In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Joodse gemeenten in Overijssel

Joodse gemeente Staphorst

Houtvesterij Assen Weekstaat Kas bij de Boschwachters. Datum: 1939-09-08 Alleen een vermelding van de uitgaven voor het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Houtvesterij Assen Weekstaat Kas bij de Boschwachters. Datum: 1939-09-08 Alleen een vermelding van de uitgaven voor het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork.

Weekstaat Houtvesterij Assen/Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-09-14&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Vader is enkele weken geleden naar een Joodse werkkamp vertrokken. Hij mag geen bezoek ontvangen, mag niet thuis komen en een keer in de week een brief schrijven. Ook een broer van hem onderging hetzelfde lot. Moeder is naar het ziekenhuis in Zwolle. Annie en Herta zijn alleen thuis.

Van: Aussen, Hertha&nbsp; Aan: Netty&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1942-09-14&nbsp; Onderwerp: belevenissen. Vader is enkele weken geleden naar een Joodse werkkamp vertrokken. Hij mag geen bezoek ontvangen, mag niet thuis komen en een keer in de week een brief schrijven. Ook een broer van hem onderging hetzelfde lot. Moeder is naar het ziekenhuis in Zwolle. Annie en Herta zijn alleen thuis.

Brief van Herta Aussen aan Netty vanuit Wijhe

Tweede Distributie Stamkaart No. 90093 Van: Boas, Esther Ruth Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 90093 Van: Boas, Esther Ruth Afgegeven: Amsterdam

Tweede distributiestamkaart van Esther Ruth Boas

Van: Querido, Levie Aan: het is uit te houden in de Schouwburg; transporten naar Vught; wie gaat naar Brandon (Joodse Raad); voorlopig eten genoeg voor een week…

Van: Querido, Levie Aan: het is uit te houden in de Schouwburg; transporten naar Vught; wie gaat naar Brandon (Joodse Raad); voorlopig eten genoeg voor een week…

Brief van Levie Querido vanuit de Hollandsche Schouwburg

Tweede Distributie Stamkaart No. 976531 Van: Boas, Marc Louis Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 976531 Van: Boas, Marc Louis Afgegeven: Amsterdam

Tweede distributiestamkaart van Marc Louis Boas

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062705 Van: Boas, Salomon Afgegeven: Amsterdam

Tweede distributiestamkaart van Salomon Boas

Tweede Distributie Stamkaart No. 062400 Van: Boas-Prins, Seraphina Afgegeven: Amsterdam

Tweede Distributie Stamkaart No. 062400 Van: Boas-Prins, Seraphina Afgegeven: Amsterdam

Tweede distributiestamkaart van S. Boas-Prins

Gebeurtenissen en groepen buiten kamp Westerbork

Bezetting Nederlands-Indië door Japan

Japanse krijgsgevangenen- en interneringskampen

KNIL

Religieus leven kamp Westerbork

Synagogebezoek kamp Westerbork

Kampleven Westerbork

Overnachten kamp Westerbork

Specifieke razzia's in Nederland

Razzia 20 juni 1943

Ziekenhuisbarakken

Tandarts

Van: Wolf, Rosa Aan: Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: angina; besmet door een patiënt, naar quarantaine overgebracht; schrijft de brief vanuit haar bed; verhalen dat iedereen weg moest gaan, heel Westerbork leeg; vele transporten uit Amsterdam weer doorgestuurd; werkenden in het kamp zijn voorlopig aan deportatie ontkomen; berichten dat zij voorlopig kunnen blijven; familie Engers ook in Westerbork aangekomen (barak 60), allen aan het werk; de familie adviseert Rosa om naar een ziekbarak te gaan. Rosa blijft liever in haar hoekje liggen, dan in de drukke ziekenhuisbarak (bijenkorf); Henny en Herman zijn met het laatste transport doorgegaan, Rosa heeft ze nog even kunnen spreken; een vrije dag voor het ziekenhuispersoneel ingevoerd; kennis uit Rotterdam, Fie van Gelderen (Rosalie van Gelderen-Stibbe?), werkzaam in de apotheek van het kamp. Ze woont in een huisje en heeft een kookplaat. Ze hebben samen een beetje gekookt met wat ze verzameld hadden; op bed denkt ze te veel na over de dingen, het is betergewoon aan het werk te gaan; koffer ontvangen, echter kwam er een bevel dat er geen koffers op transport mogen worden meegenomen. De koffer zal dus moeten achterblijven; nu nog vol levensmiddelen aan het voeteinde van haar bed; verzoek om verschillende dingen toe te sturen; stemming is optimistisch…

Van: Wolf, Rosa Aan: Been, D. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06 Onderwerp: angina; besmet door een patiënt, naar quarantaine overgebracht; schrijft de brief vanuit haar bed; verhalen dat iedereen weg moest gaan, heel Westerbork leeg; vele transporten uit Amsterdam weer doorgestuurd; werkenden in het kamp zijn voorlopig aan deportatie ontkomen; berichten dat zij voorlopig kunnen blijven; familie Engers ook in Westerbork aangekomen (barak 60), allen aan het werk; de familie adviseert Rosa om naar een ziekbarak te gaan. Rosa blijft liever in haar hoekje liggen, dan in de drukke ziekenhuisbarak (bijenkorf); Henny en Herman zijn met het laatste transport doorgegaan, Rosa heeft ze nog even kunnen spreken; een vrije dag voor het ziekenhuispersoneel ingevoerd; kennis uit Rotterdam, Fie van Gelderen (Rosalie van Gelderen-Stibbe?), werkzaam in de apotheek van het kamp. Ze woont in een huisje en heeft een kookplaat. Ze hebben samen een beetje gekookt met wat ze verzameld hadden; op bed denkt ze te veel na over de dingen, het is betergewoon aan het werk te gaan; koffer ontvangen, echter kwam er een bevel dat er geen koffers op transport mogen worden meegenomen. De koffer zal dus moeten achterblijven; nu nog vol levensmiddelen aan het voeteinde van haar bed; verzoek om verschillende dingen toe te sturen; stemming is optimistisch…

Brief van Rosa Wolf aan D. Been vanuit kamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-18 Onderwerp: zelfmoord gevallen (11 personen, woning boven); vader gekeurd voor een werkkamp in Drenthe; vader is hoopvol; razzia's…&nbsp;

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-07-18 Onderwerp: zelfmoord gevallen (11 personen, woning boven); vader gekeurd voor een werkkamp in Drenthe; vader is hoopvol; razzia's…&nbsp;

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Personen