In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Weinreb vrijstelling

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-14 Onderwerp: gelukstelegram om te feliciteren in verband met een benoeming.

Van: Blits-Lam, Sonja Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-01-14 Onderwerp: gelukstelegram om te feliciteren in verband met een benoeming.

Telegram van Sonja Blits-Lam aan de familie Veer in verband met een benoeming

Van: Inspectie der Domeinen&nbsp; Aan: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1950-09-30&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; discussie over onderhoud en beheer (eventueel in erfpacht aan de gemeente Westerbork).

Van: Inspectie der Domeinen&nbsp; Aan: Houtvester in de houtvesterij Assen&nbsp; Plaats: Zwolle&nbsp; Datum: 1950-09-30&nbsp; Onderwerp: crematorium te Westerbork; discussie over onderhoud en beheer (eventueel in erfpacht aan de gemeente Westerbork).

Brief van Inspectie der Domeinen aan de houtvester in de Houtvesterij Assen

Van: van Keizer, B (Bep)&nbsp; Aan: Franken, H. Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-06-18 Onderwerp: de eerste drie dagen in het kamp was de schrijfster verdoofd; kracht om het te verwerken; chef keuken van een ziekenbarak (tekening), waar 260 patiënten liggen; de keuken is primitief, zonder gootsteen, aanrecht of watervoorziening; het water halen ze aan het einde van de zaal. Hier zijn waslokalen met kranen; in de keuken maken ze het brood klaar, wassen af; halen alles wat men nodig heeft en delen het eten uit; van 7 uur in de ochtend tot 7 uur in de avond is ze hier werkzaam; gezellig werk samen met dokters en verpleegsters…

Van: van Keizer, B (Bep)&nbsp; Aan: Franken, H. Plaats: Westerbork, kamp, barak 85 Datum: 1943-06-18 Onderwerp: de eerste drie dagen in het kamp was de schrijfster verdoofd; kracht om het te verwerken; chef keuken van een ziekenbarak (tekening), waar 260 patiënten liggen; de keuken is primitief, zonder gootsteen, aanrecht of watervoorziening; het water halen ze aan het einde van de zaal. Hier zijn waslokalen met kranen; in de keuken maken ze het brood klaar, wassen af; halen alles wat men nodig heeft en delen het eten uit; van 7 uur in de ochtend tot 7 uur in de avond is ze hier werkzaam; gezellig werk samen met dokters en verpleegsters…

Briefkaart van B. Keizer aan Ds. H. Franken vanuit kamp Westerbork

Van: de Haaff, Nathan (en Clara) Aan: Jetty en Nathan (Cohen-de Haaff) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: brief van moeder en Clara uit het ziekenhuis van het kamp zeker ontvangen; de patiënten gaan vooruit; dank voor de pakketten; over bezoeken binnen het kamp en de vrijlating van een bekende; pakketjes voorlopig naar oom Pienas (Levie) sturen, je kan het immers nooit weten; broodzakken dubbel ontvangen; veel zaken weggegeven, de rest gaat retour; overvloed dankzij de vele pakketjes… &nbsp;

Van: de Haaff, Nathan (en Clara) Aan: Jetty en Nathan (Cohen-de Haaff) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-04-01 Onderwerp: brief van moeder en Clara uit het ziekenhuis van het kamp zeker ontvangen; de patiënten gaan vooruit; dank voor de pakketten; over bezoeken binnen het kamp en de vrijlating van een bekende; pakketjes voorlopig naar oom Pienas (Levie) sturen, je kan het immers nooit weten; broodzakken dubbel ontvangen; veel zaken weggegeven, de rest gaat retour; overvloed dankzij de vele pakketjes… &nbsp;

Brief van Nathan de Haaff aan Jetty en Nathan vanuit kamp Westerbork

Personen