Max Schöngut ('Oha') &nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1940-07-06, barak 41.

Portret van Max Schöngut

Ausweis Van: Blik, Rudolf Voor het betreden van het Lagerkrankenhaus Geldig van 17.00 - 17.30 uur gedurende de periode 27-6-1944 - 8-7-1944, en verlengd van 20-7-1944 tot 27-7-1944.

Ausweis Van: Blik, Rudolf Voor het betreden van het Lagerkrankenhaus Geldig van 17.00 - 17.30 uur gedurende de periode 27-6-1944 - 8-7-1944, en verlengd van 20-7-1944 tot 27-7-1944.

Ausweis van Rudolf Blik

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-11 Onderwerp: moeder is benieuwd naar een bericht, mogelijk heeft Hanneke al geschreven, maar ze heeft er nog niets van gehoord; moeder begrijp niet dat Hanneke nog in Westerbork moet blijven; veel pakketjes worden toegestuurd; schrijven over wat ze krijgt; pakjes worden gestolen; allerlei adviezen van moeder; Hanneke gaat naar synagogediensten, ‘dat is zeker erg vreemd’; ' spreek je Betty vaak?' …

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Wassenaar/Den Haag Datum: 1943-08-11 Onderwerp: moeder is benieuwd naar een bericht, mogelijk heeft Hanneke al geschreven, maar ze heeft er nog niets van gehoord; moeder begrijp niet dat Hanneke nog in Westerbork moet blijven; veel pakketjes worden toegestuurd; schrijven over wat ze krijgt; pakjes worden gestolen; allerlei adviezen van moeder; Hanneke gaat naar synagogediensten, ‘dat is zeker erg vreemd’; ' spreek je Betty vaak?' …

Brief van moeder aan Hanneke

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Hongerwinter

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling Datum: Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Verlengt de levensduur van uw scheermesjes

Mededeling over het verlengen van de levensduur van scheermesjes

Van: Voogdijraad Den Haag&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1946-09-02&nbsp; Onderwerp: informatie gevraagd over de zoon van Gustaaf Barnstijn, die gemengd-gehuwd was.

Van: Voogdijraad Den Haag&nbsp; Aan: Coelingh-Barnstijn, A.&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1946-09-02&nbsp; Onderwerp: informatie gevraagd over de zoon van Gustaaf Barnstijn, die gemengd-gehuwd was.

Brief van de Voogdijraad Den Haag aan A. Coelingh-Barnstijn

Calendarium kamp Westerbork

1959

Van: Haan, J.M.I.J.&nbsp; Aan: Departement van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Hoek van Holland&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: aanvraag om decharge aug. 1939 van het vluchtelingenoord te Reuver (uitgaven; leveranciers en medewerkers).&nbsp; Haan werd later ondercommandant in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork onder Schol.

Van: Haan, J.M.I.J.&nbsp; Aan: Departement van Bin. Zaken&nbsp; Plaats: Hoek van Holland&nbsp; Datum: 1939-09-16&nbsp; Onderwerp: aanvraag om decharge aug. 1939 van het vluchtelingenoord te Reuver (uitgaven; leveranciers en medewerkers).&nbsp; Haan werd later ondercommandant in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork onder Schol.

Brief van J.M.I.J. Haan aan het Departement van Binnenlands Zaken

Arbeitskarte van Henriette Clara Cohen-de Haaff Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: werkzaam voor DB 6, groep 13. met stempels van arts A. Bial (vrijstelling van dienst of lichte dienst).

Arbeitskarte van Henriette Clara Cohen-de Haaff Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-1944 Onderwerp: werkzaam voor DB 6, groep 13. met stempels van arts A. Bial (vrijstelling van dienst of lichte dienst).

Arbeitskarte van Heriette C. Cohen-de Haaff in kamp Westerbork

Ontwerp voor een wandschildering&nbsp; Getekend door: &nbsp;Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943&nbsp; Ontwerp voor illustratie op de wanden van een kinderzaal in het ziekenhuis.&nbsp; 'Rechte Seitenwand' staat onder de tekening geschreven.&nbsp;

Ontwerp voor een wandschildering&nbsp; Getekend door: &nbsp;Spier, J.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943&nbsp; Ontwerp voor illustratie op de wanden van een kinderzaal in het ziekenhuis.&nbsp; 'Rechte Seitenwand' staat onder de tekening geschreven.&nbsp;

Tekening/ontwerp van Jo Spier voor een muurschildering in de kinderzaal/kraamkamer van het ziekenhuis

Van: Walg, M. Aan: Blom, familie, Lager Westerbork, barak 15 Datum: 1943/1944 Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Onderwerp: ‘We zijn gezond. Gefeliciteerd met jullie huwelijksdag’…Kussen van pa, moe en Annie.

Van: Walg, M. Aan: Blom, familie, Lager Westerbork, barak 15 Datum: 1943/1944 Plaats: Bergen-Belsen&nbsp; Onderwerp: ‘We zijn gezond. Gefeliciteerd met jullie huwelijksdag’…Kussen van pa, moe en Annie.

Briefkaart van M. Walg aan de familie Blom-Walg vanuit Bergen-Belsen

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Commissioner for Migration Plaats: Jerusalem Datum: 1946-03-31 Onderwerp: verzoek van Clara om herenigd te worden met haar jongste dochter. Haar dochter heeft in onderduik de oorlog overleefd. Clara heeft haar niet meer gezien sinds haar arrestatie.&nbsp;

Van: Asscher-Pinkhof, Clara Aan: Commissioner for Migration Plaats: Jerusalem Datum: 1946-03-31 Onderwerp: verzoek van Clara om herenigd te worden met haar jongste dochter. Haar dochter heeft in onderduik de oorlog overleefd. Clara heeft haar niet meer gezien sinds haar arrestatie.&nbsp;

Brief van Clara Asscher-Pinkhof aan de Commissioner for Migration in Jerusalem

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-22 Onderwerp: om half zes in de morgen in Hooghalen aangekomen; onderweg in de trein kunnen slapen; hij heeft zich in Westerbork kunnen verfrissen; de mensen zijn er behoorlijk en het eten ook; slapen in een grote barak, driehoog; in de nacht per tram naar het Centraal Station vervoerd; in het kamp heerst een goede orde, een tegenstelling met de Schouwburg en de Joodse Raad; morgen waarschijnlijk weer verder; Daan gesproken; vanaf Hooghalen was het met bepakking een uur lopen; de schrijver is doodmoe…

Van: Egger, Julius Aan: Meijer, familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-07-22 Onderwerp: om half zes in de morgen in Hooghalen aangekomen; onderweg in de trein kunnen slapen; hij heeft zich in Westerbork kunnen verfrissen; de mensen zijn er behoorlijk en het eten ook; slapen in een grote barak, driehoog; in de nacht per tram naar het Centraal Station vervoerd; in het kamp heerst een goede orde, een tegenstelling met de Schouwburg en de Joodse Raad; morgen waarschijnlijk weer verder; Daan gesproken; vanaf Hooghalen was het met bepakking een uur lopen; de schrijver is doodmoe…

Briefkaart van Julius Egger aan de familie J. Meijer vanuit kamp Westerbork

Personen