In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Schema elektrische installatie, weersafhankelijke regeling&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1958-06

Schema elektrische installatie, weersafhankelijke regeling&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Datum: 1958-06

Plattegrond van de elektrische installatie instalatie in het woonoord Schattenberg

Van: de kampcommandant (Th. Kockx) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: nachtdienst. Aantal wachturen per nacht moet verstrekt worden.

Van: de kampcommandant (Th. Kockx) Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1945-05-29 Onderwerp: nachtdienst. Aantal wachturen per nacht moet verstrekt worden.

Verzoek van commandant Kockx aan commandant J.G. Buijvoets

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 321 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Snatager, Emanuel geb. 09-05-43 overleden te Westerbork op 26-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie&nbsp; Datum: 01-06-1943 Nr. 321 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Snatager, Emanuel geb. 09-05-43 overleden te Westerbork op 26-05-1943 op 31-05-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Emanuel Snatager

Van: Verduin,R. Met pasfoto en stempel J Tevens stempel met tekst: Inhaber dieses ausweises ist auf weiteres vom arbeitseinsatz freigestellt Datum: 1942

Van: Verduin,R. Met pasfoto en stempel J Tevens stempel met tekst: Inhaber dieses ausweises ist auf weiteres vom arbeitseinsatz freigestellt Datum: 1942

Persoonsbewijs van R. Verduin

Van: Meyer de Vries&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1941-06-25&nbsp; Onderwerp: suggesties opschroeven werkprestaties Joodse vluchtelingen. De schrijver is zich wel bewust van het feit dat de werkverschaffing in kamp Westerbork niet te vergelijken is met de werkverschaffing elders, gezien de achtergrond van de kampbewoners; Huisman en Schol.

Van: Meyer de Vries&nbsp; Aan: Directeur Staatsbosbeheer&nbsp; Plaats: Den Haag&nbsp; Datum: 1941-06-25&nbsp; Onderwerp: suggesties opschroeven werkprestaties Joodse vluchtelingen. De schrijver is zich wel bewust van het feit dat de werkverschaffing in kamp Westerbork niet te vergelijken is met de werkverschaffing elders, gezien de achtergrond van de kampbewoners; Huisman en Schol.

Brief van Meyer de Vries aan de directeur van Staatsbosbeheer

Plattegrond met riolering en gevels van barak 12&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-08-24 Opmerking: riolering en woonfunctie

Plattegrond met riolering en gevels van barak 12&nbsp; Woonoord Schattenberg&nbsp; Schaal: 1:100&nbsp; Datum: 1965-08-24 Opmerking: riolering en woonfunctie

Plattegrond met aanzichten en doorsnede van barak 12 in het woonoord Schattenberg

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 369 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Dam, Grietje geb. 23-12-68 overleden te Westerbork op 17-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 23-06-1943 Nr. 369 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van: Van Dam, Grietje geb. 23-12-68 overleden te Westerbork op 17-06-1943 op 18-06-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Grietje van Dam

Mededeling Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-09 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Kartoffelkuche en moet zich daar zo spoedig mogelijk melden.

Mededeling Van: Verwaltung D.B. Arbeitszentrale Aan: Boom-Jacobs, Esther Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-09-09 Onderwerp: ze is ingedeeld bij de Kartoffelkuche en moet zich daar zo spoedig mogelijk melden.

Mededeling voor Esther Boom-Jacobs zich te melden bij de aardappelkeuken

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 168 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Valensa, Hendrika geb. 14-02-66 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie Datum: 07-04-1943 Nr. 168 De Ambtenaar van den Burgerlijken Stand in het Lager Westerbork verklaart, er van kennis te hebben genomen, dat het lijk van:&nbsp; Valensa, Hendrika geb. 14-02-66 overleden te Westerbork op 03-04-1943 op: 05-04-1943 is gecremeerd.

Bewijs van crematie in kamp Westerbork betreffende Hendrika Valensa

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Volgens besluit van de kampcommandant is hij geselecteerd voor het transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Bekendmaking Aan: Cohen, Jules Plaats: Westerbork, kamp Volgens besluit van de kampcommandant is hij geselecteerd voor het transport naar Theresiënstadt op 4 april 1944.

