In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Van: Magnus, Simon Geboren: 1924-03-31 Datum: 1944-02-14 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Uittreksel van het persoonsbewijs verstrekt door de gemeente Westerbork (hulpsecretarie kamp Westerbork).

Persoonsbewijs van Simon Magnus in kamp Westerbork

Van: Metzelaar-Barmes, Stelleke Aan: Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: Stelleke zit in de put; ‘ze zijn ons aan het emigreren’; verschillende vrienden moeten morgen nacht en de nacht erna naar Duitsland vertrekken; de spreuk van Reina: ‘alles sal reg kom’, geldt niet meer voor de Joodse gemeenschap; wat de dag van morgen brengt is onbekend; Sal en Stelleke waren van plan te gaan trouwen, maar het helpt niets, nu gaan ze misschien uit elkaar; Stelleke is al haar optimisme kwijt; ze dankt Reina voor de leuke foto's; Ab en Moontje waren bij Reina…

Van: Metzelaar-Barmes, Stelleke Aan: Reina Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1942 Onderwerp: Stelleke zit in de put; ‘ze zijn ons aan het emigreren’; verschillende vrienden moeten morgen nacht en de nacht erna naar Duitsland vertrekken; de spreuk van Reina: ‘alles sal reg kom’, geldt niet meer voor de Joodse gemeenschap; wat de dag van morgen brengt is onbekend; Sal en Stelleke waren van plan te gaan trouwen, maar het helpt niets, nu gaan ze misschien uit elkaar; Stelleke is al haar optimisme kwijt; ze dankt Reina voor de leuke foto's; Ab en Moontje waren bij Reina…

Brief van Stelleke Barmes aan Reina en allemaal vanuit Amsterdam

Van: Bram, Betje en Ies (gezin Abraham van Dam) Aan: (van Dam) Jo (Joseph), Frieda en Bobby (Jacques) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: dank voor pakketjes, stuur pakketje (potten met eten) op tijd in verband met het komende transport. het is een komen en gaan, 14 dagen geleden vertrokken bekenden, vandaag dinsdag vertrokken familie Levy en Jetje en bekenden; personen liggen in het ziekenhuis, Bram heeft in het ziekenhuis gelegen met maagklachten (Joop Katoen zit veel bij hem), Ies is opgeknapt en een beetje gewend aan het kampleven; &nbsp;Betje werkt in de keuken; het gezin Winnik kwam ook in het kamp met een grote groep. Ze konden iets van het thuisfront vertellen. Ze zijn vorige week doorgestuurd. Ies verteld aan zijn vriendjes in het kamp veel over Bobby.

Van: Bram, Betje en Ies (gezin Abraham van Dam) Aan: (van Dam) Jo (Joseph), Frieda en Bobby (Jacques) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-07-13 Onderwerp: dank voor pakketjes, stuur pakketje (potten met eten) op tijd in verband met het komende transport. het is een komen en gaan, 14 dagen geleden vertrokken bekenden, vandaag dinsdag vertrokken familie Levy en Jetje en bekenden; personen liggen in het ziekenhuis, Bram heeft in het ziekenhuis gelegen met maagklachten (Joop Katoen zit veel bij hem), Ies is opgeknapt en een beetje gewend aan het kampleven; &nbsp;Betje werkt in de keuken; het gezin Winnik kwam ook in het kamp met een grote groep. Ze konden iets van het thuisfront vertellen. Ze zijn vorige week doorgestuurd. Ies verteld aan zijn vriendjes in het kamp veel over Bobby.

Brief van Bram, Betje en Ies aan Jo, Frieda en Bobby vanuit kamp Westerbork

Einsatzstab Reichsleiter Rosenberg

Sluiting Joodse bedrijven

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-16, No. 70 Inhoud: Waardebonnen. Met ingang van 20 maart 1944 worden door alle kampinstellingen, waar kampingezetenen betalingen doen (warenhuis, cantine, kassa voor bonte avonden enz.) nog slechts waardebonnen als betaalmiddel gebruikt.

