In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Tekst van een lied van Johnny en Jones getiteld: ‘Wij slopen met muziek’

Tekst van een lied van Johnny en Jones getiteld: ‘Wij slopen met muziek’

Lied van Johnny en Jones geschreven in kamp Westerbork met de titel 'Wij slopen met muziek'

Gedicht ‘Hoe lang nog’ Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: De schrijfster, gemengd-gehuwd, vraagt zich in het gedicht af hoe lang ze nog in kamp Westerbork moet blijven. Geschreven op de achterkant van een Prüfungs-Ergebnis.

Gedicht ‘Hoe lang nog’ Van: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: De schrijfster, gemengd-gehuwd, vraagt zich in het gedicht af hoe lang ze nog in kamp Westerbork moet blijven. Geschreven op de achterkant van een Prüfungs-Ergebnis.

Gedicht geschreven in het kamp door Esther Boom-Jacobs

Van: Ziegler, E. Aan: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-15 Onderwerp: verzoek tot het mee mogen nemen bij ontslag van door hem gecomponeerde muziek en liederen, en een matras, dat ook zijn eigendom is.

Van: Ziegler, E. Aan: Buijvoets, J.G. 1e luitenant Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-15 Onderwerp: verzoek tot het mee mogen nemen bij ontslag van door hem gecomponeerde muziek en liederen, en een matras, dat ook zijn eigendom is.

Verzoek van Erich Ziegler om zijn gecomponeerde muziek en een matras te mogen meenemen

Plaatsen in kamp Westerbork

Barak 107

Verbouwen gebouwen kamp Westerbork

Verbouwen exterieur gebouwen kamp Westerbork

Notitie van een bekendmaking betr. gemengde huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: alle personen die gemengd gehuwd zijn en zich tot sterilisatie hebben bereid verklaard moeten een nieuwe verklaring ondertekenen. Het gaat om bekendmakingen die deels in de barak te lezen zijn, maar ook mondeling worden verspreid. In verband met de doofheid van Estella worden noties van bekendmakingen gemaakt, zodat zij deze kan lezen.

Notitie van een bekendmaking betr. gemengde huwelijken Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-06-11 Onderwerp: alle personen die gemengd gehuwd zijn en zich tot sterilisatie hebben bereid verklaard moeten een nieuwe verklaring ondertekenen. Het gaat om bekendmakingen die deels in de barak te lezen zijn, maar ook mondeling worden verspreid. In verband met de doofheid van Estella worden noties van bekendmakingen gemaakt, zodat zij deze kan lezen.

Notitie van een bekendmaking betreffende gemengde huwelijken

Doorgangskamp Westerbork

Woonoord Schattenberg

Commandantswoning

1942

Mei 1942

Spoorlijn kamp Westerbork

Smalspoor kamp Westerbork

Van: de een arts en de barakleider van de strafbarak Aan: Lobstein, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-01 Onderwerp: Adriaan krijgt dienstvrij voor een dag op advies van een arts, stafbarak, bed nummer 810.&nbsp;

Van: de een arts en de barakleider van de strafbarak Aan: Lobstein, A. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-01 Onderwerp: Adriaan krijgt dienstvrij voor een dag op advies van een arts, stafbarak, bed nummer 810.&nbsp;

Bewijs voor een dag dienstvrij voor A. Lobstein in kamp Westerbork

Personen