In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Reindorp, Herman Aan: Zondervan, dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-16&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen&nbsp; Bijz.: met toevoeging barak 22 O.D. zaal 2&nbsp; &nbsp;

Van: Reindorp, Herman Aan: Zondervan, dhr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1943-07-16&nbsp; Onderwerp: pakket ontvangen&nbsp; Bijz.: met toevoeging barak 22 O.D. zaal 2&nbsp; &nbsp;

Briefkaart van Herman Reindorp aan de heer Zondervan vanuit kamp Westerbork

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: negatieve stemming bij Werner als van de vele transporten, de honderden en duizenden die vertrekken, voor de meeste personen kan hij niets doen; over stappen die moeten worden genomen voor in ondertrouw gaan; bericht uit het Oosten van een kennis via Amsterdam. Zij werken in een kolenmijn en krijgen loon; stoppen met schrijven, het licht gaat uit; Werner zou graag gaan zwemmen…

Van: Stertzenbach, Werner Aan: Stella Plaats: Westerbork, Kamp Datum: 1942-08-28 Onderwerp: negatieve stemming bij Werner als van de vele transporten, de honderden en duizenden die vertrekken, voor de meeste personen kan hij niets doen; over stappen die moeten worden genomen voor in ondertrouw gaan; bericht uit het Oosten van een kennis via Amsterdam. Zij werken in een kolenmijn en krijgen loon; stoppen met schrijven, het licht gaat uit; Werner zou graag gaan zwemmen…

Brief van Werner Stertzenbach aan Stella Pach vanuit kamp Westerbork

Foto van kinderen in kamp Schattenberg. De tafel waarop de kinderen spelen (voor barak 45) werd ook als tafeltennistafel gebruikt. Het jongentje dat zitten op de tafel naar de camera kijkt is Marius Bloemhard. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).

Foto van kinderen in kamp Schattenberg. De tafel waarop de kinderen spelen (voor barak 45) werd ook als tafeltennistafel gebruikt. Het jongentje dat zitten op de tafel naar de camera kijkt is Marius Bloemhard. Datum: 1950 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring).

Foto van Indische kinderen in (kamp) Schattenberg

Bewijs Aan: de heer kampcommandant te Westerbork Betreft: Snoek, Hermine Onderwerp: politiek betrouwbaar bevonden Datum: 1945-05-28

Bewijs Aan: de heer kampcommandant te Westerbork Betreft: Snoek, Hermine Onderwerp: politiek betrouwbaar bevonden Datum: 1945-05-28

Bewijs betreffende politieke betrouwbaarheid Hermine Snoek

Portretfoto van Meijer, Leo.&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1942-1944&nbsp;

Portretfoto van Meijer, Leo.&nbsp; Plaats: kamp Westerbork Datum: 1942-1944&nbsp;

Leo Meijer gefotografeerd door Breslauer in kamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Visser, Barend, 18-10-12, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonder-Ausweis&nbsp; Visser, Barend, 18-10-12, B21 ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten (DB 2). Gültig nur in O.D. Begleitung

Sonderausweis van Barend Visser

Van: Dr. Ticho, Max Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-06-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste in het jaar 1938.

Van: Dr. Ticho, Max Aan: Tauber-Büks, Helene Plaats: Wenen Datum: 1938-06-30 Onderwerp: Helene is werkzaam geweest als stenotypiste in het jaar 1938.

Verklaring dat HeleneTauber-Büks als stenotypiste werkzaam is geweest voor Dr. Max Ticho in 1938

Sinterklaasfeest met de familie Mendels uit Groningen, familie Wiltjer uit Assen en de familie Poelgeest uit Haarlem. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1940.&nbsp;

Sinterklaasfeest met de familie Mendels uit Groningen, familie Wiltjer uit Assen en de familie Poelgeest uit Haarlem. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1939-1940.&nbsp;

Sinterklaasfeest in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 25.

Maker: Breslauer, W.R. Still uit de Westerborkfilm Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: kampgevangenen aan het voetballen op de appelplaats van het kamp. De wedstrijd wordt bekeken door lotgenoten, jong en oud. Op de achtergrond barak 25.

Foto van een still uit de Westerborkfilm

Portretfoto van Leo Meijer Kamp Westerbork, 1943-1944.

Portretfoto van Leo Meijer Kamp Westerbork, 1943-1944.

Portret van Leo Meijer gemaakt door Breslauer in kamp Westerbork

Van: Kruijer, I. Aan: Fam. A. Calligaro Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-24 Onderwerp: omstandigheden, vraag om pakketten Bijz.: op briefpapier kamp Vught

Van: Kruijer, I. Aan: Fam. A. Calligaro Plaats: Vught, kamp Datum: 1943-03-24 Onderwerp: omstandigheden, vraag om pakketten Bijz.: op briefpapier kamp Vught

Brief van I. Kruijer aan A. Calligaro vanuit kamp Vught

Document met gegevens van Henriëtte Polak.&nbsp; Zij is op 1945-05-25 vertrokken naar Bern (Zwitserland).

Document met gegevens van Henriëtte Polak.&nbsp; Zij is op 1945-05-25 vertrokken naar Bern (Zwitserland).

Document met gegevens van Henriëtte Polak in Zwitserland

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Total Verruckt Datum: 1944-06-

Programmablad Buhne Lager Westerbork Voorstelling: Total Verruckt Datum: 1944-06-

Programma

De Westerborker Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: reorganisatie van de kampleiding, hoofden van de verschillende afdelingen; herdenkingsbijeenkomst; bridge toernooi; tolken; Engelse lectuur; oorlogs-overzicht; kledingmagazijn en radio-uitzending.

De Westerborker Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1945-04-18 Onderwerp: reorganisatie van de kampleiding, hoofden van de verschillende afdelingen; herdenkingsbijeenkomst; bridge toernooi; tolken; Engelse lectuur; oorlogs-overzicht; kledingmagazijn en radio-uitzending.

De Westerborker nummer 2 van 18 april 1945

Personen