In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringkskamp Datum: 1947-01-29 Onderwerp: zending peulvruchten uit Delft.

Van: Heikens, Hoofd Inwendige Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringkskamp Datum: 1947-01-29 Onderwerp: zending peulvruchten uit Delft.

Brief van de heer Heikens aan J.G. Buijvoets over zending van peulvruchten uit Delft

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Van: Burgemeester en Wethouders Westerbork Aan: directeur van Staatsbosbeheer Plaats: Westerbork Datum: 1950-09-22 Onderwerp: Hinderwet, verzoek van het Ministerie van Oorlog tot oprichting van schiet-, mortier- en handgranaatbanen. De barakken in Schattenberg zijn dan bewoond door repatrianten uit Nederlands Indië. De Genie heeft barak 59 in gebruik als schijvenloods voor de schietbanen. &nbsp;

Brief van B. en W. Westerbork aan de directeur van Staatsbosbeheer

Aan: tante, oom en Bobby (gezin Joseph van Dam) Van: Carolina de Winter (nicht) Plaats: Huizum (Leeuwarden) Datum: 1942-10-06 Onderwerp: Carolina schrijft de brief, omdat haar moeder al zoveel te schrijven heeft; het vertrek van familieleden naar kamp Westerbork. Het zou een geruststelling zijn als zij ook weggingen, misschien ziet ze dan haar vader Salomon Winter en haar zojuist vertrokken oom en tante (Tas-van Dam); flink zijn; is oom Abraham nog in Amsterdam?&nbsp;

Aan: tante, oom en Bobby (gezin Joseph van Dam) Van: Carolina de Winter (nicht) Plaats: Huizum (Leeuwarden) Datum: 1942-10-06 Onderwerp: Carolina schrijft de brief, omdat haar moeder al zoveel te schrijven heeft; het vertrek van familieleden naar kamp Westerbork. Het zou een geruststelling zijn als zij ook weggingen, misschien ziet ze dan haar vader Salomon Winter en haar zojuist vertrokken oom en tante (Tas-van Dam); flink zijn; is oom Abraham nog in Amsterdam?&nbsp;

Brief van Carolina de Winter aan haar oom en tante in Amsterdam vanuit Huizum

Foto van de haven van het Oranjekanaal. Te zien is onder andere het smalspoortreintje met lorries, ook wel de Sik genoemd. Het treintje zorgde voor een verbinding tussen het kamp en het Oranjekanaal. Daarnaast op de achtergrond een woonwagen. Datum: 1943/1944 Plaats: Westerbork, kamp (Oranjekanaal). De foto is waarschijnlijk gemaakt door Werner Breslauer.

Foto van de haven van het Oranjekanaal. Te zien is onder andere het smalspoortreintje met lorries, ook wel de Sik genoemd. Het treintje zorgde voor een verbinding tussen het kamp en het Oranjekanaal. Daarnaast op de achtergrond een woonwagen. Datum: 1943/1944 Plaats: Westerbork, kamp (Oranjekanaal). De foto is waarschijnlijk gemaakt door Werner Breslauer.

Foto van de haven van het Oranjekanaal en het smalspoortreintje met lorries van kamp Westerbork

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kroon, A. Hoofd Afd. III, bureau C. te Den Haag Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-04-05 Onderwerp: ter beschikkingstelling van de woning van dr. Boerma. I.v.m. onderbezetting van verplegend personeel, wordt onverwijld een woning toegewezen aan dhr. A. Mulder, hoofdverpleger-administrateur.&nbsp; Deze woning (huis 7) is ontruimd door de voormalig kamppredikant ds. Bardeloos.

Van: Buijvoets, J.G. Aan: Kroon, A. Hoofd Afd. III, bureau C. te Den Haag Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-04-05 Onderwerp: ter beschikkingstelling van de woning van dr. Boerma. I.v.m. onderbezetting van verplegend personeel, wordt onverwijld een woning toegewezen aan dhr. A. Mulder, hoofdverpleger-administrateur.&nbsp; Deze woning (huis 7) is ontruimd door de voormalig kamppredikant ds. Bardeloos.

Brief van J.G. Buijvoets aan A. Kroon over ter beschikkingstelling van huis 7 aan de heer A. Mulder

Vrijstellingen van deportatie vanuit kamp Westerbork

Frontkämpfer Sperre kamp Westerbork

Bewijs Van: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1943 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Reinigungsdienst van het Lagerkrankenhaus

Bewijs Van: Jong-Cohen, de, Estella Plaats: Westerbork, kamp Datum: juli 1943 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Reinigungsdienst van het Lagerkrankenhaus

Bewijs dat Estella de Jong-Cohen is ingedeeld bij de Reiningsdienst van het kampziekenhuis

Personen