In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Verklaring van de Plaatselijk Commandant N.B.S. (Nederlandsche Binnenlandsche Strijdkrachten) te Lochem dat Jules Cohen, woonachtig in Lochem, volkomen politiek betrouwbaar is, 1 aug. 1945.

Verklaring

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-18 No. 2&nbsp; Inhoud: Reorganisatie kampleiding en organisatie, zes Afdelingen (Barnes, Montezinos, Vles, Cohen, David, Cohen, Zielke, Witsen, Cohen, Pisk, Spanier, Dresden, Wachsmann, Meents, de Jong, Schiff en Speijer; Herdenkings- bijeenkomst, v.d. Hak, viool; Bridgetournier (Mouw en Barend); gevraagd tolken; Engelsche lectuur inleveren voor in het kamp gelegerde militairen; Oorlogsoverzicht; Kledingmagazijn; radio-uitzending.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-18 No. 2&nbsp; Inhoud: Reorganisatie kampleiding en organisatie, zes Afdelingen (Barnes, Montezinos, Vles, Cohen, David, Cohen, Zielke, Witsen, Cohen, Pisk, Spanier, Dresden, Wachsmann, Meents, de Jong, Schiff en Speijer; Herdenkings- bijeenkomst, v.d. Hak, viool; Bridgetournier (Mouw en Barend); gevraagd tolken; Engelsche lectuur inleveren voor in het kamp gelegerde militairen; Oorlogsoverzicht; Kledingmagazijn; radio-uitzending.

De Westerborker nummer 2 van 18 april 1945

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Dragers van de urnen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-25&nbsp; Onderwerp: regeling herdenkingsdienst, organisatie van het bijzetten van urnen. De herdenkingsdienst begint in de schouwburg van het voormalige kamp Westerbork. Vervolgens zullen 20 urnen gevuld met de as van de 10 gefusilleerde verzetsstrijders door nabestaanden in het verzetsgraf worden bijgezet.

Van: Schoon, S.&nbsp; Aan: Dragers van de urnen&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1949-04-25&nbsp; Onderwerp: regeling herdenkingsdienst, organisatie van het bijzetten van urnen. De herdenkingsdienst begint in de schouwburg van het voormalige kamp Westerbork. Vervolgens zullen 20 urnen gevuld met de as van de 10 gefusilleerde verzetsstrijders door nabestaanden in het verzetsgraf worden bijgezet.

Brief van S. Schoon inzake bijzetten van de urnen

Van: Barend, Leonard Aan: Fam. Ankringa (schoonouders) Datum: poststempel 1942-01-13&nbsp; Betreft ansichtkaart door de heer Barend aan zijn schoonouders gestuurd. Hij deelt ze mede dat hij in werkkamp Orvelte zit en één keer in de drie weken naar huis mag. Hij hoopt rond de bevalling van zijn vrouw verlof te kunnen krijgen.

Van: Barend, Leonard Aan: Fam. Ankringa (schoonouders) Datum: poststempel 1942-01-13&nbsp; Betreft ansichtkaart door de heer Barend aan zijn schoonouders gestuurd. Hij deelt ze mede dat hij in werkkamp Orvelte zit en één keer in de drie weken naar huis mag. Hij hoopt rond de bevalling van zijn vrouw verlof te kunnen krijgen.

Ansichtkaart van Leonard Barend aan zijn vrouw vanuit het Joodse werkkamp Orvelte

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-21 No. 5&nbsp; Inhoud: Het Wilhelmus; culturele zaken, lezingen en voordrachten door R. Levison, W. Lenz en J. Wolf, lokatie barak 22 oude eetzaal van de ‘S’.; godsdienstoefening, voor hervormde Joden door de heer J.H. Wuestenink uit Hooghalen; vroegmis voor katholieke Joden; verkiezing hoofd Afdeling I (administratie en werkverdeling), D. Barmes en L. Haagman, stembureau wordt gevormd door H. Ottenstein, S. de Vries en de heer S. Polak; radio grote zaal; medische dienst, polikliniek, spreekuur S. van Zuiden, barak 81; inleveren was; badhuis, openingstijden; sport, handbal en voetbal, aanmelden bij J. Barend; oorlogsoverzicht; monument te Hooghalen, bijdrage kampbevolking voor de oprichting ervan.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-21 No. 5&nbsp; Inhoud: Het Wilhelmus; culturele zaken, lezingen en voordrachten door R. Levison, W. Lenz en J. Wolf, lokatie barak 22 oude eetzaal van de ‘S’.; godsdienstoefening, voor hervormde Joden door de heer J.H. Wuestenink uit Hooghalen; vroegmis voor katholieke Joden; verkiezing hoofd Afdeling I (administratie en werkverdeling), D. Barmes en L. Haagman, stembureau wordt gevormd door H. Ottenstein, S. de Vries en de heer S. Polak; radio grote zaal; medische dienst, polikliniek, spreekuur S. van Zuiden, barak 81; inleveren was; badhuis, openingstijden; sport, handbal en voetbal, aanmelden bij J. Barend; oorlogsoverzicht; monument te Hooghalen, bijdrage kampbevolking voor de oprichting ervan.

