We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 85 en een keukenbarak Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-11 &nbsp;

Plattegrond, aanzichten en doorsnede van barak 85 en een keukenbarak Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1959-11 &nbsp;

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 85 en een keukenbarak in het woonoord Schattenberg

Van: Waterman, Mirjam&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Oproep voor transport naar Bergen-Belsen op 19 mei 1944.

Van: Waterman, Mirjam&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-05-18 Oproep voor transport naar Bergen-Belsen op 19 mei 1944.

Oproep voor Mirjam Waterman voor een transport naar Bergen-Belsen

Gedeelte uit interview met Fraenkel, Alfred, Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad, bescherming pioniers in Amsterdam; helpen met ontvluchten van Max Windmüller, die Alfred als ordonnans voor de Joodse Raad in de trein naar kamp Westerbork ontmoette; hulp bij ontvluchtingen vanuit de trein, groot rangeerterrein (mogelijk Haren-Onnen of Winschoten); ontsnappingsplan van de hele Hachsjara-groep, het overvallen van een bewaakt kamp leek onmogelijk te zijn; stelen van Ausweisen in kamp Westerbork; ontvluchtingen (gewetensconflict), met een band van de OD, FK of Joodse Raad; &nbsp;over zijn eigen ontvluchting &nbsp;vanuit kamp Westerbork en daarna na het opheffen van de Joodse Raad in Amsterdam.

Gedeelte uit interview met Fraenkel, Alfred, Opgenomen door Mirjam Pinkhof-Waterman Datum: onbekend Onderwerp: werkzaam voor de Joodse Raad, bescherming pioniers in Amsterdam; helpen met ontvluchten van Max Windmüller, die Alfred als ordonnans voor de Joodse Raad in de trein naar kamp Westerbork ontmoette; hulp bij ontvluchtingen vanuit de trein, groot rangeerterrein (mogelijk Haren-Onnen of Winschoten); ontsnappingsplan van de hele Hachsjara-groep, het overvallen van een bewaakt kamp leek onmogelijk te zijn; stelen van Ausweisen in kamp Westerbork; ontvluchtingen (gewetensconflict), met een band van de OD, FK of Joodse Raad; &nbsp;over zijn eigen ontvluchting &nbsp;vanuit kamp Westerbork en daarna na het opheffen van de Joodse Raad in Amsterdam.

Interview met Alfred Fränkel opgenomen door Mirjam Pinkfof-Waterman

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-15 Onderwerp: Werner schrijft zijn brief in het Duits op verzoek van Stella. Hij bevindt zich in het kamertje van de familie Mahler; de meeste bezoekers van het kamertje zijn weer vertrokken, onder andere Max Witmond; er zijn een aantal nog aan het kaart spelen. iedereen brengt al het eetbare op zo'n avond bij elkaar; Werner woont sinds kort in een grote woonbarak; wanneer komt de dag dat we gelukkig kunnen samenleven?

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-11-15 Onderwerp: Werner schrijft zijn brief in het Duits op verzoek van Stella. Hij bevindt zich in het kamertje van de familie Mahler; de meeste bezoekers van het kamertje zijn weer vertrokken, onder andere Max Witmond; er zijn een aantal nog aan het kaart spelen. iedereen brengt al het eetbare op zo'n avond bij elkaar; Werner woont sinds kort in een grote woonbarak; wanneer komt de dag dat we gelukkig kunnen samenleven?

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: avondklok, om 20 uur thuis zijn; kans dat je dan opgehaald wordt. Dit is al veel mensen overkomen; de vader van Sonja wil echter niet dat ze de benen neemt; maken van een afspraak en maken van japonnen, een bericht kan aan de buschauffeur worden meegegeven…

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-09 Onderwerp: avondklok, om 20 uur thuis zijn; kans dat je dan opgehaald wordt. Dit is al veel mensen overkomen; de vader van Sonja wil echter niet dat ze de benen neemt; maken van een afspraak en maken van japonnen, een bericht kan aan de buschauffeur worden meegegeven…

Brief van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer vanuit Amsterdam

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 4139

Kampgeld 50 cent Plaats: Westerbork, kamp Serienummer: CC No. 4139

Kampgeld Lager Westerbork 50 cent

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: chef D.U.W. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-29 Onderwerp: Serre achter Huis 5. Uitleg over de reden waarom een serre aan dit huis zeer wenselijk/noodzakelijk is.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: chef D.U.W. e.a. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-09-29 Onderwerp: Serre achter Huis 5. Uitleg over de reden waarom een serre aan dit huis zeer wenselijk/noodzakelijk is.

Verzoek van Heikens voor de bouw van een serre bij huis 5 en de noodzaak ervan

Van: Levie-Elte, Lea&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-09-17&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank.

Van: Levie-Elte, Lea&nbsp; Aan: Lackrooy, Fam.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp, barak 64 Datum: 1943-09-17&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen hartelijk dank.

Briefkaart van Lea Levie-Elte aan familie Lackrooy vanuit kamp Westerbork

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1943-11-17 Onderwerp: de schrijfster heeft gelachen om de briefkaarten van Hanneke waarin ze schrijft niet zoveel boter toe te sturen; pakketpost; adviezen; hoeveel kinderen zijn er in het weeshuis; blijf het gezellig vinden en heerlijk dat mijnheer en mevrouw Birnbaum zo schattig zijn; lakens erg nodig?…

Van: tante Mien (moeder) Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1943-11-17 Onderwerp: de schrijfster heeft gelachen om de briefkaarten van Hanneke waarin ze schrijft niet zoveel boter toe te sturen; pakketpost; adviezen; hoeveel kinderen zijn er in het weeshuis; blijf het gezellig vinden en heerlijk dat mijnheer en mevrouw Birnbaum zo schattig zijn; lakens erg nodig?…

Brief van tante Mien aan Hanneke

Personen