In het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertellen we de verhalen van meer dan honderdduizend Joden en Sinti en Roma die vanuit Nederland naar vernietigings- en concentratiekampen werden gedeporteerd. Ook de naoorlogse functies van de historische plek komen aan bod.

Kamp Westerbork bestaat sinds 1939 en heeft door de jaren heen verschillende functies gehad. Ontdek hieronder welke dit waren.

Toen de nazi’s begin 1942 tot systematische uitroeiing van de Joden overgingen, had dat gevolgen voor het kamp. Het werd uitgebreid met een groot aantal barakken en kleinere gebouwen. Op 1 juli werd het kamp aangewezen als Polizeiliches Judendurchgangslager. Er werden prikkeldraadomheiningen en zeven wachttorens geplaatst. 

Door&shy;gangs&shy;kamp

Doorgangskamp

Toen vanaf 1938 de situatie voor joden in Duitsland steeds gevaarlijker werd, vluchtten velen van hen naar Nederland. Om deze stroom mensen te reguleren, besloot de regering een centraal vluchtelingenkamp op te richten. Een stuk braakliggend terrein aan de rand van Westerbork bleek een geschikte locatie.  In augustus 1939 werd begonnen met de bouw van de barakken, in oktober van datzelfde jaar kwamen de eerste bewoners aan. 

Vluch&shy;te&shy;lin&shy;gen&shy;kamp

Vluchtelingenkamp

Tussen 24 april 1945 en 1 december 1948 was kamp Westerbork een interneringskamp voor NSB’ers, SS’ers en andere personen, die van samenwerking met de nazi’s werden verdacht. Op het moment dat de eerste ‘foute’ personen het kamp betraden, werd Westerbork nog door ongeveer 850 bevrijde Joden bewoond.   

In&shy;ter&shy;ne&shy;rings&shy;kamp

Interneringskamp

In 1949 nam het Ministerie van Oorlog kamp Westerbork tijdelijk over. De politionele acties in het voormalige Nederlands-Indië waren in volle gang, met als gevolg een groot gebrek aan militaire kampementen in Nederland. Westerbork werd een opleidingskamp voor soldaten, die onder meer naar Nederlands-Indië zouden vertrekken.  

Mi&shy;li&shy;tair kamp

Militair kamp

De meeste Indische Nederlanders hadden de oorlog in Japanse interneringskampen doorgebracht.  Velen van hen voelden zich na de bevrijding niet meer veilig en besloten noodgedwongen naar Nederland te vertrekken. Als opvanglocaties werd gekozen voor een aantal kampen die in de oorlog door de nazi’s waren gebruikt, zoals kamp Westerbork. De locaties werden anders genoemd: voortaan waren het ‘woonoorden’ en ‘opvangcentra’. Westerbork werd ‘De Schattenberg’ genoemd.   

Re&shy;pa&shy;tri&shy;ë&shy;rings&shy;kamp

Repatriëringskamp

Vanaf 1951 werd het voormalige kamp een woonoord voor enkele duizenden Molukkers. KNIL-militairen en hun gezinnen zouden hier tijdelijk gehuisvest worden, omdat de situatie voor hen door de onafhankelijkheidsstrijd op de Molukken gevaarlijk werd. De laatste bewoners vertrokken uiteindelijk in 1971.   

Schat&shy;ten&shy;berg

Schattenberg

Hoe ervaar je iets dat niet meer bestaat? Het terrein van het voormalige kamp Westerbork heeft sinds het begin van de jaren zeventig verschillende aanpassingen ondergaan om de historische plek herkenbaarder te maken. In 1983 opende koningin Beatrix officieel het Herinneringscentrum.   

Plek van her&shy;in&shy;ne&shy;ring

Plek van herinnering

Het kamp door de jaren heen

Onze collecties in beeld

Westerbork Digitaal

We zijn druk bezig met het toevoegen en aanvullen van informatie op deze website. We voegen dagelijks nieuwe collectiestukken toe en vullen persoonsgegevens aan, dus kom zeker nog eens terug!

Platform in ontwikkeling

Kampgeld Lager Westerbork&nbsp; 10 cent Serie CC No. 9240

Kampgeld Lager Westerbork&nbsp; 10 cent Serie CC No. 9240

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Van: Rika (Bamberger) Aan: Line Plaats: Farmsum Datum: 1942-08 Onderwerp: hoe gaat het met verschillende personen, waaronder Jetbora; ze zal brood- en aardappelbonnen toesturen; zeep gemaakt van shampoo en scheerzeep… Line is Golina van Dam-Sleutelberg. In maart 1942 werd ze gedwongen met haar gezin te verhuizen van Farmsum naar Amsterdam.