De Westerborker nummer 5 van 21 april 1945

Van: Swaab, David Aan: Rachel Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-01 Onderwerp: dagelijkse omstandigheden; kleding; pakjes; weersomstandigheden

Van: Swaab, David Aan: Rachel Plaats: werkkamp Diever B Datum: 1942-10-01 Onderwerp: dagelijkse omstandigheden; kleding; pakjes; weersomstandigheden

Brief van David Swaab aan Rachel vanuit werkkamp Diever B

Van: Querido, Levie Aan: Querido-Lever, Roosje Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-01-24 Onderwerp: in de Joodsche Schouwburg; op transport naar Vught; stuur pakketten…

Van: Querido, Levie Aan: Querido-Lever, Roosje Plaats: Hollandsche Schouwburg Datum: 1943-01-24 Onderwerp: in de Joodsche Schouwburg; op transport naar Vught; stuur pakketten…

Brief van Levie Querido aan zijn vrouw vanuit de Hollandsche Schouwburg

Joseph Eijl was actief voor de CPN, de communistische partij Nederland. Hij werd in februari 1941 opgepakt, nadat hij pamfletten voor de februaristaking had verspreid. Joseph Eijl werd overgebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen, het Oranjehotel. Joseph Eijl is op 13 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-20 No. 4&nbsp; Inhoud: Wie nu niet naar zijn krachten meewerkt; Goed nieuws, verhoging van het broodrantsoen; Mededeling van de kamppolitie, diefstal in het Casino, het bureau van de kamppolitie en recherche bevindt zich in barak 86, hoofd A. van Witsen; Electrische stroom alleen voor verlichting en watervoorziening, radio's en scheerapparaten; uitbreiding kamppolitie, oud-militairen worden verzocht zich te melden in barak 32, werkverdeling; sport, J. Barend neemt de organisatie ervan op zich; oorlogsoverzicht; postkantoor, openingstijden, barak 32; kantine; kledingmagazijn, barak 95, openingstijden; bridgedrive; melk- en etenskannen; was van vrijgezellen kan worden opgehaald.

De Westerborker Nieuws uit Kamp Westerbork 1945-04-20 No. 4&nbsp; Inhoud: Wie nu niet naar zijn krachten meewerkt; Goed nieuws, verhoging van het broodrantsoen; Mededeling van de kamppolitie, diefstal in het Casino, het bureau van de kamppolitie en recherche bevindt zich in barak 86, hoofd A. van Witsen; Electrische stroom alleen voor verlichting en watervoorziening, radio's en scheerapparaten; uitbreiding kamppolitie, oud-militairen worden verzocht zich te melden in barak 32, werkverdeling; sport, J. Barend neemt de organisatie ervan op zich; oorlogsoverzicht; postkantoor, openingstijden, barak 32; kantine; kledingmagazijn, barak 95, openingstijden; bridgedrive; melk- en etenskannen; was van vrijgezellen kan worden opgehaald.

De Westerborker nummer 4 van 20 april 1945

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Sonja moet naar Duitsland. Zij alleen. Haar zusters hebben uitstel gekregen; ze ligt op bed, ze is ziek; pak met kleren gestuurd, die ze niet meer draagt; ze hoopt dat ze niet weg hoef te gaan…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-05-05 Onderwerp: Sonja moet naar Duitsland. Zij alleen. Haar zusters hebben uitstel gekregen; ze ligt op bed, ze is ziek; pak met kleren gestuurd, die ze niet meer draagt; ze hoopt dat ze niet weg hoef te gaan…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer

Personen