In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-06-09 Onderwerp: de namen van meer dan zestig kampgevangenen, die werkzaam zijn geweest voor de FK. &nbsp;

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-06-09 Onderwerp: de namen van meer dan zestig kampgevangenen, die werkzaam zijn geweest voor de FK. &nbsp;

Namenlijst van de Fliegende Kolonne, de bagage afdeling

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: De Fliegende Kolonne (FK) Datum: 1943-03-23 Onderwerp: namen van kampgevangenen werkzaam voor de FK. Op de lijst is een driedeling gemaakt: -personen met een Rode Z (stempel) (A.K., Alte Kampinsassen);&nbsp; -personen werkzaam voor de Zentralstelle (Bagageafdeling kamp Westerbork, z.g. Politiesperre); &nbsp; -personen zonder stempel.

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Van: Magnus, Leon Geboren: 1926-05-30 Datum: 1945-06-06 Plaats: Theresienstadt Onderwerp: Repatriëring met als wens Amsterdam te kunnen wonen.&nbsp;

Registratiekaart van Leon Magnus in verband met zijn repatriëring

Van: Magnus, Simon Toestemming om het kamp te verlaten voor werkzaamheden in de gemeenten Westerbork, Beilen en Rolde. Het bewijs is geldig tot 23-9-1943.

Van: Magnus, Simon Toestemming om het kamp te verlaten voor werkzaamheden in de gemeenten Westerbork, Beilen en Rolde. Het bewijs is geldig tot 23-9-1943.

Ausweis van Simon Magnus met toestemming buiten kamp Westerbork te werken

Van: Buijvoets, J. G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven korte notitie: 250 tafels en 500 banken.

Van: Buijvoets, J. G. Aan: Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946 Onderwerp: handgeschreven korte notitie: 250 tafels en 500 banken.

Notitie van J.G. Buijvoets over vrijgekomen kant van de barakken

Gedicht van I. van Nierop met de titel ‘Westerbork mij een Zorg’&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: gevangenis; aankomst kamp Westerbork; strafgeval; dagelijkse leven; aanpassen.&nbsp;

Gedicht van I. van Nierop met de titel ‘Westerbork mij een Zorg’&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944 Onderwerp: gevangenis; aankomst kamp Westerbork; strafgeval; dagelijkse leven; aanpassen.&nbsp;

Gedicht van I. van Nierop met de titel 'Westerbork mij ook een Zorg'

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Van: Buijvoets, Jan Aan: mijn allerliefste aanstaande vrouw Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1946-08-13 Onderwerp: over het aanstaande huwelijk; de avonds ervoor in stromende regen in het kamp gekomen. Collega Tom dekker en zijn vrouw keken vreemd op. Ze hadden Jan niet verwacht. Fijne dagen gehad in hartje Brabant; vanmorgen heeft hij hard gewerkt, zijn service dress aangedaan en de middag in het kamp doorgebracht; koffietafel met verschillende burgemeesters (Assen, Zuidlaren en Emmen); ' s middag nog gesproken met de commissaris van de Koningin; de wethouder van van Westerbork zal proberen eieren te regelen…

Brief van Jan Buijvoets aan zijn verloofde vanuit Interneringskamp Westerbork

Van: de ondercommandant van de Bewakingstroepen (N.B.S.) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-27 Onderwerp: waarom een bewaker 1.15 nodig had om een werkploeg af te leveren in het kamp.

Van: de ondercommandant van de Bewakingstroepen (N.B.S.) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-27 Onderwerp: waarom een bewaker 1.15 nodig had om een werkploeg af te leveren in het kamp.

Rapport van de ondercommandant van de N.B.S over het gedrag van een bewaker

Van: Groenewoudt-Blog, Mina Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-23 Onderwerp: we hebben allemaal te lijden; het schijnt volgens de schrijfster dat Sonja Blits geen eens weet dat haar man al lang vermoord is. Sonja gaat met allerlei mannen om. De schrijfster haar echtgenoot was op hetzelfde moment als Sonja's man opgepakt….Zij gedraagt zich anders.

Van: Groenewoudt-Blog, Mina Aan: Veer, familie Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-23 Onderwerp: we hebben allemaal te lijden; het schijnt volgens de schrijfster dat Sonja Blits geen eens weet dat haar man al lang vermoord is. Sonja gaat met allerlei mannen om. De schrijfster haar echtgenoot was op hetzelfde moment als Sonja's man opgepakt….Zij gedraagt zich anders.

Brief van Mina Groenewoudt-Blog aan de familie Veer

Van: ondercommandant Aan: commandant van het Interneringskamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: onvoldoende bewakingspersoneel om de werkploegen te kunnen begeleiden voor hun werk buiten het kamp.

Van: ondercommandant Aan: commandant van het Interneringskamp Westerbork Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-31 Onderwerp: onvoldoende bewakingspersoneel om de werkploegen te kunnen begeleiden voor hun werk buiten het kamp.

Rapport van de ondercommandant aan de commandant van het Interneringskamp Westerbork

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-17 Onderwerp: fouilleren kampbevolking, inbeslagname levensmiddelen, opmerking van Samuel Dresden.

Van: Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe Aan: Den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe Plaats: Te Velde Datum: 1945-05-17 Onderwerp: fouilleren kampbevolking, inbeslagname levensmiddelen, opmerking van Samuel Dresden.

Brief van Militair Commissaris voor de Provincie Drenthe aan den heer Provincialen Voedselcommissie voor Drenthe

Dienstreglement voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Kampregels voor Dienstbereich 8 (Werkstatten II)

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Bewakingsdetachement. N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-04 Onderwerp: onduldbare toestanden in het Heidekamp (vrouwelijke gedetineerden die werkzaamheden verrichten, het schillen van aardappelen moet in de Centrale keuken gebeuren, radiotoestellen die zonder toestemming naar het Heidelager/Heidekamp zijn overgebracht).&nbsp;

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Commandant Bewakingsdetachement. N.B.S. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-06-04 Onderwerp: onduldbare toestanden in het Heidekamp (vrouwelijke gedetineerden die werkzaamheden verrichten, het schillen van aardappelen moet in de Centrale keuken gebeuren, radiotoestellen die zonder toestemming naar het Heidelager/Heidekamp zijn overgebracht).&nbsp;

Briefkaart H. de Jong aan E. de Jong-Cohen vanuit Amsterdam

Personen