Brief van Rika aan Line vanuit Farmsum

Schulerkreis. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1942.&nbsp; Groep kinderen met begeleiders waaronder Salo Carlebach. Bovenste rij Links: Jacob Birnbaum Voorste rij van links naar rechts: Zwi Birnbaum, Susanne Birnbaum, ?, Alice Adler, Betty Kubascha,&nbsp;

Schulerkreis. Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork, 1942.&nbsp; Groep kinderen met begeleiders waaronder Salo Carlebach. Bovenste rij Links: Jacob Birnbaum Voorste rij van links naar rechts: Zwi Birnbaum, Susanne Birnbaum, ?, Alice Adler, Betty Kubascha,&nbsp;

Een groep van de Schulerkreis in kamp Westerbork

Badkaart voor maandag, woensdag en vrijdag voor de groep vrouwen werkzaam in de buitendienst.

Badkaart voor maandag, woensdag en vrijdag voor de groep vrouwen werkzaam in de buitendienst.

Badkaart voor Regina Gans werkzaam in de buitendienst

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Van: Batavier, M.&nbsp; Aan: Ras-Batavier, Mevr.&nbsp; Plaats: Westerbork, kamp&nbsp; Datum: 1942-11-16&nbsp; Onderwerp: beschrijving situatie in het kamp en vraag om kleding. Schrijver denkt spoedig weg te moeten.

Briefkaart van M. Batavier aan mevrouw Ras-Batavier vanuit kamp Westerbork

Familiefoto genomen voor de kampboerderij. In het midden Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Rechts op de foto de moeder van Marianne Kamp Westerbork, 1944.&nbsp;

Familiefoto genomen voor de kampboerderij. In het midden Marianne Huisman, dochter van Gepko Huisman. Rechts op de foto de moeder van Marianne Kamp Westerbork, 1944.&nbsp;

Marianne Huisman en haar moeder voor de kampboerderij bij kamp Westerbork

Kennisgeving betreffende weigering tewerkstelling en gevolgen daarvan. Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-08-10

Kennisgeving betreffende weigering tewerkstelling en gevolgen daarvan. Plaats: Amsterdam&nbsp; Datum: 1940-08-10

Bekendmaking gevolgen ten aanzien van weigering tewerkstelling

Uitzicht.&nbsp; Het uitzicht vanuit de administratiebarak op de Schouwburg vanuit de deuropening.&nbsp; Bij deze barak liggen bouwmaterialen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'Gezicht vanuit Adm. gebouw, Vl kamp.'

Uitzicht.&nbsp; Het uitzicht vanuit de administratiebarak op de Schouwburg vanuit de deuropening.&nbsp; Bij deze barak liggen bouwmaterialen.&nbsp; Kamp Westerbork, 1939 Achter op de foto staat: 'Gezicht vanuit Adm. gebouw, Vl kamp.'

Zicht op de synagoge/schouwburg in aanbouw vanuit een administratiebarak

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie CC No. 8102

Kampgeld Lager Westerbork 10 cent Serie CC No. 8102

Telegram Van: Aan: Snoek, Hermine Plaats: 'S-Gravenhage Datum: 1942-12-04 Onderwerp: registernummer doopsbewijs is Romeinsche 6 D 32 = Vanveen

Telegram Van: Aan: Snoek, Hermine Plaats: 'S-Gravenhage Datum: 1942-12-04 Onderwerp: registernummer doopsbewijs is Romeinsche 6 D 32 = Vanveen

Telegram aan Hermine Snoek

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Het Vluchtelingenkamp in aanbouw (foto in spiegelbeeld). De centrale keuken en de administratie.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Het Vluchtelingenkamp in aanbouw (foto in spiegelbeeld). De centrale keuken en de administratie.

van de bouw van de centrale keuken en een administratiebarak in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Van: Lam, familie (Samuel) Aan: Veer, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-08-08 Onderwerp: Mimi en Jettie worden reuze dik, ze doen in het kamp niets anders dan eten. Ze lijken op twee boerenmeisjes, ze werken de hele dag op het land: aardappelen rooien en rogge binden….&nbsp;

Van: Lam, familie (Samuel) Aan: Veer, familie Plaats: Westerbork, kamp, barak 63 Datum: 1943-08-08 Onderwerp: Mimi en Jettie worden reuze dik, ze doen in het kamp niets anders dan eten. Ze lijken op twee boerenmeisjes, ze werken de hele dag op het land: aardappelen rooien en rogge binden….&nbsp;

Briefkaart van de familie Lam aan de familie Veer vanuit kamp Westerbork

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-&nbsp; Onderwerp: voorziening kampbenodigdheden; aanstelling van een particulier persoon voor de verzorging en aankleding van het kamp.

