In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor Joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-09-10 Onderwerp: over hun gevoelens voor elkaar sinds het AJC- kamp in Havelte en haar vertrek uit zijn stad Groningen; over hun schrijven; een baan in Groningen zou nog geen optie zijn, omdat ze bij haar zus wil blijven…en ze heeft een behoorlijke baan…; over wel of geen militaire dienst van Wieger, hoe er in te staan; bij Jet Mechanicus en Sien (Mechanicus-) Stouwer op bezoek geweest, het zal bij deze keer blijven…over invulling van de kerstdagen en haar werk bij een vrome Joodse zaak…&nbsp;

Van: Mouw, Saar Aan:&nbsp;Wieger Plaats: Amsterdam Datum:&nbsp;1939-09-10 Onderwerp: over hun gevoelens voor elkaar sinds het AJC- kamp in Havelte en haar vertrek uit zijn stad Groningen; over hun schrijven; een baan in Groningen zou nog geen optie zijn, omdat ze bij haar zus wil blijven…en ze heeft een behoorlijke baan…; over wel of geen militaire dienst van Wieger, hoe er in te staan; bij Jet Mechanicus en Sien (Mechanicus-) Stouwer op bezoek geweest, het zal bij deze keer blijven…over invulling van de kerstdagen en haar werk bij een vrome Joodse zaak…&nbsp;

Brief van Saar Mouw aan Wieger vanuit Amsterdam

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart Van: fam. Kornalijnslijper Aan: Jong, de, H. Plaats: Haren Datum: 1943 Onderwerp: als jullie deze kaart ontvangen zijn wij niet meer op W. (Westerbork) Waarschijnlijk uit de trein gegooid

Briefkaart van de familie Kornalijnslijper aan H. de Jong vanuit de trein

Van: Muller, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Binnengekomen op 18 juli 1942 Werkzaam voor groep 11 van het Dienstbereich 7

Van: Muller, Abraham Plaats: Westerbork, kamp Binnengekomen op 18 juli 1942 Werkzaam voor groep 11 van het Dienstbereich 7

Ausweiskarte van Abraham Muller in kamp Westerbork

Van: Haagman, Bep (Lion en Clara) Aan: Miep en Mary (De Vrijer, familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08 Onderwerp: Dick zelf gesproken, daarom een brief aan Miep en Mary; ze zijn nog in kamp Westerbork; ze hebben katoenen hoofdoeken nodig voor het werk buiten en soda achtige waspoeder voor de zeer vuile was; ook badhanddoeken en washandjes; voor Lion werkhemden en een riem/ceintuur voor Clara, voor haar overall; vanmiddag op koffievisite bij Feldmann (haar masseur), een hele afwisseling; gisteren goulash met vlees en kip, net vrijdagavond…; ze maakt een samenvatting van wat ze nodig hebben…

Van: Haagman, Bep (Lion en Clara) Aan: Miep en Mary (De Vrijer, familie) Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-08 Onderwerp: Dick zelf gesproken, daarom een brief aan Miep en Mary; ze zijn nog in kamp Westerbork; ze hebben katoenen hoofdoeken nodig voor het werk buiten en soda achtige waspoeder voor de zeer vuile was; ook badhanddoeken en washandjes; voor Lion werkhemden en een riem/ceintuur voor Clara, voor haar overall; vanmiddag op koffievisite bij Feldmann (haar masseur), een hele afwisseling; gisteren goulash met vlees en kip, net vrijdagavond…; ze maakt een samenvatting van wat ze nodig hebben…

Brief van Bep (Lion en Clara) Haagman aan Miep en Mary de Vrijer vanuit kamp Westerbork

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-06-29 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; graag een abonnement nemen op ‘Die Deutsche Zeitung in die Niederlande’, zendingen naar het kamp zijn verboden.

Van: van Bergen, Isaac Aan: van Bergen-Diamant, Nora Plaats: Buchenwald Datum: 1942-06-29 Onderwerp: kampnummer 2317, Block 22; graag een abonnement nemen op ‘Die Deutsche Zeitung in die Niederlande’, zendingen naar het kamp zijn verboden.

Briefkaart van Isaac van Bergen aan zijn vrouw en kinderen vanuit Buchenwald

Bedankkaart van Betty Turksma en Noach Mok, ter gelegenheid van hun verloving, 12 jan. 1942.

Bedankkaart Betty Turksma en Noach Mok, ter gelegenheid van hun verloving

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork&nbsp;

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork&nbsp;

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-29&nbsp; Onderwerp: verklaring van Arische afstamming.

Van: Burgemeester gem. Zuidbroek&nbsp; Aan:&nbsp; Plaats: Zuidbroek&nbsp; Datum: 1940-10-29&nbsp; Onderwerp: verklaring van Arische afstamming.

Brief van de Burgemeester van Zuidbroek over verklaring van Arische afstamming

Van: de Burgemeester en de Secretaris Aan: Meijer, J.H. Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-07-12 Onderwerp: de onrechtmatige inbeslagname van een deel van de Israëlitische Begraafplaats aan de Winsumerstraatweg zal worden onderzocht; gelukwensen behouden terugkomst…

Van: de Burgemeester en de Secretaris Aan: Meijer, J.H. Plaats: Groningen&nbsp; Datum: 1945-07-12 Onderwerp: de onrechtmatige inbeslagname van een deel van de Israëlitische Begraafplaats aan de Winsumerstraatweg zal worden onderzocht; gelukwensen behouden terugkomst…

Brief van de B&W van de stad Groningen aan J.H. Meijer

Van: Lierens, D. (familie) Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-23 Onderwerp: schrijf nieuws, twee pakketten ontvangen.

Van: Lierens, D. (familie) Aan: Lierens, H. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1943-12-23 Onderwerp: schrijf nieuws, twee pakketten ontvangen.

Briefkaart van familie D. Lierens aan H. Lierens vanuit kamp Westerbork

Groep jongemannen bij de vrijgezellenbarak, barak 4.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-06&nbsp; Werner Heinau, staande rechts Wolfgang Wiener, zittend in een teil in het midden.

Groep jongemannen bij de vrijgezellenbarak, barak 4.&nbsp; Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1941-06&nbsp; Werner Heinau, staande rechts Wolfgang Wiener, zittend in een teil in het midden.

Jonge vluchtelingen bij de vrijgezellenbarak in Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Gemeente Westerbork

Burgerlijke stand kamp Westerbork

Activiteiten Herinneringscentrum Kamp Westerbork

Herdenkingen kamp Westerbork

Herdenkingen Verzetsgraf

Herdenkingen Het Eerste Transport kamp Westerbork

Holocaust Memorial Day

Dodenherdenkingen kamp Westerbork

Kristallnachtherdenkingen Kamp Westerbork

Herdenkingen Bevrijding kamp Westerbork

Herdenkingen Vervolging Sinti en Roma kamp Westerbork

Onderwerp: over het (kinder-) wagentje. Rosette had verzocht om een kinderwagen voor haar jongste dochter. In kamp Westerbork rijden veel moeders met een kinderwagen rond. Kennelijk lukt het niet een exemplaar te verkrijgen en deze naar het kamp te sturen.

Onderwerp: over het (kinder-) wagentje. Rosette had verzocht om een kinderwagen voor haar jongste dochter. In kamp Westerbork rijden veel moeders met een kinderwagen rond. Kennelijk lukt het niet een exemplaar te verkrijgen en deze naar het kamp te sturen.

Kaart aan Rosette Stranders

Personen