Oproep voor transport aan Jules Cohen

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-06-01 Onderwerp: Annie heeft een dochter gekregen; over zorg en dergelijke; goede relatie…

Van: Roos-Gosschalk, H. Aan: Annie en andere gezinsleden Plaats: Deventer Datum: 1938-06-01 Onderwerp: Annie heeft een dochter gekregen; over zorg en dergelijke; goede relatie…

Brief van H. Roos-Gosschalk aan Annie... vanuit Deventer

Van: Ned. Beheersinstituut vert. Assen Aan: Meijer, H.I. Plaats: Beilen Datum: 1946-11-16 Onderwerp: lijst van hoofdzakelijk wetenschappelijke boeken welke aanwezig zijn of zijn geweest in kamp Westerbork

Van: Ned. Beheersinstituut vert. Assen Aan: Meijer, H.I. Plaats: Beilen Datum: 1946-11-16 Onderwerp: lijst van hoofdzakelijk wetenschappelijke boeken welke aanwezig zijn of zijn geweest in kamp Westerbork

Brief van Nederlands Beheersinstituut aan H. I. Meijer vanuit Beilen

Mededeling Datum: 1943-10-18 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Nachtausweise

Mededeling Datum: 1943-10-18 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Nachtausweise

Mededeling over Nachtausweise

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Max, geb. 1936-10-24 te Enschede.

Van: Informatiebureau Ned. Rode Kruis&nbsp; Aan: Slager, H.H.&nbsp; Plaats: 's Gravenhage&nbsp; Datum: 1956-03-06&nbsp; Onderwerp: overlijdensverklaring van Slager, Max, geb. 1936-10-24 te Enschede.

Brief van het Informatiebureau van het Rode Kruis aan H.H. Slager

Van: Lies Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Onderwerp: afscheid moeten nemen van Siegfried (naar Bergen-Belsen), de laatste tijd was het zo gezellig; de beslissing is gevallen, ook Lies moet weg, naar Theresienstadt; Els moet een brief voor Siegfried naar de Joodse raad brengen en zal vragen hoe het met de brief- en pakketpost naar Theresienstadt is gesteld; Theresienstadt ligt bij Praag en dus niet in Silezië; er mag post naar Theresienstadt worden gestuurd, brief liefst een kantje en in de Duitse taal; hopen dat het aankomt…; adres van Lies is: geboren 29-08-1900, abgereist von Westerbork am 25-2-1944…Theresienstadt, Protectoraat Bohemen…. &nbsp;

Van: Lies Aan: familie Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1944-02-24 Onderwerp: afscheid moeten nemen van Siegfried (naar Bergen-Belsen), de laatste tijd was het zo gezellig; de beslissing is gevallen, ook Lies moet weg, naar Theresienstadt; Els moet een brief voor Siegfried naar de Joodse raad brengen en zal vragen hoe het met de brief- en pakketpost naar Theresienstadt is gesteld; Theresienstadt ligt bij Praag en dus niet in Silezië; er mag post naar Theresienstadt worden gestuurd, brief liefst een kantje en in de Duitse taal; hopen dat het aankomt…; adres van Lies is: geboren 29-08-1900, abgereist von Westerbork am 25-2-1944…Theresienstadt, Protectoraat Bohemen…. &nbsp;

Brief van Lies aan haar familie vanuit kamp Westerbork

Sonder-Ausweis&nbsp; Feldheim-Sommerfeld, Lieselotte, 8-7-20, b7, ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis auf Weiteres

Sonder-Ausweis&nbsp; Feldheim-Sommerfeld, Lieselotte, 8-7-20, b7, ist berechtigt das Lager Westerbork zu verlassen, um in: allen Betrieben Arbeiten zu verrichten. Gültig bis auf Weiteres

Sonderausweis van Lieselotte Feldheim-Sommerfeld

Van: Griffioen, C Aan: L.S. Datum: 1942-08-15 Plaats: Hollandsche Rading Onderwerp: verklaring dat Hans Friedheim als ingewerkte kracht werkzaam is op de boerderij van de ondergetekende en voor dit werk absoluut noodzakelijk is voor het draaiende houden van de boerderij (15,5 ha, gras en bouwland en 18 melkkoeien).&nbsp;

Van: Griffioen, C Aan: L.S. Datum: 1942-08-15 Plaats: Hollandsche Rading Onderwerp: verklaring dat Hans Friedheim als ingewerkte kracht werkzaam is op de boerderij van de ondergetekende en voor dit werk absoluut noodzakelijk is voor het draaiende houden van de boerderij (15,5 ha, gras en bouwland en 18 melkkoeien).&nbsp;

Verklaring verklaring dat Hans Friedheim als ingewerkte kracht werkzaam is op de boerderij

Personen