Van: Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork&nbsp; Aan: Ministerie van Binnenlandse Zaken&nbsp; Plaats: Assen&nbsp; Datum: 1940-01-&nbsp; Onderwerp: voorziening kampbenodigdheden; aanstelling van een particulier persoon voor de verzorging en aankleding van het kamp.

Brief van de Commissie van Toezicht en Bijstand Vluchtelingenkamp Westerbork aan het Ministerie

Personeel.&nbsp; Het personeel van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork.&nbsp; Secretariaat (na het vertrek van Maurits Montezinos).&nbsp; Met boden Jansen en Hilwerda.

Personeel.&nbsp; Het personeel van het interneringskamp.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork.&nbsp; Secretariaat (na het vertrek van Maurits Montezinos).&nbsp; Met boden Jansen en Hilwerda.

Foto van het secretariaat in het interneringskamp Westerbork

Ausweiskarte Van: Snoek, Hermine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met opmerking: Protestantin, vorlaufig zuruckgestellt

Ausweiskarte Van: Snoek, Hermine Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-28 Met opmerking: Protestantin, vorlaufig zuruckgestellt

Ausweiskarte van Hermine Snoek

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-25 Onderwerp: Judith schrijft dat er wordt geprobeerd Salomon en Seraphina naar Barneveld te krijgen. Verder heeft ze een pakje met amandelen en gebakken koekjes opgestuurd.&nbsp; Met enveloppe

Van: Boas-Snuijff, Judith Aan: Boas, Salomon en Boas-Prins, Seraphina Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-25 Onderwerp: Judith schrijft dat er wordt geprobeerd Salomon en Seraphina naar Barneveld te krijgen. Verder heeft ze een pakje met amandelen en gebakken koekjes opgestuurd.&nbsp; Met enveloppe

Brief van J. Boas-Snuijf aan het echtpaar Boas-Prins in kamp Westerbork vanuit Amsterdam

Melktransport door enkele kampbewoners.&nbsp; Hooghalen, jaartal onbekend Transport van melk vanuit Hooghalen door enkele gevangenen onder politie- en marechausseebegeleiding.

Melktransport door enkele kampbewoners.&nbsp; Hooghalen, jaartal onbekend Transport van melk vanuit Hooghalen door enkele gevangenen onder politie- en marechausseebegeleiding.

Melkvervoer naar het kamp

Van: Schuckink Kool, A. dr., hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-07-22 Onderwerp: bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gedetineerde arts R.G. Feitsma t.o.v. gedetineerde patiënt J. Belt.

Van: Schuckink Kool, A. dr., hoofd Medische Dienst Aan: Buijvoets, J.G. Plaats: Westerbork, Interneringskamp Datum: 1948-07-22 Onderwerp: bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gedetineerde arts R.G. Feitsma t.o.v. gedetineerde patiënt J. Belt.

Brief van Dr. A. Schuckink Kool aan J. G. Buijvoets in Interneringskamp Westerbork

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Betty en Selly zijn nog in het ziekenhuis. Met Betty gaat het iets beter, Selly is echter zo ziek en slap dat ze niet meer kan zitten. Louis is beter, maar nog niet aan het werk. Hij heeft verlof tot 1 januari en hij krijgt extra voeding. ‘Is ons huis al leeg? Mijn overschoenen zijn stuk en je kan hier niet zonder.'…Als de kinderen beter zijn, zou ik graag mijn (kinder) wagentje willen hebben. Bijna iedereen heeft de wagen bij hun. Als we alles hadden geweten hadden we veel meer meegenomen'….&nbsp;

Van: Stranders-Hartog, Rosette, de Aan: Gosschalk, J. Datum: 1942-12-29 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Betty en Selly zijn nog in het ziekenhuis. Met Betty gaat het iets beter, Selly is echter zo ziek en slap dat ze niet meer kan zitten. Louis is beter, maar nog niet aan het werk. Hij heeft verlof tot 1 januari en hij krijgt extra voeding. ‘Is ons huis al leeg? Mijn overschoenen zijn stuk en je kan hier niet zonder.'…Als de kinderen beter zijn, zou ik graag mijn (kinder) wagentje willen hebben. Bijna iedereen heeft de wagen bij hun. Als we alles hadden geweten hadden we veel meer meegenomen'….&nbsp;