Lagerbefehl Westerbork, kamp 1944-03-16, No. 70 Inhoud: Waardebonnen. Met ingang van 20 maart 1944 worden door alle kampinstellingen, waar kampingezetenen betalingen doen (warenhuis, cantine, kassa voor bonte avonden enz.) nog slechts waardebonnen als betaalmiddel gebruikt.

Lagerbefehl No. 70

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: er komen enkele transporten binnen, al het personeel van Kattenburg, mensen uit Groningen, Leeuwarden, Maastricht,….; ongeveer 1000 personen ‘en hoe zien ze eruit’; &nbsp;morgen gaat een kennis van Werner naar Amsterdam, Stella zou iets aan hem mee kunnen geven; Kurt Hirschfeld en zijn jonge vrouw zijn op bezoek geweest. Zij hebben het over een kamertje dat zij zullen krijgen; Werner moet stoppen met schrijven, het is tijd om naar zijn barak te gaan.&nbsp;

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-11 Onderwerp: er komen enkele transporten binnen, al het personeel van Kattenburg, mensen uit Groningen, Leeuwarden, Maastricht,….; ongeveer 1000 personen ‘en hoe zien ze eruit’; &nbsp;morgen gaat een kennis van Werner naar Amsterdam, Stella zou iets aan hem mee kunnen geven; Kurt Hirschfeld en zijn jonge vrouw zijn op bezoek geweest. Zij hebben het over een kamertje dat zij zullen krijgen; Werner moet stoppen met schrijven, het is tijd om naar zijn barak te gaan.&nbsp;

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-13&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: extra rantsoen voor moeders; dieetvoedsel.

Mededeling&nbsp; Datum: 1943-11-13&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Onderwerp: extra rantsoen voor moeders; dieetvoedsel.

Mededeling over extra rantsoen voor moeders en dieetvoedsel

Arbeidskaart van: Gudema, Aron Afgegeven 1944-07-25 Bijz.: groep OD DB 3

Arbeidskaart van: Gudema, Aron Afgegeven 1944-07-25 Bijz.: groep OD DB 3

van Aron Gudema in kamp Westerbork

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Aan: Lierens, D. Van:&nbsp;Lierens, H. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-12 Onderwerp: verzenden van een pakket aan David Lierens, barak 68.

Bewijs van verzending van een pakket aan David Lierens in kamp Westerbork

Plattegrond Betreft een kaart opgemaakt door Kadaster betreffende het inmeten van een aantal bestaande en in aanbouw zijnde barakken. Verschillende meetmomenten. Dienstjaar: 1943

Plattegrond Betreft een kaart opgemaakt door Kadaster betreffende het inmeten van een aantal bestaande en in aanbouw zijnde barakken. Verschillende meetmomenten. Dienstjaar: 1943

Kadastrale plattegrond van barakken kamp Westerbork

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1945-01-16&nbsp; Verklaring betreffende het verkrijgen van kledingstukken voor werk in Theresienstadt.

Van: Leeven, van, A.&nbsp; Plaats: Theresienstadt&nbsp; Datum: 1945-01-16&nbsp; Verklaring betreffende het verkrijgen van kledingstukken voor werk in Theresienstadt.

Verklaring over werkkleding voor Aaron van Leeven

Plaatsen in kamp Westerbork

Ziekenhuisbarakken

Kinderafdeling

Polikiniek

Medisch laboratorium

Apotheek

Pedicure

Orthopedische instrumentenmakerij

Diëtiek

Tandarts

Van: Lt. Buijvoets (namens het Commissariaat van het Militair Gezag) Aan: Heijmans-de Lange, Joela en dochter Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-05 Onderwerp: Joela heeft een verblijfsadres in Roden gevonden en mag het kamp met haar dochter verlaten.

Van: Lt. Buijvoets (namens het Commissariaat van het Militair Gezag) Aan: Heijmans-de Lange, Joela en dochter Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-05 Onderwerp: Joela heeft een verblijfsadres in Roden gevonden en mag het kamp met haar dochter verlaten.

Verklaring dat Joela Heijmans-de Lange en haar dochter kamp Westerbork mogen verlaten

Personen