In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Rode Kruis brief Van: Koller, Arnold, Aan: Koller, Jakob, Plaats: Westerbork, kamp, Datum: 1943-03-31, Onderwerp: verzoek om voor certificaat te zorgen voor Palestina.

Rode Kruis brief Van: Koller, Arnold, Aan: Koller, Jakob, Plaats: Westerbork, kamp, Datum: 1943-03-31, Onderwerp: verzoek om voor certificaat te zorgen voor Palestina.

Brief van Arnold Koller aan Jacob Koller vanuit kamp Westerbork via het Rode Kruis

Anti-Joodse maatregelen

Persoonsbewijzen van Joden voorzien van een J

Plaatsen in kamp Westerbork

LaWa

Van: Departement van Financien Aan: Abrahams, J.M. Plaats: Deventer Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Verwijdering uit den openbaren dienst van personen die met Joden gehuwd zijn.

Van: Departement van Financien Aan: Abrahams, J.M. Plaats: Deventer Datum: 1943-04-01 Onderwerp: Verwijdering uit den openbaren dienst van personen die met Joden gehuwd zijn.

Brief van het Departement van Financiën aan J. M. Abrahams

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Afdeling Hengelo (O), Deldenerstraat 68.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-19 Mededeling van de afdeling registratie van Westerbork: de bagagecontrole is verscherpt; goud, geld, levensmiddelen en bagage worden ingehouden. Grote zendingen zenden aan afd. Voorzorg of ziekenhuis.

Van: Joodsche Raad voor Amsterdam.&nbsp; Aan: Afdeling Hengelo (O), Deldenerstraat 68.&nbsp; Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-11-19 Mededeling van de afdeling registratie van Westerbork: de bagagecontrole is verscherpt; goud, geld, levensmiddelen en bagage worden ingehouden. Grote zendingen zenden aan afd. Voorzorg of ziekenhuis.

Foto van een brief van Joodsche Raad voor Amsterdam aan de Afdeling Hengelo (foto)

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Vervolg blad inv.nr 2109-1 Beilen, Zwolle, Amsterdam, IJsselmonde, Arnhem… naar kamp Westerbork op zaterdag 3 oktober 1942. Utrecht: 1942-10-01 Het gaat hier om transporten vanuit Joodse werkkampen en familieleden vanuit verschillende plaatsen. Deze binnenkomende transporten met duizenden personen hebben in kamp Westerbork tot een grote chaos geleid.&nbsp;

Dienstregeling van verschillende treinen naar kamp Westerbork op 3 oktober 1942

Foto van Leopold Linder in de zandbak van de kleuterschool aan de Krugerlaan in Gouda.

Foto van Leopold Linder in de zandbak van de kleuterschool aan de Krugerlaan in Gouda.

Foto van Leopold Linder

Joodse vluchtelingen

Vluchtelingenbeleid Nederlandse regering

Kindertransporten

Van: tante Mien, moeder Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: pakketje aan het inpakken (beschrijving van de inhoud), het is zondag; pakketjes ontvangen?; pakketje verloren gegaan; graag ontvangst bevestiging; Hanneke houdt van de boeken van Karl May; moeder zoekt schoen, veiligheidsspelden en een rugzak voor Hanneke.

Van: tante Mien, moeder Aan: Hanneke Plaats: Amstelveen Datum: 1944 Onderwerp: pakketje aan het inpakken (beschrijving van de inhoud), het is zondag; pakketjes ontvangen?; pakketje verloren gegaan; graag ontvangst bevestiging; Hanneke houdt van de boeken van Karl May; moeder zoekt schoen, veiligheidsspelden en een rugzak voor Hanneke.

Brief van moeder aan Hanneke

Personen