Briefkaart van Rosette Stranders-de Hartog aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-24 Onderwerp: brief van Liesje; pakjes zijn doorgestuurd; Els heeft twee huishoudingen te verzorgen, nu de bediende van Siegfried ook naar Westerbork is doorgestuurd…

Van: Els en Alfred Aan: Cor en Piet Plaats: Amsterdam Datum: 1943-06-24 Onderwerp: brief van Liesje; pakjes zijn doorgestuurd; Els heeft twee huishoudingen te verzorgen, nu de bediende van Siegfried ook naar Westerbork is doorgestuurd…

Brief van Alfred en Els aan Corrie, Piet en Aatje vanuit Amsterdam

Hoofdwacht, eerste ingang&nbsp; Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Het gaat om de eerste ingang en wachthuis vanuit de kant van Hooghalen gezien.

Hoofdwacht, eerste ingang&nbsp; Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Het gaat om de eerste ingang en wachthuis vanuit de kant van Hooghalen gezien.

Foto van de eerste ingang van het Interneringskamp Westerbork

Barak 30.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Gebouw DUW (dhr. Huisman).

Barak 30.&nbsp; Plaats: Interneringskamp Westerbork Datum: 1945 Gebouw DUW (dhr. Huisman).

Foto met zicht op barak 30 in het Interneringskamp

Mededeling Datum: 1943-03-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Inentingen

Mededeling Datum: 1943-03-11 Plaats: Westerbork, kamp Onderwerp: Inentingen

Mededeling over inentingen

Betreft uitreiking van Jodensterren&nbsp; Van: Joodsche Raad Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-04-29

Betreft uitreiking van Jodensterren&nbsp; Van: Joodsche Raad Amsterdam&nbsp; Datum: 1942-04-29

Bekendmaking over uitreiking van Jodensterren

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Overzichtsfoto van het vluchtelingenkamp in aanbouw. Op de voorgrond het administratiegebouw, achtergrond de centrale keuken.

Bouw. Bouw van het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork. Kamp Westerbork, 1939. Overzichtsfoto van het vluchtelingenkamp in aanbouw. Op de voorgrond het administratiegebouw, achtergrond de centrale keuken.

Bouw van de centrale keuken en de administratiebarakken in het Centraal Vluchtelingenkamp Westerbork

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Drie Indische jongeren poseren voor een foto op een wipwap in kamp Schattenberg. Op de achtergrond is een deel van barak 9 (de schouwburg) te zien. Datum: 1950/1951 Plaats: Westerbork, kamp (repatriëring) &nbsp;

Foto van Indische jongeren op een wipwap

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Batavier, M. Aan: Ras-Batavier, Mevr. Plaats: Westerbork, kamp Datum: 1942-11-12 Onderwerp: beschrijving dagelijks leven en vraag om sokken en briefpakketjes.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing. Houd goede moed. Kampcommandant Deppner wilde geen bezoek ontvangen en was alleen telefonisch vanuit het kamp bereikbaar.

Van: Visser, E. Aan: Visser, A. Plaats: Amsterdam Datum: 1942-08-11 Onderwerp: Omstandigheden thuis. Pogingen om een vrijlating te bewerkstelligen. Alles berust op een vergissing. Houd goede moed. Kampcommandant Deppner wilde geen bezoek ontvangen en was alleen telefonisch vanuit het kamp bereikbaar.

Brief van E. Visser aan Asser Visser vanuit Amsterdam

Inventarislijst van de inboedel

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork&nbsp;

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork&nbsp;

Mededeling/Lijst/Gebed gebruikt in kamp Westerbork

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Van: Stranders, Louis Aan: Gosschalk, J. Datum: 1943-01-15, op de kaart staat foutief 1942 vermeld. Plaats: Westerbork, kamp, barak 82 (ziekenbarak) Onderwerp: de kinderen zijn uit het ziekenhuis en maken het naar omstandigheden redelijk. In de barak van Rosette en de kinderen (barak 36) is roodvonk uitgebroken, waardoor hij zijn gezin niet kan bezoeken.

Briefkaart van Louis Stranders aan J. Gosschalk vanuit kamp Westerbork

Personen